(HTV) - Ngày 11/11, Hội nghị thượng đỉnh về khí hậu của Liên Hiệp Quốc lần thứ 29 (COP29) sẽ khai mạc tại Baku, Azerbaijan.
Hội nghị được kỳ vọng sẽ thúc đẩy các hành động bảo vệ môi trường mạnh mẽ hơn trên toàn cầu, trong bối cảnh các thảm họa thiên nhiên gia tăng nhanh chóng và lượng khí nhà kính đang ở mức cao nhất mọi thời đại.
Hội nghị COP29 mang theo nhiều kỳ vọng về các hành động bảo vệ môi trường. Nguồn ảnh: AP
Báo cáo của Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO) cho biết, lượng khí nhà kính tích tụ trong khí quyển 2 thập niên qua với tốc độ nhanh nhất trong lịch sử loài người.
Nồng độ khí cacbonic đạt mức cao kỷ lục 420 phần triệu vào năm ngoái, tăng 2,3 phần triệu so với một năm trước đó và tăng 11,4% chỉ trong 20 năm.
Hiện tại, nồng độ khí cacbonic đã cao hơn 51% so với thời kỳ tiền công nghiệp, còn khí metan cao hơn 165%. Việc đốt than, dầu và khí đốt trên toàn thế giới là tác nhân chính gây ra biến đổi khí hậu.
Báo cáo hàng năm của Liên Hiệp Quốc về phát thải cho biết lượng khí thải nhà kính toàn cầu năm 2023 tăng 1,3% so với 2022. Hiện nay, trái đất đã nóng lên khoảng 1,3 độ C so với thời kỳ tiền công nghiệp. Với các chính sách hiện tại, nhiệt độ năm 2100 sẽ cao hơn từ 2,6 đến 2,8 độ C. Trong trường hợp xấu nhất, chênh lệch này có thể lên tới 3,1 độ C, nếu các chính phủ không hành động mạnh hơn nữa để cắt giảm khí thải nhà kính.
Báo cáo cho rằng các quốc gia phải cùng cam kết cắt giảm 43% lượng khí thải nhà kính hàng năm chậm nhất vào năm 2030, sau đó lên mức 57% vào năm 2035 thì mới có hi vọng kiềm chế nhiệt độ toàn cầu không nóng lên quá 1,5 độ C. Theo Tổng thư ký Liên Hiệp Quốc Antonio Guterres, đây là điều có thể đạt được với các công nghệ hiện nay, nhưng toàn thế giới phải có sự quyết tâm và ủng hộ.
Biến đổi khí hậu khiến các hiện tượng thời tiết cực đoan ngày càng trở nên nghiêm trọng hơn. Những cơn bão, đợt nắng nóng và lũ lụt nghiêm trọng đã ảnh hưởng đến tất cả các châu lục, giết chết hơn 570.000 người kể từ năm 2004 đến nay.
Sự kiện bi thảm nhất là hạn hán ở Somalia năm 2011 giết chết hơn 250.000 người. Trong khi đó, thảm họa mới nhất có thể kể đến trận lũ quét lịch sử vừa xảy ra ở Tây Ban Nha cuối tháng 10, khiến hơn 200 người thiệt mạng.
Tổ chức theo dõi dữ liệu toàn cầu về sức khỏe Lancet Countdown đánh giá, sức khỏe con người ngày càng bị tác động tiêu cực bởi nhiệt độ tăng cao. Báo cáo của tổ chức này chỉ ra rằng trong năm 2023, thế giới phải đối mặt với những mối đe dọa chưa từng có đối với sức khỏe do khí hậu thay đổi nhanh chóng. Số người trên 65 tuổi tử vong do các bệnh liên quan đến nhiệt độ đã tăng tới 167% trong 3 thập kỷ qua.
Biến đổi khí hậu gây ra hậu quả ngày càng nghiêm trọng. Nguồn ảnh: Getty Images
Theo thỏa thuận Paris, mỗi quốc gia phải đưa ra kế hoạch giảm phát thải khí nhà kính, nằm trong Đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC), được cập nhật 5 năm một lần và lần tiếp theo sẽ là vào tháng 2/2025. Tuy nhiên cho đến nay, những cam kết tự nguyện này vẫn chưa thể kiểm soát nhiệt độ trái đất cao không quá 1,5 độ C so với thời kỳ tiền công nghiệp.
Phân tích mới nhất của Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu cho thấy các kế hoạch hiện tại sẽ dẫn đến lượng khí thải vào năm 2030 tương đương với 51,5 tỷ tấn cacbonic, chỉ thấp hơn 2,6% so với mức năm 2019. Còn theo một tính toán của cơ quan liên chính phủ của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu, lượng khí nhà kính cần phải giảm 43% so với mức năm 2019 để đạt được mục tiêu của Thỏa thuận Paris.
Theo các nhà phân tích, thế hệ NDC vào tháng 2/2025 nên bao gồm các mục tiêu mạnh mẽ hơn cho năm 2030 và định hướng cho nền kinh tế vào năm 2035.
Viện tài nguyên thế giới tại Mỹ (WRI) cho rằng, muốn đạt được các mục tiêu phát thải hàng đầu, xây dựng khả năng phục hồi trước các rủi ro về khí hậu, cũng như đảm bảo quá trình chuyển đổi công bằng thì cần có những thay đổi mang tính chuyển đổi trong mọi lĩnh vực của nền kinh tế. Để thúc đẩy những thay đổi sâu rộng như vậy, NDC nên thiết lập các mục tiêu cụ thể cho từng lĩnh vực, như năng lượng, giao thông vận tải và nông nghiệp...
Theo ông David Waskow, Giám đốc Sáng kiến khí hậu quốc tế của WRI, điều này sẽ giúp các chính phủ gắn các chính sách khí hậu vào kế hoạch phát triển. Các mục tiêu rõ ràng cũng báo hiệu hướng đi cho các nhà đầu tư, bao gồm cả trong khu vực tư nhân, để giúp tăng nguồn tài chính cho các hành động vì khí hậu.
Một số quốc gia phát thải lớn cho biết họ sẽ công bố hoặc đưa ra các cam kết khí hậu mới của mình ngay tại COP29 năm nay, bao gồm Anh, Azerbaijan, Các tiểu vương quốc A-rập thống nhất và Brazil, nước chủ nhà của COP30 vào năm tới. Bằng cách đưa ra các cam kết mạnh mẽ hơn, tham vọng hơn, các nước này có thể đặt ra một tiêu chuẩn cao hơn cho NDC và khuyến khích các quốc gia khác tăng cường các cam kết của mình.
Cần những chính sách mạnh mẽ hơn để giảm phát thải khí nhà kính. Nguồn ảnh: Reuters
Bên cạnh những cuộc đàm phán điều chỉnh chính sách, COP29 cũng cần thông qua các mục tiêu tài chính mới cho vấn đề khí hậu. Lần đầu tiên sau 15 năm, các quốc gia sẽ đánh giá lại số tiền để trợ giúp các nước đang phát triển ứng phó với biến đổi khí hậu. Lần trước vào năm 2009, con số này là 100 tỷ USD mỗi năm.
Bất đồng về tài chính khí hậu đã gây khó khăn cho các cuộc đàm phán COP trước đây, khi các nước phát triển tạo ra nhiều khí phát thải bị chỉ trích không có đóng góp tương xứng.
Theo thống kê, các nước giàu đã cam kết đóng góp khoảng 661 triệu USD vào “Quỹ tổn thất và thiệt hại” để trợ giúp các nước đang phát triển. Tuy nhiên, con số này là quá ít so với mức hơn 400 tỷ USD mà giới chuyên gia cho là các nước đang phát triển cần mỗi năm để bù đắp tổn thất do biến đổi khí hậu gây ra.
Hồi tháng 6/2024, Hội nghị tham vấn của Liên hợp quốc về khí hậu diễn ra tại Bonn (Ðức), vốn được coi là hội nghị trù bị cho COP29, đã kết thúc trong bế tắc bởi các nước bất đồng về vấn đề tài chính. Các nước không nhất trí về mức đóng góp, đối tượng được ưu tiên tài trợ, hình thức sử dụng. Một số nước lập luận rằng, các quốc gia có lượng khí thải và năng lực kinh tế cao, như Trung Quốc hay các quốc gia dầu mỏ, nên tham gia đóng góp.
Một vấn đề gây chia rẽ khác là việc cung cấp tài chính nên bằng hình thức quỹ hay khoản vay. Các nước đang phát triển cho rằng, các khoản vay không nên được tính vào đóng góp của các nước phát triển. Ðối với các nước giàu, hàng loạt thách thức như triển vọng kinh tế toàn cầu bấp bênh, xung đột ở Ucraina và Trung Ðông cũng cản trở việc san sẻ trách nhiệm tài chính.
Hội nghị trù bị cho COP29 tại Bonn tháng 6/2024 kết thúc với nhiều bất đồng về vấn đề tài chính. Nguồn ảnh: UNCCC
Theo thông tin mới nhất từ Cơ quan Biến đổi Khí hậu Copernic thuộc Liên minh Châu Âu ngày 6/11, năm 2024 chắc chắn sẽ trở thành năm nóng nhất từng được ghi nhận. Năm nay cũng sẽ là lần đầu tiên mà nhiệt độ trung bình cao hơn hơn 1,5 độ C so với thời kỳ tiền công nghiệp. Điều này sẽ càng gia tăng sức ép với hội nghị COP29 phải đạt được những mục tiêu tham vọng hơn.
>>> Xin mời quý vị đón xem Thời sự HTV lúc 20 giờ và Chương trình Thế giới 24G lúc 20 giờ 30 phút mỗi ngày trên kênh HTV9