Văn phòng Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA) tại Việt Nam cho biết: JICA tiếp tục phối hợp UBND tỉnh Quảng Nam thực hiện dự án “Chương trình giảm thiểu khối lượng rác thải theo mô hình Naha tại TP Hội An” giai đoạn 3.
Nhận thức sớm về nhu cầu phát triển du lịch song song với bảo vệ môi trường của thành phố Hội An (tỉnh Quảng Nam), Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA) đã tiến hành dự án “Chương trình giảm thiểu khối lượng rác thải theo mô hình Naha tại thành phố Hội An” từ tháng 4/2008.
Đây là dự án do thành phố Naha thuộc tỉnh cực Nam Okinawa, Hội vận động quần chúng tái chế rác thải Okinawa của Nhật Bản và Ủy ban nhân dân Thành phố Hội An thực hiện trong khuôn khổ Chương trình hợp tác Đối tác phát triển của JICA, trong đó JICA hỗ trợ ngân sách cho các tổ chức phi chính phủ hoặc trường đại học Nhật Bản trực tiếp thực hiện dự án nhằm khuyến khích người dân Nhật Bản tham gia vào hoạt động ODA để chuyển giao công nghệ, chia sẻ kinh nghiệm.
Song hành cùng những nỗ lực hỗ trợ của JICA, thành phố Hội An đã thông qua Nghị quyết “Xây dựng thành phố Hội An-thành phố sinh thái vào tháng 12/2009. Chính sự chủ động và vào cuộc quyết liệt của Hội An đã giúp cho Dự án của JICA, tuy có quy mô tài chính không lớn so với các dự án vốn vay xây dựng cơ sở hạ tầng phát triển khác, nhưng lại kéo dài qua nhiều năm và đạt hiệu quả lâu dài và bền vững, hỗ trợ thúc đẩy phát triển du lịch ở địa phương.
Phòng Tài nguyên và Môi trường thành phố Hội An đã triển khai thực hiện “Chương trình giảm thiểu khối lượng rác thải theo mô hình Naha” tại 13 xã phường trên địa bàn thành phố Hội An dựa trên kinh nghiệm của những người phụ trách thực hiện mô hình “Thành phố Cộng sinh Môi trường” của thành phố Naha,. Các chuyên gia của Naha rất giàu kinh nghiệm về giảm thiểu rác thải kinh doanh và kinh nghiệm trong lĩnh vực làm du lịch với mô hình cân nhắc về môi trường, vốn đã trở thành “thương hiệu” của thành phố Naha.
Dự án này được thực hiện thành hai giai đoạn, giai đoạn 1 từ tháng 4/2008 đến tháng 3/2011 với chương trình thúc đẩy hoạt động nhận thức về 3R đối với chất thải rắn gồm các hoạt động như tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho người dân về 3R ở xã phường, phối hợp với Ban Quản lý Khu Bảo tồn biển Cù Lao Chàm thực hiện chiến dịch “nói không với túi nilon” ở đảo Cù Lao Chàm, đồng thời xây dựng giáo trình giáo dục môi trường cho các trường tiểu học, trung học cơ sở ở Hội An với sự phối hợp của tình nguyện viên Nhật Bản . Giai đoạn 2 từ tháng 8/2012 đến tháng 7/2015 với mục tiêu giảm thiểu khối lượng rác thải tại Thành phố Hội An có sự tham gia của người dân, đã tiến hành các hoạt động chính như điều tra thành phần rác thải, lập kế hoạch thu gom phân loại rác gia đình, phát “Sổ tay hướng dẫn phân loại rác tại nguồn” đến tất cả các hộ gia đình” và thực hiện “Kế hoạch triển khai phân loại rác thải sinh hoạt trong thành phố Hội An” với sự nỗ lực tham gia của Hội liên hiệp phụ nữ Thành phố Hội An.
Hai giai đoạn đầu của Dự án hướng tới đối tượng người dân, bao gồm các hoạt động tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho người dân về 3R, phân loại rác tại hộ gia đình thông qua việc tổ chức các hội thảo tập huấn, phát tài liệu hướng dẫn và giáo dục môi trường tại trường học.
Quá trình thực hiện Dự án đã giúp hình thành cơ cấu phân loại và giảm thiểu rác sinh hoạt có sự tham gia của người dân thành phố và giúp người dân quen dần với phương cách bảo vệ môi trường này. Kết quả từng bước của việc tiếp cận đến rác thải sinh hoạt đã được minh chứng rõ nét.
Tuy nhiên, rác thải kinh doanh thì vẫn ở tình trạng hầu như chưa được can thiệp. Cụ thể là, cùng với sự phát triển ngành kinh tế chủ đạo ở địa phương là du lịch, lượng rác thải từ số doanh nghiệp và số du khách tăng lên đã tạo nên ảnh hưởng xấu đến môi trường.
Nhu cầu cần được hỗ trợ từ thành phố Hội An vẫn rất cao, đặc biệt là về giảm lượng rác thải kinh doanh, thúc đẩy các doanh nghiệp đặt ưu tiên đối với bảo vệ môi trường, thêm vào đó là phát triển công cụ để chia sẻ thông tin liên quan đến rác thải từ cơ quan chức năng đến người dân thành phố. Với lý do này, giai đoạn 3 của Dự án tiếp tục được thực hiện với tên gọi Dự án hỗ trợ xây dựng Hội An “Thành phố sinh thái” – Nâng cao nhận thức và trách nhiệm bảo vệ môi trường của doanh nghiệp. Giai đoạn 3 được triển khai từ tháng 3/2016 và dự kiến sẽ kéo dài đến tháng 3/2019.
Dự án đã tổ chức điều tra để nắm bắt hiện trạng rác thải doanh nghiệp, cụ thể là qua bảng hỏi, phỏng vấn trực tiếp cũng như điều tra thành phần rác thải, làm rõ quy trình xử lý rác và lượng xử lý, tổng hợp kết quả và chia sẻ với các bên liên quan.
Nhiều cuộc hội thảo tập huấn cho các doanh nghiệp tư nhân đã được tổ chức với chủ đề về phân loại rác, mục đích và sự cần thiết phải giảm thiểu rác. Một số doanh nghiệp tư nhân được chọn thực nghiệm chứng thực về việc xử lý rác tại gia. Dự án cũng xem xét và thực hiện cơ chế xác nhận doanh nghiệp tư nhân đặt ưu tiên môi trường lên hàng đầu để khuyến khích các doanh nghiệp tham gia.
Một trong những mục tiêu lớn của Dự án là phát hành “Sách trắng về rác thải” nhằm minh bạch hóa thông tin về hiện trạng môi trường, tăng cường nhận thức của người dân, doanh nghiệp và các cơ quan chức năng có liên quan. Dự án đã tổ chức các cuộc họp lấy ý kiến soạn thảo “Sách trắng về rác thải” để phát hành vào cuối Dự án.
Trong khuôn khổ Dự án còn có Hội thảo doanh nghiệp về môi trường và du lịch giữa hai thành phố Naha và Hội An; Triển lãm về kỹ thuật môi trường v.v.. Các hoạt động này tạo cơ hội tạo thuận lợi liên kết các doanh nghiệp trong ngành môi trường và du lịch giữa hai thành phố Naha và Hội An.