Đầu xuân đi lễ chùa Hương Tích

Khai hội chùa Hương Tích - Hà Tĩnh, xuân Kỷ Hợi 2019

Năm nào cũng vậy, sau lễ đón Giao thừa ấm cúng, sáng mùng Một đi dâng hương tiên tổ và chúc Tết ông bà nội ngoại là đại gia đình tôi lại hành hương về chùa Hương Tích để chiêm bái, cầu an. Mấy ngày tết Kỷ Hợi ở quê tôi, dù không được cảm nhận cái lạnh mùa Đông của miền Bắc, nhưng bù lại, chuyến hành hương về đất Phật của gia đình tôi lại được thuận lợi hơn giữa sắc xuân “trời mô xanh bằng trời Can Lộc”.

Sau khi làm các thủ tục gửi xe, mua vé vào tham quan, chúng tôi chọn cách lên chùa bằng đường thủy và hệ thống cáp treo. Con thuyền mang biệt danh “Hương Tích 2” từ từ rẽ sóng đập Nhà Đường thẳng tiến. Từ trên thuyền, tôi phóng tầm mắt ra hai bên bờ hồ, ngắm nhìn làn nước trắng tinh từ khe Quỷ Khóc, những con suối ngoằn nghèo thơ mộng mềm như dải lụa với làn nước trong ngần. Hai bên bờ, những nhánh cây nghiêng mình in bóng xuống mặt nước đẹp như tranh thủy mặc.

Sau 10 phút đi thuyền qua vùng lòng hồ chừng 2km, chúng tôi lên bờ, thảo bộ gần một cây số theo khe Quỷ Khóc lên suối Hương Tuyền, rồi đi cáp treo lên chính điện. Đường lên chùa rợp bóng thông xanh mát, cả hành trình văng vẳng khúc nhạc du dương bởi tiếng suối hòa quyện với tiếng thông reo giữa mênh mông trời đất. 

Để lên chùa, ngoài cách lựa chọn trên, nếu sức khỏe dẻo dai, du khách có thể chọn leo bộ hơn 5 km đường rừng qua rừng thông, rừng trúc mai, từ cổng chùa để lên đến chính điện ở độ cao 650m so với mực nước biển. Cảm giác xuất phát từ cổng chùa vào lúc tờ mờ sáng, trong bầu không khí se lạnh mùa đông, thả mình vào những rừng cây u tịch, kì bí, tự mình leo từng bậc đá trập trùng, dẫu có mệt nhưng cũng sẽ là một trải nghiệm rất thú vị. 

Thuyền đưa du khách qua hồ nhà Đường

Thời gian lên đến chùa đủ để cho con người ta tĩnh tâm về bản thân mình. Càng lên cao du khách càng bị cuốn hút bởi cảnh đẹp thiên nhiên sơn thủy hữu tình, con người ta như đột nhiên quên hết thực tại và những dục niệm, chỉ còn thấy những đám mây lững lờ trôi phía dưới tưởng như đang lạc vào chốn Bồng Lai tiên cảnh.

Đại đức Thích Quảng Nguyên, Phó Ban trị sự - Trưởng ban Tài chính Kinh tế Phật giáo tỉnh Hà Tĩnh, trụ trì chùa Hương Tích là người có nhiều cơ duyên với gia đình tôi. Năm nào, gia đình tôi đi lễ chùa cũng đều được Đại đức chủ lễ cần an, ban lộc. Ông cho biết, Hương Tích tự (còn gọi là chùa Hương Tích), tọa lạc lưng chừng ngọn Hương Tích, là ngọn núi cao nhất trong quần thể 99 đỉnh núi thuộc dãy Hồng Lĩnh. Ngôi chùa thiêng này gắn liền với bao câu chuyện truyền kì về nàng công chúa Ba Diệu Thiện. Hương Tích, hiểu theo nghĩa đen là 'chứa mùi thơm'. Những vết tích còn lại và tài liệu cho hay chùa được khởi dựng từ thời Trần (thế kỷXIII). 

Tương truyền rằng, đây chính là nơi mà nàng công chúa hiếu thảo Diệu Thiện đã tu hành và đắc đạo thành Phật Bà. Lại có truyền thuyết, xưa kia người ta thường đến am Thánh Mẫu để cầu tự. Ông Hiệp trấn họ Trần cầu tự ở đây sinh được ba con đặt tên là Hồng, Hương, Tích và có một chúa Trịnh cũng vào cầu tự và sinh được thế tử.

Trải qua nhiều biến động thời gian, ngôi chùa ngày nay là kết quả của quá trình tu sửa nhiều lần. Năm 1885, chùa bị hỏa hoạn và được Tổng đốc An Tĩnh là Ðào Tấn - nhà soạn tuồng nổi tiếng đứng ra vận động xây dựng lại vào năm 1901. Hiện nay, các công trình kiến trúc chính (đền, am, chùa) vẫn giữ được gần nguyên vẹn dáng vẻ ban đầu thế kỷ 20. Tuy nhiên, Phật phả và bia ký chùa Hương Tích không còn. Ðến năm 2003, với sự đóng góp của các nhà hảo tâm và công sức của nhân dân địa phương, chùa Hương Tích đã được tu bổ, tôn tạo lại khang trang.

Chùa Hương Tích tọa lạc lưng chừng ngọn Hương Tích, thuộc dãy núi Hồng Lĩnh - Hà Tĩnh

Nằm ẩn mình trong rừng núi trập trùng của Hồng Lĩnh - vùng đất thiêng 99 ngọn nổi tiếng với truyền thuyết 100 con phượng hoàng tìm chốn đậu - chùa Hương Tích càng thêm vẻ trầm mặc, bí ẩn trong con mắt du khách thập phương. Phía sau chùa là những tảng đá lớn vươn ra che chở, những thân cây cổ thụ tỏa bóng rêu phong, như tôn thêm vẻ u tịch, linh thiêng và huyền ảo. 

Bên cạnh điện Tam Bảo, nhà Bái Ðường, giếng Trời, nhà thờ Tổ..., như thường thấy trong kiến trúc các ngôi chùa cổ, chùa Hương Tích còn có nhiều hạng mục linh thiêng như am Diệu Thiện, am Bát Cảnh, thần Hổ Trắng, thác Giải Oan, khe Quỷ Khốc... gắn liền với các sự tích kì bí và truyền thuyết hóa Phật của nàng công chúa Diệu Thiện năm nào. 

Được vua Minh Mạng chọn làm biểu tượng tiêu biểu của Hà Tĩnh để khắc vào “Anh đỉnh” - một trong chín đỉnh đồng (Cửu đỉnh) đặt tại cố đô Huế, chùa Hương Tích từ xa xưa vốn đã là một thắng cảnh thu hút lòng người, không chỉ vùng đất xứ Nghệ nói riêng mà còn vang danh khắp mọi miền đất nước. Hình ảnh chùa Hương Tích còn từng xuất hiện trong những câu thơ của La Sơn phu tử Nguyễn Thiếp: “Hương Tích Trần Triều Tự/ Hồng Sơn đệ nhất phong/ Di am không bạch thạch/ Cổ chỉ đán thanh tùng” (Hương Tích ngôi chùa đời Trần/ Dựng trên ngọn núi đẹp nhất Ngàn Hống/ Am cũ còn lưu lại đá trắng/ Nền Trang vương xưa chỉ còn những thông xanh).

Xuân về, nhất là cứ đến ngày công chúa Diệu Thiện hóa Phật (18-2 Âm lịch), nhà chùa mở hội chính, thu hút nhiều khách phương xa vượt sông, trèo núi đến nơi đây để chiêm bái. Mấy năm gần đây, bước vào đầu xuân năm mới, Hà Tĩnh chọn chùa Hương Tích khai hội để mở đầu năm du lịch cho toàn tỉnh.

Ông Bùi Huy Cường - Phó Chủ tịch UBND huyện Can Lộc cho biết, chùa Hương Tích không những linh thiêng nổi tiếng, mà còn là danh thắng của đất nước. Để xây dựng chùa Hương - danh thắng "Hoan Châu đệ nhất danh lam” sớm trở thành khu du lịch trọng điểm của tỉnh, trên cơ sở quy hoạch đã được phê duyệt, Can Lộc đang tập trung thu hút đầu tư, kêu gọi doanh nghiệp tham gia quản lý khai thác, đầu tư phát triển các dịch vụ tại Khu du lịch chùa Hương Tích. Trong đó, các dự án của Tập đoàn Vingroup và Tập đoàn An Viên đã hoàn thành việc xây dựng chùa Thượng trên Nền Trang Vương.

Dự án nâng cấp, cải tạo cơ sở hạ tầng Khu du lịch chùa Hương Tích do ngân hàng châu Á (ADB tài trợ) với mức đầu tư gần 130 tỷ đồng đang được triển khai theo đúng tiến độ và dự kiến hoàn thành vào cuối năm nay, sẽ góp phần thay đổi diện mạo Khu du lịch chùa Hương Tích.

Chùa Thượng vừa được xây trên nền Trang Vương

Đặc biệt, trong thời gian tới, gắn với công tác bảo tồn, quảng bá, kết nối tour tuyến du lịch trong nước và quốc tế, Can Lộc sẽ tập trung khai thác các giá trị văn hóa, lịch sử của Khu di tích; tăng cường chấn chỉnh các hoạt động hành lễ để Khu du lịch chùa Hương thực sự là điểm đến văn hóa tâm linh mang bản sắc văn hóa riêng của Hà Tĩnh nói riêng và Việt Nam nói chung, ngày càng hấp dẫn du khách muôn phương.

Nếu có cơ hội ghé thăm Hà Tĩnh, hãy dành thời gian đặt chân đến chùa Hương Tích. Đến để chiêm ngưỡng vẻ đẹp bao la, bất tận của núi rừng. Đến để tìm cho mình những giây phút lắng lòng giữa những sương khói bao quanh cổ tháp. Và đến để tự mình mở lòng, để tự mình chiêm nghiệm, để tự mình thức tỉnh, gạt hết những lo âu trần tục, hòa mình với thiên nhiên, đất trời chốn bồng lai tiên cảnh.