Hơn 20 năm trước, hình ảnh những bó hồng tỉ muội gói bằng lá chuối đặt trên mẹt tre, cột sau xe đạp rất phổ biến. Chúng ta cũng không xa lạ với nhúm rau quế, húng lủi… gói lá đặt trên mẹt hàng của các bà mẹ quê.
Những hình ảnh ấy giờ vẫn còn đây đó, nơi những làng quê thuần chất khắp các vùng miền của Việt Nam, từ Hà Nội, đến Hội An rồi miền Tây Nam bộ. Thậm chí ngay giữa TP. Hồ Chí Minh đô hội, vẫn có thể bắt gặp những chị, những mẹ bán xôi gói trong lá chuối và dùng một khúc lá dứa (lá cơm nếp) làm muỗng.
Về với tự nhiên
Một tiến sĩ tu nghiệp ở nước ngoài về và là giảng viên của một trường đại học tại Hà Nội rất tâm huyết với thực phẩm hữu cơ, đầu tháng 1/2019 đã mở một cửa hành thực phẩm organic trên đường Hồ Tùng Mậu của thủ đô. Và ngay từ những ngày đầu tiên mở cửa hàng, các sản phẩm tươi sống trong cửa hàng của chị hầu như đều được bao gói bằng lá chuối tươi.
Xu hướng dùng lá chuối gói hàng thực phẩm, rau tươi trong các cửa hàng, siêu thị vừa bảo vệ môi trường, vừa là cách gìn giữ hồn quê Việt
Tuy nhiên câu chuyện truyền thông về bao gói bằng lá chuối lại bắt đầu khá lâu sau đó, từ ngoài biên giới và lan truyền trên mạng xã hội.
“Hình ảnh những miếng lá chuối bọc quanh rau củ đã nhận được nhiều lời khen ngợi sau khi Perfect Homes - một công ty bất động sản ở Chiang Mai - chia sẻ trên Facebook” - báo Tuổi trẻ đưa tin vào cuối tháng 3.
Ngay sau đó, đầu tháng 4, một số siêu thị đã áp dụng dùng lá chuối bao gói với những loại thực phẩm phù hợp, trước mắt là rau xanh các loại. Theo các siêu thị này, đây là cách thiết thực để siêu thị và người tiêu dùng cùng nâng cao ý thức bảo vệ môi trường sống.
Đại diện truyền thông Saigon Co.op, cho biết: “Các nhà bán lẻ nhận thấy nhiều ưu điểm từ việc dùng các nguyên vật liệu tự nhiên để bao gói thực phẩm. Vì thực tế, dù thân thiện với môi trường nhưng những tấm màn co, túi nilon tự hủy dùng gói thực phẩm cũng không thể “thân thiện” hơn lá chuối tươi.”
Hình ảnh đẹp ấy ở các siêu thị Việt Nam cũng được xuất hiện trên mạng xã hội trong nước và được chia sẻ rầm rộ trong những tuần đầu tháng 4, như một thông điệp trở về với tự nhiên, bảo vệ môi trường.
Tiếp thị bằng những đổi thay
Việc người dùng mạng xã hội chia sẻ các hình ảnh thực phẩm bao gói bằng lá chuối trong các siêu thị, cửa hàng cụ thể, vô hình trung, đã giúp cho các thương hiệu bán lẻ được nhắc đến nhiều hơn. Khách hàng tỏ ra thiện cảm và thích thú với sự thay đổi, dù rất nhỏ này của các cửa hàng, siêu thị.
Các comment trên mạng xã hội thể hiện rất rõ điều đó: “Vì một thế giới không nilon”, “Giờ phải về quê trồng chuối thôi.”
Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc ngay sau “trend lá chuối”, cũng gửi thư biểu dương các doanh nghiệp chủ động triển khai biện pháp thiết thực cụ thể tích cực bảo vệ môi trường sống vì lợi ích cộng đồng. Trong thư, Thủ tướng nêu rõ: “Thay mặt Chính phủ, Thủ tướng biểu dương các doanh nghiệp đã chủ động triển khai biện pháp thiết thực, cụ thể, giảm thiểu tác hại của túi nilon, góp phần thay đổi nhận thức, trách nhiệm và thói quen sử dụng túi nilon của các siêu thị và người tiêu dùng, bảo vệ môi trường sống, vì lợi ích cộng đồng”.
Cũng qua lá thư ấy, Thủ tướng nhấn mạnh: "Nhân dịp này, tôi kêu gọi các hiệp hội, cộng đồng doanh nghiệp, các siêu thị, nhà hàng, khách sạn chung tay cùng Chính phủ và toàn xã hội nỗ lực giảm thiểu việc sử dụng túi nilon, rác thải nhựa bằng những hành động thiết thực, hiệu quả".
Ngày 4/4/2019, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc có thư biểu dương Co.op mart Việt Nam; Liên hiệp Hợp tác xã Thương mại TP. Hồ Chí Minh (Saigon Co.op) và các siêu thị: Big C Đà Nẵng, Big C Hà Nội vì đã chủ động sử dụng sản phẩm tự nhiên để gói, bọc thực phẩm thay thế túi nilon - (Nguồn: Cổng thông tin Chính phủ)
Tuy nhiên, bên cạnh đó, cũng có những ý kiến chỉ ra khó khăn của quá trình thay đổi này.
“Ủng hộ nhiệt tình! Cái giá của bảo vệ và thân thiện với môi trường có thể dẫn đến chi phí vận hành và bảo quản sẽ tăng. Nếu có chiến lược thì nó sẽ mang lại lợi nhuận cho doanh nghiệp trước hết là trong xây dựng uy tín thương hiệu. Tất nhiên ai cũng ủng hộ chuyện môi trường nhưng thay đổi một thói quen thì khó khăn.”
Một comment khác của cư dân mạng: “Mình đã gặp nhiều phụ nữ đi chợ đều có chung một suy nghĩ túi bóng tiện lợi và khi thấy mình mang hộp đi mua đồ còn nghĩ mình bị hâm. Còn những người như vậy thì thật khó để thay đổi”
Bánh tằm, món ăn dân dã của Nam bộ giờ cũng được gói lá chuối tạo ấn tượng an toàn thực phẩm và tạo hình
Tuy vậy, mọi người đều dễ dàng thống nhất, tư duy kinh doanh bền vững vì môi trường cần được nhân rộng. Và truyền thông về thương hiệu cần gắn với những thay đổi để doanh nghiệp góp phần xây dựng một xã hội đáng sống hơn, dù có thể bắt đầu từ một thay đổi nhỏ như dùng lá chuối bao gói hàng.
Câu chuyện lá chuối, lại một lần nữa cho thấy sự lan tỏa mạnh mẽ các thông điệp qua các kênh truyền thông, đặc biệt là truyền thông xã hội. Và điều quan trọng với những những người làm tiếp thị, truyền thông, PR từ câu chuyện này, là muốn hoạt động này thực sự hiệu quả thì trước hết và không có cách nào khác cần tạo ra những đổi thay, những “giá trị” mang lại lợi ích thiết thực cho cộng đồng.
Cù Thị Thanh Huyền