Hơn một thập kỉ trôi qua, “Kị sĩ bóng đêm” vẫn được đánh giá là một trong những tác phẩm điện ảnh đa chiều giàu ý nghĩa nhất mọi thời đại. Bộ phim đặt ra cho khán giả câu hỏi: liệu lòng tốt có thật sự còn tồn tại trong một thế giới đã tha hóa tất thảy?
“Kị sĩ bóng đêm” là một trong những tác phẩm điện ảnh đa chiều giàu ý nghĩa
Bước vào thế kỉ 21, loạt phim về Batman chứng kiến mình đang ở tình thế khá chông chênh. Sau thảm họa Người Dơi và Robin (Batman and Robin), đạo diễn Joel Schumacher đã thuyết phục Warner Bros. làm một phần tái khởi động lấy cảm hứng từ bộ Người Dơi: Năm thứ nhất (Batman: Year One). Thế nhưng, sau thất bại liên tiếp, hãng Warner Bros. không nghe, hoặc ít nhất là cũng không muốn nghe từ Schumacher. Thay vào đó vài năm sau họ mời Darren Aronofsky để đem Year One lên màn ảnh, nhưng rồi mọi thứ cũng đổ bể. Cuối cùng, hãng quyết định thuê Christopher Nolan về đạo diễn cho phim.
Nolan khi đó là một ẩn số khi bắt đầu sự nghiệp bằng phim kinh dị Cặp bài trùng (Following), sau đó nổi lên bằng Hành trình tìm kiếm kí ức (Memento), một phim khá lắt léo với các lát cắt thời gian thực thực hư hư; rồi lại bắt tay vào làm lại tác phẩm Mất ngủ (Insomnia). Không có chút gì gợi ý trong ba tác phẩm này rằng đây sẽ là đạo diễn của Batman (Người Dơi). Thế nhưng, với Kị sĩ bóng đêm (The Dark Knight), Nolan đã chứng minh kì vọng của Warner Bros. đặt cho mình là đúng và hơn thế.
“Kị sĩ bóng đêm” là một nước đi táo bạo của nhà Warner Bros. sau hàng loạt thất bại trước đó
Kị sĩ bóng đêm dù mượn một số chi tiết từ Year One nhưng đã vạch riêng cho mình một con đường để đi theo. Lần đầu tiên trong lịch sử, một nhà làm phim không kể câu chuyện về Batman. Trong hơn nửa thời lượng phim, anh ta nói về Bruce Wayne, người đàn ông trút bỏ mặt nạ và bộ áo choàng. Phần lớn câu chuyện là hành trình Wayne (Christian Bale) trở thành Người Dơi và cách anh ta quay trở lại thành phố Gotham "nát bét" để dọn dẹp đống hỗn độn gây ra bởi hàng loạt tội phạm.
Kị sĩ bóng đêm mở đầu bằng cảnh Joker (cố diễn viên Heath Ledger thủ vai) cướp nhà băng của mafia cùng nhiều đồng phạm khác. Nhưng họ bị y gài bẫy giết lẫn nhau trước khi y giết người cuối cùng. Sự hỗn loạn trong thành phố Gotham bắt đầu dần dần vỡ ra như một vết nứt. Joker là một tên tội phạm, một tên tội phạm điên loạn. Thế giới quan của Joker chỉ là những điều xấu xa. Những điều xấu xa nuôi dưỡng hắn và hắn gieo rắc nỗi sợ hãi ngược lại cho con người, ép những người khác cũng đi theo cái ác, coi cái ác là điều hiển nhiên như hắn, coi sự tàn bạo là điều bình thường mỗi khi muốn đối xử với con người.
Sự nguy hiểm của Joker là hắn quá hiểu lòng người. Hắn nhìn thấu được mọi sự xấu xí, yếu đuối và đớn hèn của con người. Và hắn lợi dụng điều đó để làm những mục đích xấu xa của mình.
Vai diễn kinh điển Joker do nam diễn viên quá cố Heath Ledger thủ vai
Trong khi đó, Batman của Bruce Wayne phải giấu mặt. Người dân dần dần không còn tin một anh hùng giấu mặt có thể cứu mình mọi lúc mọi nơi, trong khi kẻ thù thì đang lộ diện ngoài ánh sáng. Trận chiến giữa Joker và Batman, trong khi Joker chẳng có điều gì để đánh mất thì Batman lại có quá nhiều thứ để bảo vệ. Joker luôn tìm cách để đưa Batman vào thế khó nhất, bắt anh ta phải nhận ra một sự thật rằng anh ta không thể bảo vệ tất cả mọi người.
Cao trào của bộ phim là khi Joker tiết lộ chuyện đã bắt công tố viên Harvey Dent (Aaron Eckhart thủ vai) và bạn gái của anh ta giam trong hai nhà kho riêng biệt chở đầy chất nổ ở phía bên kia thành phố, tức là đủ xa để Batman không thể cứu họ cùng một lúc.
Batman và Trung úy James Gordon đã đua tốc độ để cứu cả hai người nhưng không kịp. Công tố viên Harvey Dent bị thuốc nổ làm hỏng nửa bên mặt, còn bạn gái anh ta thì chết. Harvey bị ám ảnh bởi việc Batman đã không lựa chọn cứu bạn gái mình để rồi nghe theo Joker và trả thù Batman.
Harvey Dent đang từ một người bảo vệ công lý ngoài ánh sáng, bên cạnh Batman bảo vệ mọi người trong bóng tối bỗng trở nên điên loạn và từ đó, nghi ngờ tất cả lằn ranh giữa thiện và ác. Dent trả thù đời bằng cách đưa ra quyết định giết người chỉ bằng trò chơi sấp ngửa của đồng tiền. Lằn ranh giữa thiện và ác, giữa cái xấu xa tàn bạo và sự tốt đẹp của thế giới đang bị xóa nhòa. Con người trở nên xấu xa bởi chính sự yếu đuối và ích kỉ của bản thân. Người ta ngờ vực vào chính thế giới quan của mình, vào những điều tốt đẹp mà người ta đã từng tin tưởng.
Công tố viên Dent chính là nhân vật biểu tượng cho việc lòng tốt của con người khi gặp nghịch cảnh sẽ rất dễ tha hóa
Nhưng một lần nữa, Christopher Nolan cũng xử lý câu chuyện phim một cách tuyệt vời. Trong khi Batman đã tìm cách bắt lại Harvey Dent và Joker, thì tên hề điên loạn lại tiếp tục đặt chất nổ trong hai chiếc phà, một chở các phạm nhân, một chở dân thường và bảo các hành khách, cách duy nhất để tự cứu mình là kích hoạt chất nổ trên chiếc phà kia, nếu không cả hai chiếc sẽ bị hủy diệt.
Và ở trận chiến cân não này, Joker đã thua, không phải thua Batman mà là thua cái thiện trong tâm hồn của mỗi người. Hắn đã tìm cách khơi gợi cái ác khi đặt con người ta vào hoàn cảnh sinh tử thì loài người lại chọn cách hắn không bao giờ ngờ tới, đó là hi sinh bản thân mình.
Những tưởng sau tất cả, Gotham từ đây sẽ ghi nhận Batman như một anh hùng thực thụ thì ở trường đoạn cuối phim, khi tất cả mọi thứ đã phơi bày, chính Batman lại là người gánh chịu lấy hậu quả tàn khốc nhất. Chính anh đã nhận lấy mọi tội lỗi, nhận lấy sự truy bắt, nhận lấy sự khinh bỉ của cuộc đời. Bởi vì Gotham cần một người anh hùng, Gotham cần một biểu tượng, cần bấu víu vào công lý và công bằng, cần sự thượng tôn pháp luật.
Họ không cần người kị sĩ giấu mặt đứng trên luật pháp. Điều họ cần là người kị sĩ trắng, dùng luật pháp để trừng trị tội phạm. Người đó không thể là Batman. Nhưng cũng chính anh là người duy nhất có thể gánh chịu vết dơ vì một Gotham trong sạch hơn. Nghĩa vụ thiêng liêng mà chính Batman trao cho mình buộc anh phải là tên “Tội phạm bị săn đuổi”.
Sứ mệnh đặc biệt của Batman đã gieo vào lòng người niềm tin rằng lòng tốt sẽ luôn tồn tại
Ý nghĩa của cái tên “Kị sĩ bóng đêm” là thế, anh là người hùng, nhưng chỉ là người hùng trong thầm lặng, trong đắng cay tủi hờn, trong danh dự sứt mẻ, trong cả mất mát đau thương. Dũng cảm, thiện lương, nhưng cô độc và tàn khốc với bản thân. Batman không chỉ là Người Dơi, không chỉ là anh hùng, anh còn là một biểu tượng cho sự hi sinh thầm lặng. Kị sĩ bóng đêm không chỉ trở thành một tượng đài trong chính dòng phim của mình mà còn ảnh hưởng đến mọi khía cạnh khác ở Hollywood, từ quay phim, phong cách kịch bản cho đến thể thức trao giải, và quan trọng nhất là thắp lên hy vọng cho các thế hệ nhà làm phim tiếp theo.
Bộ phim “Kị sĩ bóng đêm” (The Dark Knight) phát sóng lúc 23g5 Chủ Nhật (17/05/2020) trên kênh HBO thuộc hệ thống HTVC. Mời bạn đọc đón xem và theo dõi.
Song Anh