Từ một giáo viên tiểu học, trở thành nhà báo, nhà văn, rồi làm quản lý truyền thông cho một công ty lớn, nhưng điều quan trọng với nhà văn Nguyễn Một là làm sao để viết văn ngày càng mới mẻ và "ra tấm ra món" hơn.
Chàng trai xứ Quảng mồ côi cha mẹ sống ở đất Đồng Nai tâm sự rằng, đời anh nhiều biến động, nhưng ước mơ và chọn lựa anh muốn làm suốt đời vẫn là viết văn. Có lẽ đề tài về chiến tranh chưa bao giờ vơi cạn trong tâm thức của nhà văn Nguyễn Một, nên anh đã dành trọn vẹn cảm hứng, sự sáng tạo nghệ thuật cho thể tài này. Và viết với anh cũng như là một cách cô đặc những trầm tích ký ức, đóng khung lại thành một khúc tráng ca lịch sử dân tộc theo cách rất riêng của Nguyễn Một.
Chia sẻ về con đường cầm bút của mình, nhà văn Nguyễn Một cho biết: "Đề tài chiến tranh Cách mạng là mạch nguồn cảm hứng của nhiều nhà văn đã đi qua cuộc chiến. Họ vừa cầm bút vừa cầm súng, cảm nhận chất liệu hiện thực đầy cam go, khốc liệt để có những trang viết lay động lòng người. Còn tôi, tuy không tham gia trực tiếp vào cuộc chiến nhưng nếu không có những năm tháng sống giữa hai làn đạn, cha mẹ bị chiến tranh cướp mất, rồi lưu lạc vào Nam, cùng người thân sống cơ cực, mưu sinh vất vả, phải sống những năm tháng trước và sau năm 1975 đầy khốc liệt, khổ ải, rồi được sống trong sự hồ hởi đổi mới... tôi mới hiểu thêm về giá trị của độc lập dân tộc".
Ông là tác giả của gần 20 đầu sách đa dạng thể tài: truyện ngắn, truyện vừa, bút ký, tản văn, tiểu thuyết. Ông có nhiều tác phẩm đáng chú ý như: truyện ngắn "Trước mặt là dòng sông" từng được đạo diễn Khải Hưng chuyển thể thành phim truyền hình; tiểu thuyết "Đất trời vần vũ" được giải C cuộc thi tiểu thuyết Hội Nhà văn năm 2010, được dịch và đưa vào thư viện Quốc hội Hoa Kỳ dưới nhan đề Heaven and Earth in Tumult...
"Tôi viết về chiến tranh để các bạn trẻ biết hơn về quá khứ và biết cách ứng xử với tương lai", nhà văn Nguyễn Một cho hay. Và dù với cách nào thì nhà văn Nguyễn Một cũng đã để lại những giá trị lớn lao cho văn học, cho lịch sử và cho tâm hồn của mỗi chúng ta.
Tạp chí Văn nghệ - 8g30 Chủ Nhật hàng tuần trên kênh HTV7.
Kim Quyên