AI làm rung chuyển công nghiệp âm nhạc toàn cầu

AI bước vào sân chơi âm nhạc đại chúng

Những nghệ sĩ chưa từng tồn tại ngoài đời thực đã và đang bước vào sân chơi khắc nghiệt của các bảng xếp hạng. Tháng 11/2025, Xania Monet - ca sĩ R&B vận hành bằng AI - lần đầu tiên xuất hiện trên bảng Adult R&B Airplay của Billboard với ca khúc How was i supposed to know? , ở vị trí số 30, trở thành nghệ sĩ AI đầu tiên được ghi nhận trên hệ thống phát sóng chính thống của Billboard. Ngay sau đó, bài hát vươn lên vị trí số 1 bảng R&B Digital Song Sales. Theo Billboard, chỉ trong thời gian ngắn, Xania Monet đã phát hành hơn 40 ca khúc và đạt khoảng 1,3 triệu lượt nghe mỗi tháng trên Spotify - những con số nhiều ca sĩ thật mơ ước.

Ở dòng nhạc đồng quê, ca sĩ AI Breaking Rust với ca khúc Walk my walk cũng gây chấn động khi đứng đầu bảng Country Digital Song Sales của Billboard vào tháng 11/2025, Walk my walk trở thành bài hát country đầu tiên do AI tạo ra giữ vị trí số 1 trên một bảng xếp hạng chính thức. EP Resilient phát hành cùng thời điểm cũng nhanh chóng lọt vào top iTunes…

Dù chủ yếu dựa trên doanh số digital, nhiều nhà phê bình vẫn thừa nhận rằng việc một nhân vật ảo có thể vươn lên dẫn đầu cho thấy các bảng xếp hạng âm nhạc đang dần trở thành “đấu trường” mới cho những chiến dịch vận hành bằng AI, thay vì phản ánh một cách tự nhiên thị hiếu của công chúng như trước.

Không chỉ Billboard, Deezer cho biết hiện nay khoảng 34% số bản nhạc được tải lên nền tảng này mỗi ngày là sản phẩm hoàn toàn do AI tạo ra, tương đương hơn 50.000 track mới/ngày. Trong một khảo sát do công ty nghiên cứu thị trường Ipsos thực hiện giữa năm 2024, 97% người tham gia không thể phân biệt ca khúc do con người sáng tác và sản phẩm của AI.

Con người và AI - ai sẽ bắt chước ai?

Nỗi lo lớn nhất của giới âm nhạc giờ đây không còn là việc AI biết sáng tác mà là con người bắt đầu sáng tác giống AI. Nếu âm nhạc AI trở thành chuẩn mực trên bảng xếp hạng, nghệ sĩ trẻ sẽ phải chạy theo những công thức ấy để tồn tại. Nhà phê bình âm nhạc Ted Gioia lo ngại ngành công nghiệp âm nhạc đang bị thuật toán hóa, khi bài hát được sản xuất và đánh giá dựa trên khả năng làm hài lòng nền tảng thay vì đặt trải nghiệm người nghe làm trung tâm. Theo ông, nguy hiểm hơn cả là kịch bản AI học từ chính sản phẩm của AI, khiến toàn bộ hệ sinh thái âm nhạc dần co lại thành những công thức lặp đi lặp lại.

Tháng 5/2024, Universal Music Group (UMG) yêu cầu YouTube gỡ bỏ hàng loạt ca khúc sử dụng trái phép giọng ca sĩ nổi tiếng bằng công nghệ AI. Tranh chấp leo thang đến mức UMG buộc phải tạm rút toàn bộ catalogue khỏi TikTok vào đầu năm 2025 với lý do nền tảng này không bảo vệ quyền của nghệ sĩ trước các bản nhạc deepfake.

iHeartMedia - hệ thống phát thanh lớn nhất nước Mỹ - cũng tuyên bố trong bản ghi nhớ nội bộ tháng 3/2025: “Chúng tôi không phát các bài hát có giọng hát tổng hợp giả làm con người. Chúng tôi đứng về phía con người”.

Ở châu Âu, đạo luật AI Act được thông qua cuối năm 2024 yêu cầu các sản phẩm âm nhạc do AI tạo ra phải gắn nhãn minh bạch, đồng thời buộc các mô hình AI trả phí nếu sử dụng dữ liệu huấn luyện có bản quyền.

Năm 2024, hơn 1.000 tên tuổi, trong đó có Paul McCartney, Billie Eilish và nhóm R.E.M, đã ký thư ngỏ kêu gọi chấm dứt việc sử dụng AI để xuyên tạc hoặc tái tạo giọng hát nghệ sĩ mà không xin phép. Album Is this what we want? dự kiến phát hành cuối năm 2025 quy tụ hàng ngàn nghệ sĩ nhằm phản đối âm nhạc AI không bồi thường công bằng cho con người.

Dù vậy, AI cũng mở ra những cơ hội mới. Nhiều nghệ sĩ trẻ đang dùng AI để thử nghiệm âm sắc, tạo nhạc nền, mô phỏng dàn nhạc mà họ không đủ kinh phí thuê. Với họ, AI là trợ thủ kỹ thuật, giúp rút ngắn thời gian sản xuất và mở rộng khả năng thử nghiệm. Các chuyên gia nhấn mạnh, vấn đề không phải là loại bỏ AI mà cần một hành lang pháp lý đủ chặt để bảo vệ quyền sáng tạo, quyền tác giả và giá trị con người.

Nguồn: Phụ nữ