Rằm tháng 7: Khi nét đẹp tín ngưỡng bị vẩn đục

Nghi lễ mang giá trị nhân văn sâu sắc

Trong truyền thống Phật giáo, rằm tháng Bảy gắn với câu chuyện Tôn giả Mục Kiền Liên cứu mẹ, khởi nguồn cho phong tục cúng thí thực. Tục lệ này được người Việt duy trì qua nhiều thế hệ như một cách tưởng nhớ tổ tiên, tri ân cha mẹ và chia sẻ với những vong linh không nơi nương tựa.

Tại Nam Bộ, nghi thức này càng có ý nghĩa đặc biệt. Tiến sĩ Đỗ Thanh Phong - Giảng viên Khoa Văn hóa học, Trường Đại học KHXH &NV, ĐHQG TP.HCM, cho biết: "Vùng đất Nam Bộ từng đón nhận nhiều thế hệ di dân tha hương cũng là nơi trải qua những cuộc chiến khốc liệt để lại nhiều vong linh không người thờ cúng. Chính vì vậy, tục cúng rằm tháng Bảy ở đây mang giá trị nhân văn rất cao".

Khi phong tục bị biến tướng

Tuy nhiên, cùng với sự thay đổi của xã hội không ít nơi chứng kiến cảnh chen lấn, tranh cướp đồ cúng trong ngày rằm tháng Bảy. Nhiều người trẻ còn coi việc "giật đồ" là một trò vui để quay clip tung lên mạng xã hội, gây phản cảm.

Anh Nguyễn Quyết Tới (phường Dĩ An, TP.HCM) chia sẻ: "Trước khi nhà tôi kịp làm lễ xong thì đã có người chạy tới giật đồ. Tôi thấy đây là hành động rất thiếu văn hóa, làm mất đi ý nghĩa vốn có của phong tục".

Không chỉ khiến không khí trang nghiêm bị xáo trộn, những hành vi này còn tiềm ẩn nguy cơ mất an ninh trật tự và gây ra xung đột không đáng có.

Cần nâng tầm và định hướng đúng

Trước thực trạng này, các nhà nghiên cứu văn hóa cho rằng cần có biện pháp chấn chỉnh để trả lại ý nghĩa ban đầu cho phong tục truyền thống.

Tiến sĩ Đỗ Thanh Phong nhấn mạnh: "Vấn đề này cần được tuyên truyền để nâng cao nhận thức cho người dân. Đồng thời, chính quyền địa phương nên có biện pháp chế tài đối với các hành vi lệch chuẩn. Về lâu dài, có thể nâng tầm lễ hội nhấn mạnh ý nghĩa nhân văn bằng việc tổ chức thêm các hoạt động cộng đồng, trò chơi dân gian, để việc nhận vật phẩm trở thành một trải nghiệm mang tính gắn kết, thay vì cảnh tranh giành hỗn loạn".

Giữ sự thiêng liêng của mùa Vu Lan

Rằm tháng Bảy là dịp để con cháu thể hiện đạo hiếu với tổ tiên, bày tỏ lòng tri ân với cha mẹ và sẻ chia với những linh hồn chưa nơi nương tựa. Giữ cho phong tục này đúng với tinh thần nhân văn vốn có không chỉ là bảo tồn bản sắc văn hóa mà còn là cách để lan tỏa các giá trị tốt đẹp trong đời sống hôm nay.

Đã đến lúc cộng đồng cần cái nhìn thẳng thắn và những hành động quyết liệt để loại bỏ biến tướng tiêu cực, gìn giữ sự trang nghiêm, thiêng liêng của mùa Vu Lan báo hiếu.