Di sản thi ca để lại của vua Thiệu Trị

Hoàng đế Thiệu Trị (Nguyễn Phúc Tuyền, 1807-1847) là vị vua thứ ba của triều Nguyễn và cũng là một thi sĩ đa tài, với hơn 5 ngàn trang thơ để lại cho hậu thế, trong bộ Ngự chế thi tập . Nhà vua cũng được đánh giá là người sáng tác nhiều thể thơ nhất Việt Nam, đồng thời tự mình sáng tạo nhiều thể cách thi ca mới chưa từng có tiền lệ trong văn học trung đại.

Tác giả Nguyễn Phước Hải Trung đã tiếp cận trọn bộ Ngự chế thi tập (gồm sơ tập đến tứ tập) của vua Thiệu Trị và dày công biên soạn, giới thiệu cuốn sách Thơ Hoàng đế Thiệu Trị - Đỉnh cao nghệ thuật ngôn từ. "Chân dung thơ" của vị hoàng đế thi sĩ được tác giả trình bày khái quát và hệ thống trong cuốn sách, với những khía cạnh: nhà vua - nhà thơ, người vận dụng nhiều thể thơ nhất thời trung đại, người sáng tạo nhiều thể thơ nhất trong văn chương trung đại...

Một trong những vần thơ đẫm chất cung đình của nhà vua: " Vũ trụ huyên hòa ái diễm dương/Thương lâm vô hạn hảo phong quang/Doanh đình đào lý thiên chân thú/Mãn giá thi thư cổ trật hương..." (dịch nghĩa: Vũ trụ giao hòa dưới ánh dương diễm lệ/Cảnh sắc vườn Thiệu Phong vô cùng đẹp đẽ/Trước sân hoa đào hoa lý gợi niềm hứng thú/Trong nhà các giá sách thấm đậm mùi hương...).

Trong những sáng tác thi phú của mình, nhà vua cũng bày tỏ nhiều nỗi niềm suy tư trăn trở. Ông cũng đề thơ cho các vị quan đại thần, như bài Ngự đề viết cho Phan Huy Thực, khi nhà vua tuần du Bắc Hà (1842): “ Bắc quận từ trường lịch hoạn biên/Thiên cù hạnh tế trác cô viên/Thừa sà bất nhục văn chương trứ/Quy trượng nan phu lão bệnh triền/ Phong điện phương lưu tôn trở sự/Sài nham nhàn khế hạc quy niên... ” (dịch nghĩa: Nổi tiếng văn chương ở Bắc Hà/May được đường mây mài giũa văn tài/Đi sứ, trước tác văn chương không làm nhục mệnh vua/Về nghỉ khó xua được được bệnh tật và tuổi tác/Tiếng thơm nơi triều đình còn lưu lại trong đền miếu/Nhàn hạ ở núi Sài thật hợp với tuổi già...).

Theo tác giả Nguyễn Phước Hải Trung, đối với Hoàng đế Thiệu Trị, thi ca không phải là trò tiêu khiển của bậc đế vương mà nhà vua xem thơ như một phương tiện để biểu đạt đạo lý, thể hiện lý tưởng trị quốc. Thơ Hoàng đế Thiệu Trị - Đỉnh cao nghệ thuật ngôn từ (Thái Hà Books phát hành) ra đời cho độc giả có cơ hội tiếp cận một thi sĩ đặc biệt của văn chương trung đại.

Nguồn: Phụ nữ