Từ xe xăng đến xe điện: Chuyên gia kinh tế phản biện về hiệu quả môi trường

Thực trạng và đề xuất

Theo các nghiên cứu, lượng khí thải từ giao thông đang gây thiệt hại cho TP.HCM khoảng 3.000 tỷ đồng mỗi năm. Trong đó, vận tải hàng hóa và xe kinh doanh chiếm gần 40% tổng lượng phát thải. Trước tình trạng này, TP.HCM đã đề xuất lập "Vùng phát thải thấp" LEZ tại khu vực trung tâm, giới hạn bởi Vành đai 1, bắt đầu từ năm 2026. Đề xuất này nhằm mục tiêu giảm ô nhiễm, hướng đến Net Zero vào năm 2050.

Lo ngại từ người dân và doanh nghiệp: Sinh kế và bất cập hạ tầng

Tuy nhiên, đề xuất này cũng vấp phải nhiều ý kiến thận trọng, đặc biệt là từ những người dân và doanh nghiệp trực tiếp bị ảnh hưởng.

Anh Nguyễn Lộc Thọ (phường Hòa Hưng, TP.HCM) bày tỏ sự đồng tình với mục tiêu phát triển đô thị xanh, nhưng nhấn mạnh rằng cần có một lộ trình và chính sách cụ thể. Anh lo ngại việc áp dụng đột ngột các quy định mới sẽ gây ảnh hưởng nặng nề đến những người lao động thu nhập thấp, vốn xem chiếc xe máy là sinh kế hằng ngày. Chi phí để chuyển đổi sang xe xanh, xe điện là một khoản chênh lệch lớn mà nhiều người khó lòng xoay sở ngay lập tức.

Những bất cập về hạ tầng cũng là mối lo chung. Ông Nguyễn Văn Tuần (phường An Phú, TP.HCM) nêu ra những khó khăn thực tế của xe ôm công nghệ khi chuyển sang xe điện, đặc biệt là vấn đề sạc điện và chỗ để xe. Ông cho biết phần lớn tài xế công nghệ đang ở trọ, nhưng chủ trọ thường không cho phép sạc điện hoặc để xe điện trong nhà do lo ngại về an toàn cháy nổ. Điều này khiến họ không biết phải sạc và cất xe ở đâu.

Góc nhìn của các chuyên gia: Xe điện có thực sự "xanh"?

Một khía cạnh khác được các chuyên gia kinh tế và môi trường đề cập là tính hiệu quả thực sự của xe điện đối với môi trường.

Ông Huỳnh Thanh Điền - chuyên gia kinh tế, đặt ra câu hỏi về nguồn năng lượng sản xuất điện tại Việt Nam. Ông cho rằng, không giống các nước phát triển sử dụng điện hạt nhân hay năng lượng tái tạo, Việt Nam chủ yếu vẫn dựa vào nhà máy nhiệt điện, vốn hoạt động bằng cách đốt than và thải ra một lượng lớn carbon. Do đó, việc chuyển đổi sang xe điện có thể không giảm ô nhiễm tổng thể mà chỉ chuyển đổi vị trí phát thải. Ông đề xuất thay vì tập trung vào loại xe, thành phố nên đặt ra các tiêu chuẩn khí thải cụ thể cho từng loại phương tiện để đánh giá.

Phó Giáo sư - Tiến sĩ Lê Hùng Anh - Viện trưởng Viện Khoa học Công nghệ Quản lý Môi trường - Đại học Công nghiệp TP.HCM, lại tin rằng nếu người dân thấy được lợi ích của xe điện, quá trình chuyển đổi sẽ diễn ra hiệu quả và tự nhiên hơn.

Lộ trình và giải pháp hỗ trợ

Để giảm thiểu tác động tiêu cực, Trung tâm Quản lý giao thông công cộng TP.HCM đã đề xuất một lộ trình thực hiện theo từng giai đoạn. Từ năm 2026, thành phố sẽ bắt đầu hạn chế xe công nghệ và xe thương mại không đạt tiêu chuẩn khí thải di chuyển vào khu vực LEZ. Tiếp đó, năm 2027, việc kiểm định khí thải bắt buộc đối với xe máy sẽ được triển khai. Mục tiêu đến cuối năm 2028 là hoàn thành việc chuyển đổi 100% xe máy công nghệ sang xe điện.

Song song với lộ trình trên, TP.HCM cũng đang triển khai hàng loạt giải pháp hỗ trợ nhằm tạo điều kiện thuận lợi và giảm thiểu "cú sốc" cho người dân và doanh nghiệp. Thành phố dự kiến mở mới 72 tuyến xe buýt và đưa vào sử dụng hơn 1.100 xe buýt điện trong giai đoạn 2025-2030. Hạ tầng trạm sạc cũng được chú trọng với kế hoạch xây dựng từ 750 đến 1.338 trạm sạc. Ngoài ra, hệ thống giám sát sẽ được tăng cường với 58 camera nhận diện biển số tự động tại các cửa ngõ và nút giao trọng điểm, hoạt động từ năm 2026 đến 2032. Những giải pháp này được kỳ vọng sẽ giúp thành phố đạt được mục tiêu môi trường bền vững một cách hiệu quả và hài hòa.

 >>> Xin mời quý vị đón xem Thời sự HTV lúc 20 giờ và Chương trình Thế giới 24G lúc 20 giờ 30 phút mỗi ngày trên kênh HTV9