Từ vụ cháy cư xá Độc Lập: Nếu có UAV, đã có thêm một tầng phản ứng khẩn cấp trên không

Các thành phố lớn như TP.HCM, Hà Nội đang chứng kiến một thực trạng đáng lo ngại: hàng loạt vụ hỏa hoạn nghiêm trọng liên tiếp xảy ra trong các khu vực dân cư chật hẹp, hẻm sâu, chung cư cao tầng – nơi mà việc tiếp cận của lực lượng cứu hộ thường xuyên gặp trở ngại, kéo theo nhiều thiệt hại về người và tài sản.

Ngày 9/2/2025, một căn nhà trong cư xá Phú Lâm A, Quận 6 (cũ), TP.HCM bất ngờ bốc cháy dữ dội. Dù 2 người trong nhà may mắn thoát ra kịp thời, nhưng do vị trí nằm sâu trong khu dân cư, các xe chữa cháy buộc phải triển khai nhiều hướng tiếp cận, mất thời gian mới có thể khống chế được đám cháy. Tình trạng tương tự tiếp diễn vào chiều 23/2 tại một căn nhà trong hẻm trên đường Nguyễn Thị Minh Khai, Quận 3 (cũ). Ngọn lửa lan nhanh kèm theo khói đen và mùi khét bao trùm khu phố chỉ trong ít phút, buộc người dân phải dùng thiết bị chữa cháy để kiểm soát bước đầu.

Tuy nhiên, không phải lúc nào may mắn cũng kịp thời đến. Sáng 2/4, tại phường Xóm Củi, Quận 8 (cũ), ngọn lửa bùng lên dữ dội trong một căn nhà khiến 3 người thiệt mạng. Lực lượng PCCC gặp khó khăn do căn nhà nằm sâu trong hẻm, không có lối thoát hiểm phụ, trong khi người dân không thể khống chế ngọn lửa bằng các biện pháp tại chỗ.

Chỉ chưa đầy hai tuần sau, ngày 13/4, thêm một vụ cháy thương tâm xảy ra tại ngách 14, ngõ 69 phố Trung Liệt, quận Đống Đa (cũ), Hà Nội khiến 2 người tử vong. Khu vực xảy ra cháy vốn là hẻm nhỏ, đông dân cư, không đảm bảo điều kiện thoát hiểm, khiến việc cứu hộ ban đầu bị cản trở nghiêm trọng.

Đến ngày 28/4, một vụ cháy nhà lúc rạng sáng tại quận Hoàng Mai (cũ), Hà Nội tiếp tục cướp đi 3 sinh mạng. Ngôi nhà nằm sâu trong ngách nhỏ, không có lối thoát hiểm phụ gây khó khăn cho đội cứu hộ và bị lửa bao trùm chỉ trong vài phút, khiến nạn nhân không kịp chạy thoát. Chỉ một ngày sau, tối 26/5, một căn nhà trong hẻm đường Mai Văn Vĩnh, quận 7 (cũ), TP.HCM lại phát hỏa. Dù hàng xóm hỗ trợ chữa cháy ban đầu, ngọn lửa vẫn lan nhanh và bốc cao do không gian chật hẹp và lối tiếp cận khó khăn.

Thực trạng không dừng lại ở nhà trong hẻm. Ngày 25/5, một vụ cháy lớn xảy ra tại tòa chung cư Xuân Đỉnh, quận Bắc Từ Liêm (cũ), Hà Nội. Ngọn lửa bùng phát dữ dội, tạo thành cột khói đen cao hàng chục mét, được nhìn thấy từ nhiều km. Người dân hoảng loạn, tìm đường thoát thân giữa khói lửa và tiếng còi xe cứu hỏa gấp gáp vang lên trong đêm. Ngày 20/6, thêm một vụ cháy lớn bùng phát tại khu chung cư mini trong ngách 16, ngõ 79 An Dương Vương Tây Hồ (cũ), Hà Nội. Chỉ sau vài phút, khói dày đặc bao trùm khu vực tầng trên, người dân hô hoán, một số chạy xuống tầng 1 thoát thân, số khác buộc phải leo lên mái chờ cứu hộ do lối thoát bị chặn.

Và mới đây, vụ cháy thương tâm tại cư xá Độc Lập, phường Phú Thọ Hòa, TP.HCM vào đêm 6/7 cướp đi sinh mạng của 8 người, đã một lần nữa gióng lên hồi chuông cảnh báo về tầm quan trọng của việc chủ động phòng ngừa và phản ứng kịp thời khi xảy ra hỏa hoạn.

Thực tế cho thấy, tại các thành phố lớn như TP.HCM hay Hà Nội đang tồn tại một thực trạng đáng lo: hàng ngàn khu dân cư, nhà ống, cư xá cũ nằm sâu trong hệ thống hẻm ngoằn ngoèo hoặc công trình cao tầng không đủ điều kiện thoát hiểm. Hệ thống PCCC tại chỗ kém, cộng với mật độ dân cư đông đúc, đã biến các khu vực này thành những "điểm mù" trong công tác phòng cháy. Khi xảy ra cháy, lực lượng chữa cháy trên mặt đất thường xuyên bị chặn lại từ đầu hẻm, hoặc kẹt giữa biển xe máy, rào chắn, dây điện chằng chịt. Ngay cả khi đến hiện trường sớm, việc triển khai xe thang hay các thiết bị chuyên dụng cũng bị giới hạn bởi không gian chật hẹp.

Vấn đề hiện thấy không chỉ nằm ở tốc độ phản ứng, mà là ở khả năng "phát huy hiệu quả phản ứng" trong điều kiện thực tế. Và chính điều đó đặt ra nhu cầu bổ sung một lớp phản ứng khẩn cấp linh hoạt hơn, đặc biệt là từ trên cao, trong các khu dân cư dày đặc, hẻm nhỏ như ở các thành phố lớn.

Không khó để tìm thấy các thông tin về việc áp dụng UAV để chữa cháy ở nhiều thành phố lớn trên thế giới. Đây là một tầng phản ứng khẩn cấp từ trên cao, có thể áp dụng cho cả chữa cháy lẫn cứu nạn. Ở Thâm Quyến (Trung Quốc), drone chữa cháy có thể bay lên tầng cao, phá kính và phun CO₂ trực tiếp vào đám cháy trong vòng 2 phút. Seoul (Hàn Quốc) triển khai UAV tích hợp camera hồng ngoại để định vị người mắc kẹt trong các khu dân cư chật hẹp. Tại Dubai, lực lượng cứu hỏa đã vận hành tổ hợp UAV chuyên dụng như một phần trong hệ thống phản ứng nhanh đô thị.

Những công nghệ này không thay thế lực lượng chữa cháy mặt đất, nhưng có thể "mua" thêm thời gian, góp phần rất lớn trong việc chặn đứng lửa trong những phút sinh tử đầu tiên – hoặc cứu người một cách nhanh nhất.

Trực thăng cứu hộ là giải pháp có thể xem xét, nhưng trong bối cảnh cơ sở vật chất đô thị còn nhiều vấn đề, cùng với chi phí trang bị cao, thì UAV chữa cháy là phương án khả thi hơn. Theo đó, TP.HCM và Hà Nội nói riêng và các đô thị lớn của chúng ta hoàn toàn có thể đi trước một bước – ít nhất là thí điểm đội UAV phòng cháy, chữa cháy ở các khu đông dân cư, nơi hẻm nhỏ, nhà cũ nhiều như mạng nhện.

Vụ cháy gây hậu quả tang thương tại cư xá Độc Lập lần này buộc chúng ta thêm một lần nữa suy nghĩ rằng: giá như có thiết bị bay đến sớm hơn vài phút, phát hiện người mắc kẹt, phá rào, xịt bọt CO₂ vào tâm cháy – có thể 8 người đã không phải chết.

>>> Xin mời quý vị đón xem Thời sự HTV lúc 20 giờ và Chương trình Thế giới 24G lúc 20 giờ 30 phút mỗi ngày trên kênh HTV9