Tận dụng lợi thế cạnh tranh từ Hiệp định Thương mại Tự do

Không chỉ là một hiệp định mang tính biểu tượng, Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam - Liên minh Châu Âu (EVFTA) với cam kết xóa bỏ gần 99% dòng thuế trong vòng 7 năm đã mở ra cơ hội xuất khẩu, gia tăng lợi thế cạnh tranh cho hàng Việt tại thị trường khó tính như Châu Âu. Đơn cử, thuế suất đối với áo sơ mi xuất khẩu sang Đức giảm từ 12% xuống 0%, giúp tiết kiệm gần 1 triệu USD cho một lô hàng 1 triệu chiếc áo.

Dù mang lại cơ hội lớn nhưng việc tuân thủ nghiêm ngặt các quy định mới là yếu tố then chốt để các doanh nghiệp Việt thực sự hưởng lợi và bảo vệ vị thế của mình tại thị trường Châu Âu.

Doanh nghiệp này cho biết trước đây, khi chưa có hiệp định thì thuế cho cà phê vào Châu Âu là 10%, nhưng từ khi có EVFTA thì giảm về 0. Vì thế mà doanh nghiệp có lợi thế về thuế từ 3.000 đến 5.000 USD/công hàng, sản lượng cũng tăng 50% so với trước đây. Tuy nhiên, mỗi quốc gia là một thị trường khác nhau, kèm theo những quy định khác và thường xuyên thay đổi, buộc doanh nghiệp không ngừng cập nhật để thích ứng.

Bà Nguyễn Hồng Thúy - Giám đốc Điều hành Công ty Cà phê Quốc tế Minh Phát nhận định: " Từ khi Hiệp định EVFTA có hiệu lực, chúng tôi đã tận dụng lợi thế của Hiệp định này để gia tăng sản lượng và doanh số vào thị trường Châu Âu. Thuế nhập khẩu hàng Việt vào thị trường Châu Âu đang bằng 0. Đây là lợi thế rất lớn. Bên cạnh những thuận lợi, thì có những khó khăn nhất định. Cụ thể là việc xin giấy chứng nhận xuất xứ, để tận dụng ưu đãi thuế quan, phải truy xuất nguồn gốc, đảm bảo nguyên vật liệu phải trực thuộc, xuất xứ từ Việt Nam. Những rào cản về mặt kỹ thuật: Hàng xuất khẩu phải đạt tiêu chuẩn nhất định về chuyên ngành và ngoài ra nhà máy phải tuân thủ chất lượng ISO,..., phải luôn luôn cập nhật những tiêu chuẩn mới về chất lượng để thành công xuất khẩu".

Ở vai trò hỗ trợ tư vấn thủ tục cho các doanh nghiệp Việt tại Đức cũng như các nước Châu Âu, đại diện công ty Trade Comply cho biết dù đã bước sang năm thứ 5 thực thi Hiệp định nhưng mới có 20% doanh nghiệp Việt tận dụng hết ưu đãi từ EVFTA. Cơ hội vàng EVFTA chỉ đúng khi doanh nghiệp tuân thủ được quy định nghiêm ngặt về nguồn gốc xuất xứ, môi trường.

Bà Nguyễn Thị Phượng - Giám đốc Công ty Trade Comply cho rằng: "Không phải doanh nghiệp nào cũng đủ nguồn lực để hiểu và nắm rõ các quy định. Thông tin quá nhiều nguồn gây khó cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa (SMEs). Những đơn vị Nhà nước có hỗ trợ nhưng các thủ tục vẫn còn phức tạp. Mỗi quốc gia xuất khẩu sang đều có những quy định riêng, biểu mẫu và rào cản ngôn ngữ trong việc tìm kiếm thông tin. Chuyển đổi số vẫn còn hạn chế, hệ thống hóa dữ liệu của doanh nghiệp vẫn còn thiếu sót. Những biểu mẫu khai báo chỉ cần lỗi nhỏ, sai sót trong đánh máy nhập liệu cũng ảnh hưởng đến bộ hồ sơ chứng từ, dẫn đến ách tắc và ảnh hưởng đến quy trình thông quan hải quan. Hằng ngày, hơn 60% đơn hàng xuyên biên giới đều bị nghẽn tắc lại tại bộ phận hải quan từ các lỗi cơ bản như vậy".

Các chuyên gia cho rằng nhiều doanh nghiệp Việt Nam vẫn phụ thuộc vào nguyên phụ liệu nhập khẩu từ nước thứ ba, khiến việc chứng minh xuất xứ hợp lệ gặp khó khăn. Bên cạnh đó, những quy định thường xuyên được cập nhật thay đổi buộc doanh nghiệp Việt phải nhanh chóng nắm bắt để đáp ứng.

Bà Nguyễn Thị Phượng - Giám đốc Công ty Trade Comply chia sẻ: "Một số quy định mới của EU đang tác động mạnh mẽ đến các doanh nghiệp xuất khẩu của Việt Nam. Cụ thể, đối với các doanh nghiệp (DN) ngành gỗ hay nông nghiệp (NN), các quy định của EU yêu cầu xuất khẩu phải chứng minh được nguồn gốc sản phẩm không gây ảnh hưởng đến môi trường tự nhiên, đặc biệt là việc giảm khai thác rừng. Quy định này dự kiến sẽ được đẩy mạnh áp dụng vào năm 2026. Ngoài ra, Cơ chế Điều chỉnh Biên giới Carbon (CBAM) yêu cầu các doanh nghiệp xuất khẩu phải có báo cáo về lượng phát thải carbon trong quá trình sản xuất của mình. Cơ chế này đang tác động trực tiếp đến những ngành trọng điểm như kim khí, khai thác tài nguyên, và khai thác rừng".

Ông Nguyễn Văn Thảo - Đại sứ Việt Nam tại Vương quốc Bỉ cho hay: "Có thể khẳng định rằng EVFTA như chúng ta thường nói, là một con đường cao tốc trong hợp tác về kinh tế thương mại giữa Việt Nam và Liên minh Châu Âu. Tuy nhiên, để đạt được những hiệu quả tốt nhất, doanh nghiệp Việt Nam chúng ta cần phải có những nghiên cứu, nắm bắt kỹ về thị trường của Châu Âu cả về luật lệ, cả về văn hóa tiêu dùng, cả về hệ thống đối tác thì chúng ta mới có thể tận dụng được cơ hội đó".

Ông Phùng Đức Tiến - Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn nhận định: "Chúng tôi tin tưởng một cách chắc chắn rằng sau Nghị quyết Trung ương 57 này và Nghị quyết 68 về doanh nghiệp tư nhân, thì những đầu tư của Châu Âu vào lĩnh vực nông nghiệp sẽ nhiều hơn và với công nghệ cao hơn để chúng ta nâng cao được giá trị sản phẩm, hạ giá thành và đồng thời truy xuất nguồn gốc được theo hướng kinh tế tuần hoàn, kinh tế xanh và giảm phát thải trong thời gian tới".

EVFTA đã đưa tổng kim ngạch thương mại song phương đạt 298 tỷ USD tính đến tháng 5/2025, tương đương gần 40% tổng giá trị thương mại tích lũy giữa hai bên trong hơn 30 năm qua. EVFTA là tấm vé để hàng Việt bước ra biển lớn. Nếu doanh nghiệp Việt đủ đổi mới, đầu tư cho chất lượng và thương hiệu thì Châu Âu không chỉ là đích đến mà còn là bệ phóng cho vị thế của hàng Made in Vietnam trên trường quốc tế.

>>> Xin mời quý vị đón xem Thời sự HTV lúc 20 giờ và Chương trình Thế giới 24G lúc 20 giờ 30 phút mỗi ngày trên kênh HTV9