Phát triển công nghiệp văn hóa - Khi sáng tạo gắn liền với trách nhiệm

Theo thống kê của ngành văn hóa, mỗi năm có hàng trăm ca khúc, MV và sản phẩm nghệ thuật được phát hành trên các nền tảng số. Bên cạnh những tác phẩm được đầu tư chỉn chu, mang giá trị nghệ thuật và nhân văn, vẫn còn không ít sản phẩm chạy theo thị hiếu, thậm chí vi phạm chuẩn mực đạo đức, văn hóa và thuần phong mỹ tục.

Mới đây, Công văn số 69 của Ban Tuyên giáo và Ban Dân vận Thành ủy TP. Hồ Chí Minh được ban hành, được xem là lời nhắc mạnh mẽ: tự do sáng tạo không đồng nghĩa với tự do xâm phạm giá trị văn hóa, thuần phong mỹ tục.

Siết chặt quản lý, nhưng không kìm hãm sáng tạo

Theo luật sư Nguyễn Đăng Tư (Công ty Luật TNHH Trilaw – Đoàn Luật sư TP. Hồ Chí Minh): “Công văn 69 là căn cứ định hướng giúp các cơ quan quản lý siết chặt hơn trong việc cấp phép và hậu kiểm hoạt động biểu diễn. Theo quy định, nghệ sĩ hoặc đơn vị tổ chức có thể bị phạt hành chính, tạm dừng biểu diễn 6–12 tháng, thu hồi giấy phép hoặc ngừng phát hành sản phẩm nếu vi phạm. Ranh giới giữa sáng tạo và phản cảm nằm ở việc tác phẩm có xâm phạm thuần phong mỹ tục hay làm sai lệch giá trị văn hóa dân tộc hay không — nhưng ranh giới này cũng khá mong manh và chưa thật rõ ràng”.

Tuy nhiên, theo nhiều chuyên gia, xử phạt chỉ là một mặt của vấn đề. Quan trọng hơn là định hướng mỗi tác phẩm nghệ thuật trở thành sản phẩm văn hóa có giá trị, không chỉ mang dấu ấn cá nhân nghệ sĩ, mà còn phản ánh hình ảnh văn hóa Việt Nam trong một giai đoạn phát triển, thậm chí là của cả một thời đại.

Giữ vững nền tảng văn hóa trong sáng tạo

Nghệ sĩ Ưu tú, Tiến sĩ, Đạo diễn Hoàng Duẩn - Phó Trưởng khoa Quản lý Văn hóa Nghệ thuật (Trường Đại học Văn hóa TP. Hồ Chí Minh) nhấn mạnh: “Nghệ sĩ trẻ ngày nay có rất nhiều cơ hội thể hiện bản thân, nhưng nếu không được trang bị nền tảng văn hóa và tư tưởng đúng đắn, rất dễ vượt khỏi ranh giới. Việc bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trong văn hóa không phải là hạn chế sáng tạo, mà là giúp định hướng sáng tạo phát triển lành mạnh, có giá trị thẩm mỹ và nhân văn”.

Từ góc nhìn người trong nghề, ca sĩ Duyên Quỳnh chia sẻ: “Là người làm nghề, tôi luôn nghĩ nghệ thuật trước hết phải đẹp và tử tế. Mình có thể khác biệt, nhưng không nên gây sốc hay đánh đổi giá trị văn hóa để nổi tiếng. Tôi tin rằng người trẻ vẫn có thể sáng tạo mạnh mẽ, nhưng trong khuôn khổ của cái đẹp và sự tôn trọng khán giả”.

Ranh giới mong manh giữa nghệ thuật và lệch chuẩn

Không chỉ là câu chuyện về ca từ phản cảm - vốn vẫn còn gây tranh luận do ranh giới chưa thật rõ - mà hiện nay, một số ca khúc, đặc biệt là các bản rap, còn sử dụng ngôn từ ẩn dụ, tiếng lóng, hoặc hình ảnh gợi liên tưởng đến việc sử dụng chất kích thích, chất gây nghiện.

Các cơ quan chức năng nhận định: dù có thể xuất phát từ dụng ý nghệ thuật hoặc phong cách biểu đạt riêng, nhưng việc đưa những yếu tố này vào ca từ dễ dẫn đến sự hiểu sai hoặc vô tình cổ xúy cho hành vi lệch chuẩn, đặc biệt là với giới trẻ. Đây mới là mối quan ngại thực sự, bởi lượng người hâm mộ và sức ảnh hưởng của các ca sĩ, rapper hiện nay là rất lớn.

Công chúng mong chờ sự tử tế trong nghệ thuật

Tại TP.Hồ Chí Minh, nhiều khán giả trẻ bày tỏ mong muốn được thưởng thức âm nhạc mang tinh thần tích cực.

Anh Quách Tô Lai (phường Sài Gòn) chia sẻ: “Bọn em thích nhạc trẻ trung, nhưng cũng cần ca từ tích cực, có ý nghĩa”.

Chị Nguyễn Quỳnh Anh (phường Vườn Lài) cho biết: “Em nghĩ nghệ sĩ nên ý thức được ảnh hưởng của mình. Giới trẻ nghe nhiều lắm, nên nếu bài hát lệch chuẩn thì ảnh hưởng lớn lắm luôn”.

Sáng tạo gắn với trách nhiệm

Một nghệ sĩ được công nhận, trước hết phải là một công dân gương mẫu, hiểu và chấp hành pháp luật trong lĩnh vực của mình. Khi sáng tạo gắn liền với trách nhiệm, đặt trên nền tảng đạo đức và tư tưởng đúng đắn, nền công nghiệp văn hóa Việt Nam mới có thể phát triển bền vững, trở thành sức mạnh mềm lan tỏa bản sắc Việt Nam ra thế giới.

>>> Xin mời quý vị đón xem Thời sự HTV lúc 20 giờ và Chương trình Thế giới 24G lúc 20 giờ 30 phút mỗi ngày trên kênh HTV9