Bản Đôn không còn “chú voi con”
Trong cơn mưa chiều lâm thâm, ông Y Thanh Uông (xã Đắk Liêng) lặng lẽ ngồi trong căn nhà dài, ánh mắt đượm buồn dõi về ngọn đồi nơi voi Bắk Khăm yên nghỉ. Nỗi đau ập đến với gia đình ông cách đây hơn một tuần, khi voi Bắk Khăm thân thương gặp nạn và mãi mãi nằm lại giữa rừng sâu.
Ông Y Thanh Uông kể, Bắk Khăm đến với gia đình ông từ năm 1974. Hơn 50 năm qua, Bắk Khăm được xem như một thành viên trong gia đình, một người bạn tri kỷ lớn lên cùng ông. Sự ra đi đầy đột ngột và đau lòng của Bắk Khăm khiến cả gia đình không sao nguôi ngoai.
Mộ voi Bắk Khăm được ông Y Thanh Uông chôn cất cẩn thận ở nghĩa trang của buôn, cạnh mộ mẹ ông. “Voi Bắk Khăm là con voi cuối cùng của dòng tộc chúng tôi. Sắp tới, tôi sẽ xây nhà mồ cho Bắk Khăm theo phong tục, để sau này con cháu biết đến dòng tộc mình đã có một thành viên kiêu hãnh như vậy”.
Theo số liệu của Trung tâm Bảo tồn voi, cứu hộ động vật hoang dã, Quản lý bảo vệ rừng Đắk Lắk (Trung tâm Bảo tồn voi) năm 1980 tại Đắk Lắk, số lượng voi nhà lên đến hơn 500 cá thể. Thời điểm đó, về các buôn làng như Buôn Đôn, hồ Lắk, hình ảnh voi xuất hiện ở từng nhà là điều hết sức bình dị.
Bài hát Chú voi con ở Bản Đôn của nhạc sĩ Phạm Tuyên ra đời chính thời kỳ vàng son ấy, khi nhạc sĩ đặt chân đến Bản Đôn và cảm nhận sâu sắc sự gắn bó mật thiết giữa voi và con người. Thế nhưng, giờ đây, hình ảnh chú voi con ấy chỉ còn là một phần của ký ức.
Ông Nguyễn Công Chung, Phó Giám đốc Trung tâm Bảo tồn voi, chia sẻ với giọng trầm buồn: “Đến thời điểm hiện tại, Đắk Lắk chỉ còn vỏn vẹn 33 cá thể voi nhà (xã Buôn Đôn có 24 con, 9 con còn lại ở xã Đắk Liêng). Nhưng đáng lo ngại hơn, số lượng voi này đều đã già yếu, hết tuổi sinh sản. Số lượng voi rừng cũng giảm mạnh do tác động của con người và môi trường tự nhiên bị thu hẹp”.
Nỗ lực bảo tồn voi
Thực trạng voi đang dần già hóa và vắng bóng dần các buôn làng là một hồi chuông cảnh báo cấp bách. Để bảo tồn loài vật quý hiếm này, Tổ chức Động vật châu Á đã hỗ trợ 2,2 triệu USD cho UBND tỉnh Đắk Lắk, nhằm thực hiện quá trình chuyển đổi du lịch cưỡi voi sang mô hình thân thiện cùng voi. Mô hình này đã phần nào “cởi trói” cho những chú voi.
Những chú voi từng phải cõng khách trong các khu du lịch nay được đưa về rừng, dần dần lấy lại sức khỏe và không còn phải chịu cảnh lao động nặng nhọc hàng ngày. Mục tiêu của dự án là bảo tồn những cá thể voi nhà còn lại, đồng thời đảm bảo sinh kế cho các chủ voi và quản tượng tại địa phương.
Bà Heidi Quine, Trưởng đại diện Tổ chức Động vật châu Á tại Việt Nam, cho biết, mô hình du lịch thân thiện cùng voi triển khai tại Buôn Đôn đã mang lại nhiều hiệu ứng tích cực. Tất cả voi tham gia mô hình này đều cải thiện được sức khỏe. Hiện đơn vị tiếp tục mở rộng dự án đối với những cá thể voi còn lại đang hoạt động du lịch tại khu vực hồ Lắk nhằm cải thiện đời sống mang lại phúc lợi tốt nhất cho voi.
Tổ chức Động vật châu Á cũng đặc biệt chú trọng đến công tác giáo dục và truyền thông trong cộng đồng như: tổ chức cuộc thi vẽ tranh, viết thông điệp, chiếu phim, vẽ tranh tường tại trường học; tập huấn giáo viên và cán bộ; đồng thời tổ chức các triển lãm và cuộc thi truyền thông với thông điệp Ngừng cưỡi voi - Để voi trở về rừng.
Sau vụ việc voi Bắk Khăm chết, Trung tâm Bảo tồn voi đã làm việc với các chủ voi khu vực hồ Lắk, đề nghị họ ngưng mô hình cưỡi voi và chuyển dần sang hoạt động du lịch thân thiện cùng voi. Các chủ voi sẽ được hỗ trợ 20 triệu đồng, trong đó 15 triệu đồng dành cho việc chăm sóc voi và 5 triệu đồng hỗ trợ cho nài voi. Ngoài ra, đơn vị du lịch hồ Lắk cũng sẽ hỗ trợ 50% giá vé từ khách du lịch tham quan mô hình thân thiện cùng voi.
Thời gian qua, Trung tâm Bảo tồn voi đã nỗ lực nghiên cứu, tổ chức phối giống cho 5 voi cái, trong đó 3 voi đã mang thai thành công. Nhưng đáng tiếc, khi đến kỳ sinh nở, cả 3 voi con lại chết ngạt trong trong bụng mẹ. Vì vậy, phía trung tâm đã đề xuất đến các cơ quan chức năng để xin hỗ trợ voi từ các nước bạn như Thái Lan, Lào…
Mục tiêu là có thể trao đổi voi cái hoặc nhập khẩu voi cái để phục vụ việc sinh sản, nhân giống cho voi nhằm bảo tồn nguồn gen loài vật đứng trước nguy cơ tuyệt chủng ở Việt Nam.
Email:
Mã xác nhận: