Giảm áp lực tuyển sinh vào lớp 10 công lập

Thi tuyển hay xét tuyển?

Thầy Phan Lê Huy, Hiệu trưởng Trường THCS Nguyễn Văn Tiết (phường Lái Thiêu, TPHCM), nhận xét, kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10 công lập nhiều năm trở lại đây gây áp lực rất lớn không chỉ với học sinh mà cả phụ huynh và giáo viên. Tuy nhiên, đây là lựa chọn bắt buộc tại những khu vực tập trung đông dân cư, tỷ lệ phân bổ trường công lập chưa theo kịp nhu cầu về chỗ học của người dân. Nếu xét tuyển, áp lực thi cử sẽ giảm rõ rệt, nhưng có nguy cơ không đảm bảo công bằng giữa các trường THCS trên cùng địa bàn, thậm chí giữa các lớp trong cùng một trường học do tiêu chí và tiêu chuẩn đánh giá chưa đồng bộ.

“Dù thi tuyển hay xét tuyển thì mục tiêu cuối cùng là tăng cơ hội tiếp cận giáo dục chất lượng cho người học, đảm bảo học sinh được học tập trong môi trường phù hợp trình độ, năng lực bản thân. Vì vậy, không nên có mẫu số chung trong tuyển sinh, mà mỗi địa phương tùy vào điều kiện thực tế để lựa chọn hình thức phù hợp”, thầy Phan Lê Huy đề xuất.

Ở góc độ khác, theo thầy Võ Thanh Minh, Hiệu trưởng Trường THPT Xuyên Mộc (xã Hồ Tràm, TPHCM), phương thức thi tuyển giúp đánh giá thực chất chất lượng đầu vào của học sinh ở cấp THPT, qua đó tạo động lực cho học sinh, giáo viên và nhà trường nâng cao chất lượng học tập và giảng dạy. Tuy nhiên, trên địa bàn TPHCM thời gian qua có một số trường THPT chưa khai thác hết công suất phòng học. Điều này vừa lãng phí, vừa đánh mất cơ hội được học trường công của học sinh.

Do đó, bên cạnh việc tổ chức thi tuyển, ngành giáo dục cần có thêm giải pháp nhằm tạo điều kiện cho học sinh tốt nghiệp THCS được học tiếp lớp 10 công lập ở những nơi đáp ứng đầy đủ điều kiện về cơ sở vật chất và đội ngũ. Điều này phù hợp với mục tiêu của Nghị quyết số 71-NQ/TW (ngày 22-8-2025) của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo với mục tiêu đến năm 2035, cả nước hoàn thành phổ cập THPT và tương đương.

Phó Giám đốc Sở GD-ĐT TPHCM Nguyễn Bảo Quốc thông tin, TPHCM dự kiến kết hợp 2 hình thức xét tuyển và thi tuyển vào lớp 10 công lập năm học 2026-2027 nhằm phù hợp tình hình thực tế tại các địa phương. Trong đó, hình thức xét tuyển được triển khai ở một số khu vực có đặc thù riêng về khoảng cách địa lý, tỷ lệ học sinh lớp 9 tốt nghiệp THCS; các khu vực còn lại tuyển sinh bằng hình thức thi tuyển. Phương án nói trên nhằm đảm bảo sự ổn định của công tác tuyển sinh qua các năm học, tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà trường, học sinh lớp 9 triển khai kế hoạch ôn tập trong học kỳ 2 của năm học.

Ngoài ra, theo một cán bộ Phòng Kế hoạch tài chính (Sở GD-ĐT TPHCM), số lượng học sinh lớp 9 tốt nghiệp THCS tại TPHCM biến động qua mỗi năm, song tổng chỉ tiêu xét tuyển lớp 10 công lập không thay đổi nhiều, do quy mô trường lớp rất khó mở rộng vì thiếu quỹ đất sạch. Trong tình hình đó, thi tuyển vẫn là công cụ sàng lọc chưa thể thay thế ở những địa bàn cơ sở vật chất trường học còn hạn chế.

Tiếp tục đổi mới đề thi

Chị Nguyễn Thị Minh Thiên, phụ huynh có con đang học lớp 9, Trường THCS Duy Tân (phường Vũng Tàu, TPHCM), nêu ý kiến, đối với các trường THPT công lập có điểm chuẩn đầu vào ở tốp đầu với tỷ lệ cạnh tranh cao, thi tuyển là căn cứ chính để đảm bảo tính công bằng, khách quan trong tuyển sinh. Tuy nhiên, các trường có thể kết hợp thêm các tiêu chí bổ sung khác để nâng cao chất lượng đầu vào như: học bạ; văn bản chứng chỉ ngoại ngữ, tin học; phỏng vấn trực tiếp học sinh… Đối với kỳ thi tuyển sinh, để giảm áp lực cho học sinh, đề thi cần đổi mới theo hướng tăng cường kiểm tra năng lực, giảm bớt kiểm tra kiến thức hàn lâm, không yêu cầu học sinh trả bài thuộc lòng hoặc luyện giải đề thi ở các trung tâm học thêm.

Ở góc độ người học, nhiều học sinh lớp 9 cho biết, đề thi tuyển sinh lớp 10 của TPHCM nhiều năm trở lại đây, đặc biệt ở môn Toán, có số lượng câu hỏi vận dụng kiến thức giải quyết vấn đề thực tế chiếm tỷ lệ cao. Trong đó, nhiều tình huống xây dựng trong đề thi còn mang tính lắt léo, đánh đố thí sinh, gây khó khăn cho những học sinh không luyện giải đề trước kỳ thi.

Thay vì học thuộc lòng kiến thức như trước đây, học sinh chuyển qua luyện giải đề thi mẫu, áp lực vì thế không hề giảm đi. Để kỳ thi tuyển sinh lớp 10 không trở thành “kỳ thi quốc gia thu nhỏ” với áp lực nặng nề cho học sinh và phụ huynh, nhiều giáo viên đề xuất giảm yêu cầu vận dụng cao của đề thi, đồng thời đảm bảo mức độ phân hóa đồng đều giữa các môn thi, phù hợp mặt bằng chung về trình độ, năng lực học sinh sau thực hiện sắp xếp lại địa giới hành chính.