Đạo diễn - NSƯT Hoa Hạ : "Nữ tướng" đa tài

Hoa Hạ thời còn làm diễn viên

Người con đất Tiền Giang

Quê ở Mỹ Tho (Tiền Giang) - mảnh đất sản sinh sân khấu cải lương, cũng là quê hương của nhiều nghệ sĩ tên tuổi, nên năng khiếu nghệ thuật của cô bé Ánh Phượng (tên thật của chị Hoa Hạ) đã bộc lộ từ rất sớm.

12 tuổi, Hoa Hạ vừa đàn ghitar, vừa hát những ca khúc do mình sáng tác. Lên cấp 3, chị nổi tiếng với tài dàn dựng, tổ chức các phong trào văn nghệ học đường. Nhưng tuổi thơ của Hoa Hạ không chỉ có màu phượng thắm rực rỡ tươi vui như tên khai sinh của chị; mà còn có nỗi buồn vì từ nhỏ đã thiếu vắng bóng cha, chị hồn nhiên giỏi giang phụ má buôn gánh bán bưng, hết xôi tới chuối chiên rồi khoai luộc...

Năm 1977, Hoa Hạ thi vào khoa Đạo diễn Sân khấu ở Trường Nghệ thuật Sân khấu 2 (nay là Đại học Sân khấu - Điện ảnh TP. Hồ Chí Minh)  - và đậu thủ khoa.

Năm học cuối ở trường Sân khấu, chị đi hát và đạt giải Nhất "Đơn ca mùa xuân" (1981). Sợ nhà trường phát hiện nên chị lấy nghệ danh Hoa Hạ. Có thanh, có sắc, lại ca hay, diễn giỏi, nên khi vừa tốt nghiệp, Hoa Hạ được Đoàn kịch Cửu Long Giang mời về biểu diễn.

Không chỉ nhanh chóng tạo dựng được tên tuổi ở lĩnh vực kịch nói, mà những năm 1981-1984, Hoa Hạ từng thủ vai chánh trong các bộ phim: Con mèo nhung... Cuối năm 2008, Hoa Hạ trở lại với điện ảnh - truyền hình với vai bà Từ Ngũ đầy ấn tượng trong bộ phim truyền hình nhiều tập Miền đất phúc (đạo diễn Đinh Đức Liêm) của Hãng phim Truyền hình TFS.

Đạo diễn của những chương trình lớn

Khoảng giữa thập niên 80, Hoa Hạ được Đoàn Bông Hồng mời về đóng các vở kịch ăn khách: Cô gái ngồi trên gốc cây gãy, Tiếng nổ lúc 0 giờ... rồi đề nghị dựng vở. 

Chị đã gây tiếng vang với vở kịch Lôi Vũ năm 1987 ở sân khấu 5B Võ Văn Tần - vở kịch đánh dấu tài năng, mức độ "chịu chơi", dám nghĩ, dám làm khi Hoa Hạ sẵn sàng bán hết “gia tài” là chiếc xe máy cánh én lấy tiền đầu tư cho vở diễn. Rồi đến vở Vợ thằng Đậu, chị cũng đầu tư 50% kinh phí để thực hiện...

Với khao khát làm điều mới mẻ cho sân khấu cải lương, liên tục trong hai năm 2007-2008, Hoa Hạ tiếp tục gây chấn động trong giới sân khấu với hai vở cải lương đầu tiên được đầu tư bạc tỷ hoành tráng: Kim Vân Kiều, Chiếc áo thiên nga diễn tại Nhà thi đấu Quân khu 7, quy tụ hơn 200 ngôi sao sân khấu lẫn ca múa nhạc tham gia.

Là lớp đạo diễn đầu tiên trưởng thành sau năm 1975 của trường Đại học Sân khấu - Điện ảnh TP. Hồ Chí Minh, cũng là nữ đạo diễn tên tuổi bậc nhất của sân khấu phía Nam, cái tên Hoa Hạ gần như "đóng dấu" chất lượng với những chương trình nghệ thuật lớn như: Hào khí 300 năm Đồng Nai, Gặp gỡ đất phương Nam 2000, Lễ hội du lịch gặp gỡ đất phương Nam 2005, Lễ hội bánh tét 2006, Đêm Việt Nam huyền diệu 2006...

Chị cũng là một trong số ít nữ đạo diễn đoạt nhiều giải thưởng có uy tín. Không chỉ là đạo diễn và diễn viên tài năng, NSƯT Hoa Hạ còn viết nhiều kịch bản cải lương như Cô đào hát (cùng tác giả Nguyễn Thị Minh Ngọc), Trung thần (chuyển thể Hoàng Song Việt), kịch bản về các nhân vật lịch sử như: Hồ Quý Ly, Tuyên phi Đặng Thị Huệ, Công chúa Huyền Trân... và vở xã hội đương đại mang chất nhạc kịch.

Để chào mừng nghệ thuật cải lương tròn tuổi 100 và kỷ niệm 40 năm gắn bó với sân khấu, NSƯT Hoa Hạ vừa dàn dựng lại vở cải lương kinh điển Thái hậu Dương Vân Nga diễn tại Nhà hát Bến Thành, để lại ấn tượng đẹp với khán giả như chính cá tính quyết liệt, mạnh mẽ của người "nữ tướng" đa tài này.

Đạo diễn Hoa Hạ với nghệ sĩ Kim Ngân 

Nhiều đóng góp và gắn bó với HTV

Hầu hết các vở nổi tiếng được dàn dựng sân khấu của đạo diễn - NSƯT Hoa Hạ đều được HTV thu hình. Bên cạnh đó, số lượng các vở chị dàn dựng cho HTV hơn 30 năm qua không thể nào nhớ hết. 

Là thầy dạy của những khoá diễn viên cải lương do Nhà hát Trần Hữu Trang đào tạo, học trò ngày ấy của Hoa Hạ (cùng nhiều nghệ sĩ tài danh khác) giờ đây là những tên tuổi chủ lực trong các Nhà hát cải lương, là những gương mặt quen thuộc thường "chiếm" sóng HTV trong nhiều chương trình lớn.

Nhiều năm làm giám khảo cuộc thi Chuông vàng vọng cổ, và là đạo diễn loạt vở Ngân mãi Chuông vàng đầu tiên, NSƯT Hoa Hạ là người có công chỉ dạy những bài học sân khấu, diễn xuất đầu tiên cho các diễn viên đoạt giải cao, giúp các em trưởng thành, có những bước tiến dài trong nghệ thuật ca diễn, để bước theo con đường chuyên nghiệp.