1. Nhiều năm qua, kiều hối chủ yếu được sử dụng vào các mục đích tiêu dùng như hỗ trợ sinh hoạt, giáo dục, y tế hoặc đầu tư cá nhân vào bất động sản. Đây là nhu cầu chính đáng và phổ biến. Tuy nhiên, trong bối cảnh TP.HCM đang hướng tới mục tiêu trở thành trung tâm tài chính, đổi mới sáng tạo của khu vực, thì việc kiều hối tiếp tục nằm ngoài hệ thống sản xuất, công nghệ là lãng phí cơ hội.
Kiều hối không đơn thuần là tiền gửi từ người thân ở xa, chúng là sự kết tinh của niềm tin, tri thức và kỳ vọng của hàng triệu người Việt ở nước ngoài đối với tương lai của đất nước. Nó là dòng vốn mang tính dài hạn, ổn định và không kèm theo những ràng buộc về điều kiện như vốn ODA hay FDI. Vì vậy, trong một nền kinh tế đang “khát” vốn trung và dài hạn cho đầu tư vào hạ tầng, đổi mới công nghệ và chuyển đổi xanh, thì kiều hối cần được nhìn nhận như một nguồn lực chiến lược cần được khai thác hiệu quả.
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến sự gia tăng mạnh mẽ của kiều hối trong thời gian gần đây. Trước hết là do kinh tế châu Á phục hồi sau dịch Covid-19, nhất là tại các nước, vùng lãnh thổ có đông người Việt sinh sống như Hàn Quốc, Nhật Bản, Đài Loan và Singapore, những nơi đang chiếm tới 56% tổng lượng kiều hối về TP.HCM. Chính sách tỷ giá linh hoạt, môi trường chuyển tiền minh bạch, đa dạng kênh tiếp nhận và sự cải thiện trong hệ thống tài chính cũng góp phần củng cố niềm tin của kiều bào. Ngoài ra, khi người Việt ở nước ngoài thấy quê hương đang chuyển mình tích cực, họ có xu hướng muốn đóng góp trở lại, là yếu tố tâm lý đáng quý.
2. Để dòng kiều hối thực sự vào đúng nơi cần thiết, TP.HCM cần một cách tiếp cận mới. Thay vì chỉ dừng ở lời kêu gọi chung chung, TP.HCM cần chủ động thiết kế các sản phẩm tài chính cụ thể, minh bạch và phù hợp với nhu cầu của kiều bào, như trái phiếu đô thị, quỹ đầu tư vào giáo dục, y tế, đổi mới sáng tạo, cũng như các dự án nhà ở xã hội, đô thị sinh thái hay trung tâm logistics thông minh. Những sản phẩm này cần đi kèm cơ chế ưu đãi, quản lý rủi ro hiệu quả và thông tin đầy đủ để tạo niềm tin và thu hút dòng vốn dài hạn.
Song song đó, cần xây dựng thể chế cho dòng kiều hối đầu tư. TP.HCM nên thành lập Trung tâm Hỗ trợ đầu tư kiều bào với chức năng đầu mối tư vấn pháp lý, hỗ trợ thủ tục, cung cấp thông tin dự án và làm cầu nối giữa kiều bào với các doanh nghiệp, chính quyền địa phương, tổ chức tài chính trong nước. Trung tâm cần có các chi nhánh đại diện tại các cộng đồng kiều bào lớn như Mỹ, Australia, Hàn Quốc, Nhật Bản - nơi lượng chuyển tiền về Việt Nam đang rất lớn và ổn định. Việc thiết lập cơ chế “một cửa mềm” cho đầu tư kiều hối, gắn với chế độ bảo hộ tài sản, quyền lợi hợp pháp của kiều bào là điều kiện tiên quyết để khơi thông dòng vốn này một cách bền vững.
Điều quan trọng là phải thay đổi tư duy chính sách, không nên xem kiều hối chỉ là tiền gửi về, mà cần xem chúng là dòng vốn có chủ, có tri thức và mang theo kỳ vọng phát triển. Để thu hút kiều bào đầu tư lâu dài, cần coi họ là đối tác đồng hành chứ không phải là nguồn hỗ trợ ngắn hạn. Một cơ chế khuyến khích rõ ràng như miễn giảm thuế chuyển vốn, ưu đãi tiếp cận đất đai, hoặc cơ hội đầu tư ưu tiên vào các dự án trọng điểm có tính xã hội cao sẽ giúp lan tỏa thông điệp tích cực tới cộng đồng kiều bào toàn cầu. Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, các nước như Ấn Độ, Trung Quốc hay Philippines đều đã có chính sách riêng cho dòng vốn kiều hối đầu tư, từ trái phiếu ngoại tệ đến quỹ kiều bào, và kết quả là họ không chỉ thu hút tiền, mà còn kéo về tri thức, kết nối và sức mạnh mềm trên trường quốc tế.
Về lâu dài, cần đưa kiều hối vào chiến lược tài chính phát triển địa phương, được hoạch định ngang hàng với đầu tư công, FDI và trái phiếu chính quyền. Tích hợp kiều hối vào quy hoạch tổng thể các lĩnh vực trọng yếu như chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, y tế, giáo dục và khởi nghiệp sáng tạo sẽ giúp địa phương chủ động hơn trong cân đối vốn, đồng thời mở rộng cơ hội để kiều bào tham gia đầu tư vào các dự án có tầm nhìn dài hạn và giá trị bền vững.
3. Yếu tố then chốt chính là niềm tin. TP.HCM cần khẳng định vị thế là nơi “kiều hối được sử dụng đúng chỗ, đúng người, đúng mục tiêu”. Vì vậy, thành phố phải công khai minh bạch việc sử dụng vốn, mời gọi kiều bào tham gia giám sát, đánh giá hiệu quả đầu tư; đồng thời duy trì các diễn đàn đối thoại định kỳ giữa chính quyền, doanh nghiệp và cộng đồng người Việt ở nước ngoài. Khi một hệ sinh thái minh bạch, cởi mở và chuyên nghiệp mới được hình thành thì niềm tin có thể chuyển hóa thành hành động cụ thể.
Nếu FDI là dòng vốn của doanh nghiệp nước ngoài, thì kiều hối chính là nguồn vốn của người Việt toàn cầu, những người tuy ở xa nhưng luôn mang trong mình khát vọng đóng góp cho quê hương. Nếu TP.HCM biết cách dẫn dắt và phát huy hiệu quả nguồn lực này, thành phố không chỉ mở rộng không gian phát triển cho riêng mình mà còn góp phần tạo nên một lợi thế cạnh tranh chiến lược cho cả Việt Nam trong hành trình vươn tới tương lai.
Bối cảnh hiện nay đang mở ra điều kiện thuận lợi để kiều bào hiện thực hóa lòng yêu nước bằng những đóng góp cụ thể cho phát triển đất nước. Việc triển khai Nghị quyết số 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân trở thành một động lực quan trọng của nền kinh tế, cùng với Nghị quyết số 57-NQ/TW về phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo đã tạo ra khung chính sách cởi mở hơn cho hoạt động đầu tư, chuyển giao tri thức và hợp tác quốc tế. Đây là cơ hội để TPHCM thu hút kiều bào không chỉ với vai trò nhà đầu tư tài chính, mà còn là đối tác đồng hành trong đổi mới sáng tạo và kiến tạo giá trị bền vững.
Email:
Mã xác nhận: