AI dần trở thành hạ tầng mới của quốc gia

AI định hình lại cuộc đua số

Về tiềm năng phát triển AI, ông Nguyễn Hoàng Hưng, Giám đốc Công nghệ Viettel AI, đánh giá: Việt Nam có thể làm chủ công nghệ AI dù đang có khoảng cách lớn về hạ tầng, hệ thống máy chủ AI so với các nước khác. Trong hoạch định chiến lược nghiên cứu, phát triển AI, Chính phủ đặt mục tiêu đến năm 2030 đưa nước ta vào nhóm các nước dẫn đầu Đông Nam Á và tốp 50 thế giới. Đặc biệt, các doanh nghiệp công nghệ Việt Nam cũng đã đầu tư lớn cho AI, nhất là các trung tâm dữ liệu và phát triển mô hình AI mới.

Cả nước hiện có hàng trăm trung tâm dữ liệu, riêng Viettel đang vận hành 15 trung tâm. Các trung tâm liên tục mở rộng và đầu tư vào hệ thống GPU hàng đầu thế giới về xử lý đồ họa AI như Nvidia DGX SuperPOD, cùng hàng trăm máy chủ HGX H200/H100…

Theo ông Nguyễn Hoàng Hưng, khoản đầu tư khổng lồ này không chỉ dừng lại ở phần cứng mà còn là nền tảng để Viettel AI xây dựng một hệ sinh thái sản phẩm “Make in Vietnam” đa dạng và được ứng dụng rộng rãi. Các công nghệ lõi về xử lý ngôn ngữ, thị giác máy tính của tập đoàn được triển khai thành công qua các sản phẩm như: trợ lý ảo pháp luật cho toàn bộ hệ thống tòa án, giải pháp phân tích dữ liệu cho 80% tỉnh, thành và dịch vụ định danh khách hàng điện tử (eKYC) xử lý hàng trăm triệu yêu cầu mỗi năm.

Theo ông Lê Hồng Việt, Tổng giám đốc FPT Smart Cloud, cuộc đua AI toàn cầu đang ngày càng nóng lên. Hai trọng tâm chính là phát triển mô hình AI nền tảng và nghiên cứu học thuật. AI không còn là câu chuyện tương lai mà đã hiện hữu với khả năng định lượng rõ ràng. Với mỗi một USD đầu tư vào AI tạo sinh, doanh nghiệp có thể đạt hiệu quả đầu tư đến 3,7 lần.

Ông Lê Hồng Việt đề xuất lộ trình chiến lược giai đoạn 2025-2030 để Việt Nam có thể vươn lên dẫn đầu khu vực. Chiến lược này mang tên “Xây dựng AI có chủ quyền”, tập trung vào 4 trụ cột: con người, hạ tầng số, sản phẩm, hệ sinh thái. Lộ trình được chia thành 3 giai đoạn chính: 2025 - nền tảng và chuẩn bị; 2026 và 2027 - triển khai và mở rộng; 2028 đến 2030 - dẫn đầu khu vực.

Cùng với những chuyển động mạnh mẽ từ phía doanh nghiệp, cơ quan quản lý nhà nước cũng đang hoàn thiện khung pháp lý cho sự phát triển AI. Dự kiến ngày 19-11, trong khuôn khổ chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV sẽ thảo luận về dự án Luật AI.

Thứ trưởng Bộ KH-CN Bùi Hoàng Phương chia sẻ, dự thảo luật được xây dựng dựa trên những nguyên tắc cốt lõi: lấy con người làm trung tâm; đảm bảo an toàn và minh bạch; phát triển bao trùm và bền vững; quản trị cân bằng và hài hòa. Quan điểm của Bộ KH-CN khi xây dựng dự luật này là quản lý và phát triển AI phải được tiếp cận đa chiều, hài hòa giữa đổi mới sáng tạo và bảo vệ quyền lợi của người dân, doanh nghiệp.

Phát huy tính tự chủ, tự cường

Các dự báo đưa ra, AI có thể đóng góp 15.700 tỷ USD vào GDP toàn cầu năm 2030. Theo WIN World AI Index 2025, Việt Nam hiện đứng thứ 6 trong số 40 quốc gia, đạt 59,2 điểm trên thang 100 về mức độ sẵn sàng cho AI. Ngoài ra, AI được xác định là lĩnh vực trọng điểm, dự báo có thể đóng góp khoảng 80 tỷ USD, tương đương 12% GDP cho Việt Nam vào năm 2030 nếu được áp dụng rộng rãi…

Tiềm năng và giá trị lớn nhưng nguy cơ lệ thuộc vào công nghệ AI từ nước ngoài đã được cảnh báo và trong làn sóng phát triển AI, nếu không tự chủ sẽ khiến Việt Nam phụ thuộc vào nền tảng công nghệ lõi (chip, phần mềm, hạ tầng, khung kiến trúc AI…) do nước ngoài cung cấp. Điều này sẽ ảnh hưởng đến an ninh dữ liệu và có thể tạo ra nhiều hệ lụy.

Thực tế, quá trình xây dựng AI có chủ quyền đối diện với nhiều thách thức không nhỏ. Bên cạnh quyết tâm và ý chí, việc này còn phụ thuộc rất nhiều yếu tố, như vốn đầu tư, năng lực công nghệ và nguồn nhân lực...

Nhiều chuyên gia nhìn nhận, Việt Nam đang đối mặt với nhiều bất lợi về mặt công nghệ trong cuộc cách mạng AI. Do quy mô vốn đầu tư vào AI quá lớn, Việt Nam có thể phải mất 20 năm nữa mới theo kịp các cường quốc. Vì vậy, việc phát triển AI có chủ quyền, theo các chuyên gia, phải bắt đầu từ việc xây dựng được các ứng dụng và mô hình kinh doanh AI thực chất, có giá trị riêng biệt.

Đây là điều mà các doanh nghiệp công nghệ Việt nên hướng đến. Song song đó là phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao để rút ngắn khoảng cách so với các nước.

Bộ trưởng Bộ KH-CN Nguyễn Mạnh Hùng khẳng định, AI đang trở thành một loại hạ tầng quốc gia, giống như điện, viễn thông hay internet. Ai làm chủ được AI, người đó sẽ có lợi thế vượt trội trong sản xuất, kinh doanh, trong y tế, giáo dục, quản trị quốc gia và quốc phòng, an ninh…

Rõ ràng, trong bối cảnh thế giới đầy biến động, một quốc gia sẽ an toàn và mạnh mẽ hơn khi làm chủ được công nghệ, nhất là công nghệ AI. Để đạt được điều đó, Việt Nam nên xây dựng năng lực tự chủ công nghệ và đẩy mạnh đào tạo theo chiến lược rõ ràng, hiệu quả.

Làm chủ hạ tầng và công nghệ AI, hướng tới AI có chủ quyền không chỉ là mục tiêu của các doanh nghiệp, mà còn là chiến lược quốc gia gắn với định hướng giáo dục về tinh thần tự chủ, tự cường, từng bước khẳng định vị thế công nghệ của đất nước.