(HTV) - Toà án Colorado mới đây đã ra phán quyết gạch tên của ông Donald Trump khỏi lá phiếu bầu cử sơ bộ ở bang này, với lý do ông Trump không đủ tư cách tranh cử dựa trên Điều 3 của Tu chính án thứ 14 trong hiến pháp Mỹ.
Đây là lần đầu tiên trong lịch sử nước Mỹ, quy định này được áp dụng để ngăn chặn một ứng viên tham gia tranh cử tổng thống.
Tranh cãi xung quanh phán quyết của tòa án Colorado
.jpg)
Đồ họa: Lan Hương
Tòa thượng thẩm Colorado xác định vụ việc tại Đồi Capitol năm 2021 là một cuộc nổi loạn chống lại hiến pháp và khẳng định ông Trump đã tham gia bằng việc xúi giục đám đông nổi loạn. Vì thế, ông Donald Trump không đủ tư cách tranh cử tại bang này.
Tuy nhiên, việc phán quyết được thông qua với tỷ lệ sít sao 4/3 thẩm phán đã phản ánh tranh cãi liên quan tới vụ việc, dù toàn bộ 7 thẩm phán ở Colorado đều do các thống đốc của đảng Dân chủ bổ nhiệm.
Tổng thống Joe Biden cho biết Tu chính án 14 đã được áp dụng và sẽ để cho toà án ra quyết định. Ông Biden cũng cho rằng ông Trump đã ủng hộ cuộc nổi dậy.
Cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump tham dự một cuộc vận động tranh cử ở bang Iowa. Nguồn ảnh: Reuters
Trong khi đó, phía luật sư của ông Trump lập luận Điều 3 của Tu chính án thứ 14 chỉ áp dụng với quan chức được bổ nhiệm chứ không phải với tổng thống được bầu cử. Ngoài ra, họ khẳng định ông Trump không tham gia cuộc nổi dậy hay bạo loạn nào, điều mà ông ấy làm chỉ là thực thi quyền tự do ngôn luận.
Trong một cuộc vận động tranh cử tại bang Iowa, cựu Tổng thống Trump nói phe Dân chủ sẵn sàng vi phạm hiến pháp ở mức độ chưa từng có từ trước đến nay để giành chiến thắng cuộc bầu cử cho bằng được.
Những đối thủ của ông Trump trong cuộc chạy đua trở thành ứng viên chính thức của đảng Cộng hoà cũng lên tiếng ủng hộ cựu Tổng thống Mỹ.
Các ứng viên tổng thống của đảng Cộng hòa tham gia một cuộc tranh luận trực tiếp trên truyền hình. Nguồn ảnh: Reuters
Ứng viên Vivek Ramaswamy tuyên bố sẽ rút lui khỏi cuộc bầu cử sơ bộ của đảng Cộng hòa ở Colorado nếu ông Trump bị gạch tên. Ông cũng đề nghị các ứng viên khác hành động tương tự vì những gì mà bang Colorado làm là điều sai trái.
Còn cựu thống đốc bang New Jersey Chris Christie cho rằng việc ông Trump bị gạch tên khỏi lá phiếu là một điều tồi tệ.
Một số lựa chọn của tòa án tối cao Mỹ
Sau phán quyết của tòa án Colorado, nhóm tranh cử của cựu Tổng thống Trump tuyên bố sẽ kháng cáo lên tòa án tối cao Mỹ. Toà án Colorado đưa ra hạn chót kháng cáo cho ông Trump là ngày 4/1/2024, hoặc sau khi tòa án tối cao ra phán quyết.
Ông Trump thường hay ca ngợi di sản mà mình để lại ở toà án tối cao Mỹ và xem đó là một trong những thành tựu lớn nhất trong nhiệm kỳ của mình. Giờ thì tương lai chính trị của ông có thể phụ thuộc vào chính cơ quan mà ông đã góp phần định hình lại.
Tòa án Tối cao Mỹ. Nguồn ảnh Reuters
Nếu đội ngũ của ông Trump nộp đơn kháng cáo trước thời hạn ngày 4/1/2024, trong khi toà án tối cao chưa thể đưa ra phán quyết thì tên của ông vẫn sẽ xuất hiện trên lá phiếu bầu cử sơ bộ ở bang Colorado. Thông thường, quá trình xử lý hồ sơ tại tòa án tối cao Mỹ thường mất rất nhiều thời gian.
.jpg)
Đồ họa: Lan Hương
Ông Trump hiện vẫn là ứng viên hàng đầu của đảng Cộng hòa. Theo cuộc khảo sát của tờ New York Times và Đại học Siena, tỷ lệ ủng hộ dành cho ông Trump trong tháng 12 này là 64%, bỏ xa các đối thủ phía sau gồm Ron DeSantis, Nikki Haley và Vivek Ramaswamy.
Khảo sát của tờ New York Times và Đại học Siena về các ứng viên của đảng Cộng hòa. Nguồn ảnh: New York Times
Trong nhiệm kỳ của mình, ông Trump đã bổ nhiệm 3 thẩm phán tại tòa án tối cao gồm Neil Gorsuch, Brett Kavanaugh và Amy Coney Barrett giúp phe bảo thủ chiếm thế đa số với tỉ lệ 6/3.
Mới đây nhất, toà án tối cao đã bác bỏ yêu cầu của công tố viên đặc biệt Jack Smith về việc ra phán quyết nhanh xem liệu ông Trump có được hưởng quyền miễn trừ liên quan cáo buộc can thiệp bầu cử năm 2020 hay không. Nhóm tranh cử của ông Trump đã ca ngợi diễn biến này và kỳ vọng tòa án tối cao sẽ đưa ra phán quyết có lợi cho ông liên quan tới vụ việc ở Colorado.
Các thẩm phán tại Tòa án Tối cao Mỹ. Nguồn ảnh: Reuters
Hiện tại, nhiều bang khác cũng đang xem xét tư cách ứng viên tranh cử tổng thống của ông Trump. Trong trường hợp tòa án tối cao Mỹ ra phán quyết ủng hộ quyết định của tòa án Colorado, nhiều bang có thể hành động tương tự.
Hãng tin AP nhận định nếu toà án tối cao giữ nguyên phán quyết của tòa án Colorado thì nó sẽ đặt dấu chấm hết cho sự nghiệp chính trị của ông Trump. Ông ấy sẽ không thể tranh cử được nữa vì phán quyết của tòa án tối cao sẽ được áp dụng cho tất cả các bang.
Theo các chuyên gia, phán quyết của bang Colorado đã tiếp tục xóa mờ ranh giới giữa hệ thống chính trị và tư pháp của nước Mỹ. Nó có thể mở ra một cuộc chiến chính trị mới trong tương lai khi các đối thủ tìm kiếm các phán quyết pháp lý để loại bỏ tư cách tranh cử của nhau.