Tổng thống Zelensky đã bác bỏ cáo buộc cho rằng ông lợi dụng cuộc chiến làm cái cớ để bám lấy quyền lực. Ông tuyên bố sẵn sàng tổ chức bầu cử nếu Mỹ và các đồng minh phương Tây đảm bảo an ninh cho Ukraine.

Nhiệm kỳ 5 năm của Tổng thống Zelensky lẽ ra đã kết thúc vào tháng 5/2024, nhưng theo hiến pháp Ucraina, nước này không thể tổ chức bầu cử trong tình trạng thiết quân luật còn hiệu lực vốn được ban bố sau khi Nga mở chiến dịch quân sự ở Ukraine hồi tháng 2/2022.

Ông Zelensky ban bố thiết quân luật trên khắp Ukraine vào ngày 25/2/2022, và đến nay đã gia hạn 17 lần. Lần gia hạn gần nhất kéo dài từ ngày 5/11 đến ngày 3/2/2026.

Hãng tin Reuters dẫn một cuộc khảo sát cho biết, hầu hết người dân Ukraine vẫn ủng hộ Tổng thống Zelensky, nhưng phản đối tổ chức bầu cử trong thời chiến.

Theo các nhà phân tích, bằng cách phát thông điệp sẵn sàng tổ chức bầu cử nhưng đi kèm với yêu cầu đảm bảo an ninh mà trên thực tế chỉ Mỹ và Châu Âu mới có thể thực hiện, Tổng thống Zelensky đã chuyển bớt một phần áp lực sang các đối tác nước ngoài.

Nếu các bên liên quan không thể đảm bảo an ninh để tổ chức bầu cử, lãnh đạo Ukraine có thể lập luận Kiev đã thể hiện thiện chí, nhưng các đối tác đã không sẵn sàng tạo điều kiện an toàn.

Các chuyên gia nhận định trong trường hợp Ucraina tổ chức bầu cử toàn quốc, nước này sẽ phải đối mặt với một loạt thách thức về mặt an ninh và hậu cần, nhất là trong bối cảnh các lực lượng Nga đẩy mạnh chiến dịch không kích nhằm vào các mục tiêu trên khắp Ucraina, cũng như chiến dịch tiến công ở miền Đông nước này.

Các thành phố lớn trên khắp Ucraina thường xuyên bị mất điện do Nga sử dụng tên lửa và máy bay không người lái UAV nhằm vào các cơ sở cung cấp điện và khí đốt của Ukraine.

Song song đó, giao tranh vẫn đang diễn ra dọc theo đường biên giới dài hơn 1.200 km ở miền Đông, miền Nam và miền Bắc Ucraina. Các lực lượng Nga hiện kiểm soát khoảng 1/5 lãnh thổ Ucraina.

Trong gần 4 năm qua, hàng triệu người Ukraine đã di tản ra nước ngoài. Theo hãng tin Reuters, hơn 4,3 triệu người Ukraine đang được Liên minh châu Âu EU áp dụng quy chế bảo vệ tạm thời.

Còn nếu chỉ tỉnh trong phạm vi lãnh thổ Ucraina, khoảng 4,4 triệu người đã phải rời bỏ nhà cửa. Việc đăng ký cho những người này sẽ là nhiệm vụ khó khăn, đòi hỏi nhiều thời gian và chi phí.

Ngoài ra, rất khó để các binh lính Ukraine bỏ phiếu khi họ đang phải chiến đấu ngoài tiền tuyến. Đó là chưa tính đến những người Ukraine sinh sống tại các khu vực hiện do Nga kiểm soát. Các quan chức Ucraina ước tính con số này khoảng 4,5 triệu người trưởng thành.

Ông ANTON HRUSHETSKYI - GIÁM ĐỐC VIỆN XÃ HỘI HỌC QUỐC TẾ KIEV cho biết: "Việc lên danh sách cử tri sẽ là vấn đề đầy khó khăn. Hàng triệu người Ukraine đang ở nước ngoài, rồi người sơ tán ở trong nước và cư dân tại các vùng lãnh thổ bị kiểm soát. Đó là còn chưa tính đến các binh lính ngoài chiến trường. Nếu họ không thể bỏ phiếu, cuộc bầu cử sẽ không thể diễn ra một cách công bằng".

Theo các chuyên gia, ngay cả khi Ucraina bắt đầu chuẩn bị bầu cử, khả năng cao nước này không thể tổ chức sớm hơn tháng 3/2026. Quốc hội Ukraine sẽ mất vài tuần soạn thảo và thông qua một đạo luật cho phép tiến hành bầu cử. Sau đó, cơ quan bầu cử cần thêm vài tuần nữa để thông qua danh sách ứng viên và cho phép họ vận động tranh cử.

Khi xung đột kéo dài, Ukraine không chỉ vật lộn với số lượng binh lính thương vong ngày càng tăng, mà còn cả bài toán nhân khẩu học. Câu hỏi được nhiều người đặt ra là: một khi chiến sự kết thúc, ai sẽ là người tái thiết đất nước?

Sau gần 4 năm giao tranh, hàng trăm ngàn người Ukraine đã thiệt mạng hoặc bị thương, trong khi hàng triệu người khác phải rời bỏ đất nước. Những yếu tố này khiến tỉ lệ sinh giảm mạnh.

Theo số liệu từ chính phủ Ukraine, từ đầu năm 2022 đến nay, dân số nước này đã giảm từ 42 triệu người xuống còn 36 triệu người.

Còn theo đánh giá của các chuyên gia quốc tế, Ukraine hiện có tỉ lệ tử vong cao nhất và tỉ lệ sinh thấp nhất thế giới, trung bình cứ mỗi ca sinh ra thì có khoảng 3 ca tử vong. Hầu như mỗi vùng của Ukraine đều có số ca tử vong nhiều hơn số ca sinh ra. Ukraine sẽ cần hàng triệu người tái thiết nền kinh tế, đồng thời đảm bảo khả năng tự vệ trong tương lai một khi thiết lập hòa bình với Nga.

Ukraine đã vạch ra chiến lược nhân khẩu học đến năm 2040, tập trung vào kiểm soát làn sóng di cư, thu hút người Ucraina từ nước ngoài trở về bằng chính sách phúc lợi, cũng như thu hút người nhập cư từ các quốc gia khác.

Dù vậy, giới phân tích cảnh báo dân số của Ukraine có thể tiếp tục giảm xuống còn 29 triệu người vào năm 2040, nếu tình hình hiện tại kéo dài tới thời điểm đó.

Năm 2025 đang dần khép lại, nhưng triển vọng hòa bình cho cuộc xung đột kéo dài hơn 3 năm qua giữa Nga và Ukraine vẫn đang vấp phải nhiều thách thức.

Trong vài tháng trở lại đây, những nỗ lực trên bàn đàm phán, với trung gian của Mỹ đã giúp Mátxcơva và Kiev tăng cơ hội đối thoại nhưng vẫn chưa đủ để các bên tìm được tiếng nói chung.

>>> Xin mời quý vị đón xem Thời sự HTV lúc 20 giờ và Chương trình Thế giới 24G lúc 20 giờ 30 phút mỗi ngày trên kênh HTV9