Tương lai chính trị Hàn Quốc vẫn đầy hoài nghi

(HTV) - Ngày 03/6/2025 được chính phủ Hàn Quốc chính thức ấn định là ngày tổ chức cuộc bầu cử tổng thống tiếp theo, sau khi Tổng thống nước này Yoon Suk-yeol bị phế truất liên quan đến lệnh thiết quân luật ngắn ngủi hồi cuối năm trước.

Động thái này, dù mở ra một chương mới trên chính trường, nhưng được nhận định chưa chắc có thể chấm dứt khủng hoảng chính trị tại quốc gia Đông Á.

Tổng thống Yoon Suk Yeol tại Tòa án Hiến pháp Hàn Quốc. Ông là tổng thống thứ hai của Hàn Quốc bị tòa án bãi nhiệm - Nguồn ảnh: Reuters

Tổng thống Yoon Suk-yeol tuyên bố thiết quân luật vào tối 03/12/2024, đến rạng sáng 04/12 thì dỡ bỏ. Giữa tháng 12, quốc hội do phe đối lập kiểm soát đã yêu cầu luận tội ông Yoon.

Đến ngày 04/4/2025, toàn bộ 8 thẩm phán của Tòa Hiến pháp Hàn Quốc nhất trí phế truất Tổng thống Yoon Suk Yeol. Tòa chấp nhận tất cả các cáo buộc đối với ông Yoon, trong đó có việc ông không đảm bảo các cơ sở pháp lý để tuyên bố thiết quân luật và điều quân đội đến Quốc hội để ngăn các nghị sĩ bỏ phiếu bác bỏ lệnh này.

Các thẩm phán kết luận hành vi của ông Yoon đã "vi phạm các nguyên tắc cốt lõi của thượng tôn pháp luật và nền quản trị dân chủ, do đó làm suy yếu trật tự Hiến pháp và gây ra mối đe dọa nghiêm trọng đến sự ổn định của nền cộng hòa dân chủ". Quyết định phế truất ông để bảo vệ Hiến pháp, do đó, sẽ mang lại lợi ích lớn hơn nhiều so với tổn thất.

Phán quyết có hiệu lực ngay lập tức, biến ông Yoon, 64 tuổi, thành tổng thống thứ hai của Hàn Quốc bị tòa án bãi nhiệm. Ông sẽ tiếp tục phải đối mặt phiên tòa hình sự vì tội phản loạn.

Đảng Quyền lực Nhân dân cầm quyền cũng chấp nhận phán quyết của tòa. Đảng Dân chủ đối lập chính hoan nghênh phán quyết, gọi đây là chiến thắng đối với nhân dân.

Sự ủng hộ của công chúng Hàn Quốc đối với ông Yoon đã sụt giảm nghiêm trọng kể từ sau lệnh thiết quân luật. Theo khảo sát do Realmeter thực hiện công bố ngày 07/4, gần 80% người Hàn Quốc được hỏi chấp nhận phán quyết.

Những người phản đối Tổng thống Yoon Suk Yeol reo hò ủng hộ sau phán quyết phế truất, bên ngoài tòa án Hiến pháp Hàn Quốc, hôm 04/4/2025. Nguồn ảnh: New York Times

Bên ngoài tòa án hôm phán quyết là một khung cảnh trái ngược: đám đông phản đối ông Yoon Suk Yeol nhảy lên reo hò, còn những người ủng hộ ông thì suy sụp. Phe phản đối tổng thống trước đó thông báo có khoảng 100.000 người tụ tập biểu tình bên ngoài Tòa án Hiến pháp. Hơn một ngàn người khác tiếp tục xuống đường ở Seoul ăn mừng vào hôm sau.

Ở phía ngược lại, những người ủng hộ ông Yoon cũng không chịu thua kém. Họ tràn ra đường ở thủ đô. Bất chấp trời mưa, họ hô khẩu hiệu "luận tội là không hợp lệ" và yêu cầu hủy cuộc bầu cử sớm.

Việc cố gắng lật đổ một tổng thống không phải là điều gì mới mẻ đối với nền chính trị Hàn Quốc. Sự chia rẽ trên chính trường vốn đã kéo dài hàng chục năm, và lần này chỉ là một trong số nhiều lần bùng phát của một “núi lửa không bao giờ tắt” từ cuộc chiến quyền lực giữa đảng cầm quyền và phe đối lập.

Trong một thời gian dài, chủ nghĩa bè phái chính trị vẫn còn tràn lan, nhiều nhà lập pháp rời bỏ các đảng phái để tự thành lập các đảng phái mới. Cùng với đó là nhiều tổng thống và quan chức cấp cao bị truy tố vì các tội danh từ gian lận tài chính, vi phạm luật bầu cử cho đến việc để cho các tập đoàn gia đình chaebol can thiệp vào chính trị.

Ba tháng qua quá trình luận tội ông Yoon Suk Yeol đã chứng kiến nhiều hành động thái quá từ cả những người ủng hộ lẫn phản đối ông. Khi mà các cuộc biểu tình từ 2 phe tiếp tục diễn ra trên đường phố Seoul, chắc chắn sự phân cực chính trị trong xã hội Hàn Quốc sẽ không sớm biến mất.

Phán quyết phế truất Tổng thống tiếp tục gây chia rẽ xã hội Hàn Quốc

Quyền Tổng thống Hàn Quốc Han Duck-soo (giữa) chủ trì cuộc họp nội các về bầu cử tại Seoul ngày 08/4/2025. Nguồn ảnh: AP

Theo Hiến pháp, Hàn Quốc phải tổ chức một cuộc bầu cử mới trong vòng 60 ngày sau khi vị trí tổng thống bị khuyết.

Ông Yoon Suk-yeol là tổng thống thứ hai của Hàn Quốc bị tòa án phế truất, sau bà Park Geun-hye. Khi cựu Tổng thống Park Geun-hye bị cách chức vào ngày 10/3/2017, cuộc bầu cử sớm cũng được tổ chức đúng 60 ngày sau đó, vào ngày 9/5.

Ngày bầu cử tổng thống mới được xác định vào ngày 03/6/2025, và ngày này được xem như ngày lễ tạm để người dân Hàn Quốc nghỉ làm đi bỏ phiếu. Ủy ban Bầu cử Quốc gia đã bắt đầu nhận đăng ký ứng cử viên sớm ngay sau khi Tòa Hiến pháp phế truất ông Yoon. Các ứng cử viên sẽ phải đăng ký trước ngày 11/5 và thời gian vận động chính thức sẽ bắt đầu vào ngày 12/5.Luật cũng yêu cầu một công chức tranh cử tổng thống Hàn Quốc phải từ chức ít nhất 30 ngày trước cuộc bầu cử, tức ngày 04/5 là hạn chót. Tổng thống mới sẽ nhậm chức ngay sau cuộc bầu cử mà không cần nhóm chuyển giao.

Cựu lãnh đạo đảng đối lập Lee Jae Myung đang dẫn đầu tỷ lệ ủng hộ trong cuộc đua vào Nhà Xanh. Nguồn ảnh: Reuters

Cuộc bầu cử tổng thống mới của Hàn Quốc được nhận định là cuộc cạnh tranh chính giữa đảng Quyền lực Nhân dân (PPP) cầm quyền và đảng Dân chủ đối lập (DP) đang nắm giữ thế đa số trong Quốc hội.

Theo nhiều nhà phân tích, cựu lãnh đạo đối lập Lee Jae Myung được giới chuyên gia coi là ứng viên hàng đầu. Ngày 09/4, ông Lee, Chủ tịch DP, đã chính thức tuyên bố từ chức, mở đường cho việc tham gia tranh cử tổng thống.

Viện Gallup đã tiến hành cuộc thăm dò dư luận do đối với hơn 1.000 công dân trưởng thành trên toàn quốc từ ngày 8 đến 10/4, tức là sau khi ông Yoon Suk Yeol bị cách chức tổng thống.

Kết quả cho thấy với 37% số phiếu ủng hộ, ông Lee Jae Myung đang dẫn trước các ứng cử viên tổng thống khác với biên độ lớn và nhận được sự ủng hộ ngày càng tăng. Con số này tăng 3% so với tuần trước đó và là tỷ lệ ủng hộ cao nhất đối với ông Lee dựa trên các cuộc thăm dò do Gallup tiến hành kể từ cuộc bầu cử tổng thống năm 2022.

Ông Lee Jae Myung đã được tuyên trắng án vào tháng 3 trong một vụ vi phạm luật bầu cử, mở đường cho cuộc chạy đua vào chức tổng thống. Đây sẽ là lần thứ hai ông Lee tranh cử chức tổng thống kể từ khi ông thua sít sao trước ông Yoon trong cuộc bầu cử năm 2022.

Đứng sau ông Lee Jae Myung là cựu Bộ trưởng Lao động Kim Moon Soo nhận được 9% số phiếu ủng hộ, tiếp đó là Thị trưởng thành phố Daegu, Hong Joon Pyo (5% số phiếu), trong khi cựu lãnh đạo đảng Quyền lực Quốc dân (PPP) cầm quyền Han Dong Hoon chỉ nhận được 4% số phiếu.

Các ứng cử viên xếp cuối cùng là quyền Tổng thống kiêm Thủ tướng Han Duck Soo, Thị trưởng Thủ đô Seoul Oh Se Hoon, nghị sỹ PPP Ahn Cheol Soo và nghị sĩ đảng Cải cách mới Lee Jun Seok, mỗi người đạt 2% số phiếu ủng hộ.

Kết quả thăm dò tỷ lệ ủng hộ với các chính đảng ở Hàn Quốc cho thấy đảng DP nhận được 41% số phiếu ủng hộ, trong khi tỷ lệ ủng hộ đối với đảng PPP giảm 5%, xuống còn 30%.

Bầu cử Tổng thống Hàn Quốc tới đây có thành công hay không, có giúp chấm dứt khủng hoảng hiện nay hay không, là một nghi vấn lớn và chưa có cơ sở cho câu trả lời.

Bởi cho dù ứng cử viên của đảng cầm quyền hay phe đối lập đắc cử, cũng sẽ tạo ra một cục diện căng thẳng khác. Tình hình Hàn Quốc cũng chưa thể ổn định ngay, khi mà sự mất lòng tin và phương hướng hiện nay của cử tri ngày càng rõ nét.

Chính trường Hàn Quốc vẫn tiếp tục tiềm ẩn những rủi ro, nguy cơ khó lường. Nhiều nhà phân tích nhận định cần một sự thay đổi tận gốc rễ cho khủng hoảng chính trị hiện tại, và sự thay đổi này phải bắt đầu từ Hiến pháp.

Hôm 06/4, Chủ tịch Quốc hội Hàn Quốc Woo Won Shik đề xuất hạn chế bớt quyền lực tổng thống, củng cố hơn nữa các trụ cột của sự phân chia quyền lực - thông qua chỉnh sửa Hiến pháp. Việc sửa đổi cần có đa số đồng thuận cả ở quốc hội lẫn trong cuộc trưng cầu dân ý toàn quốc, mà lần này dự kiến tổ chức trùng thời điểm với cuộc bầu cử.

Cựu lãnh đạo đảng đối lập Dân chủ Lee Jae Myung cũng lên tiếng cho biết ông đồng ý với đề xuất sửa đổi Hiến pháp, nhưng giờ nên là lúc tập trung vào việc chấm dứt các vấn đề hậu thiết quân luật.

Hàn Quốc đã sửa đổi Hiến pháp 9 lần kể từ năm 1948. Ở nước này, tổng thống hoặc quốc hội có thể đề xuất sửa đổi Hiến pháp.

Bất kể kết quả ra sao, nhà lãnh đạo mới sẽ vừa phải đối mặt với tình hình bất ổn trong nước, vừa tìm cách ứng phó các mối đe dọa an ninh từ bên ngoài, và cả quan hệ đồng minh với Mỹ dưới thời chính quyền tổng thống Donald Trump.

>>> Xin mời quý vị đón xem Thời sự HTV lúc 20 giờ và Chương trình Thế giới 24G lúc 20 giờ 30 phút mỗi ngày trên kênh HTV9