(HTV) - Sầu riêng Việt Nam đối mặt nguy cơ mất thị trường Trung Quốc khi bị phát hiện tồn dư Cadimi. Hàng ngàn container bị trả về, đẩy ngành xuất khẩu tỷ đô vào vòng xoáy “được mùa mất giá” nếu không sớm kiểm soát và xử lý triệt để kim loại nặng này.
Năm 2024, sầu riêng Việt Nam tự hào chiếm tới 97,2% thị phần xuất khẩu sang Trung Quốc. Thế nhưng, chỉ trong 4 tháng đầu năm 2025, nhu cầu từ thị trường tỷ dân này đã sụt giảm nghiêm trọng, giảm 46,5% về lượng và 48,1% về giá trị.
Từ một ngành hàng đầy tiềm năng, sầu riêng Việt đang đối mặt với nguy cơ bị loại khỏi cuộc chơi nếu không có những thay đổi kịp thời. Nguyên nhân chính là do Trung Quốc phát hiện sầu riêng Việt Nam tồn dư chất cấm Cadimi – một kim loại nặng gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe con người và môi trường.
.webp)
Sầu riêng Việt có nguy cơ bị loại khỏi thị trường nếu không sớm thay đổi
Vấn đề này trở nên cấp bách hơn khi hàng ngàn container sầu riêng Việt Nam bị Trung Quốc trả về vì tồn dư kim loại nặng vượt chuẩn. Mới đây, Tập đoàn Vinacam đã có văn bản gửi Thủ tướng Chính phủ kiến nghị làm rõ dấu hiệu bất thường liên quan đến lô phân bón DAP Hàn Quốc có hàm lượng cadimi vượt ngưỡng. Việc nhanh chóng "thải độc" Cadimi để sầu riêng phát triển bền vững đang là vấn đề sống còn của ngành.
.webp)
Thải độc Cadimi kịp thời là vấn đề sống còn với ngành sầu riêng
Dù Cadimi vượt ngưỡng đã được cảnh báo nhiều lần, nhưng chính những nông dân sản xuất trực tiếp cũng chưa biết được Cadimi có từ đâu. Ông Dương Văn Đây - nông dân xã Ngũ Hiệp, huyện Cai Lậy, tỉnh Tiền Giang, chia sẻ: "Nông dân đang chờ. Chờ xem nó nhiễm tại đâu. Trong đất, trong nước, trong phân bón... để bắt nó, chứ giờ nông dân chưa biết nó nằm ở đâu".
Ông Đặng Phúc Nguyên - Tổng Thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam, cũng thừa nhận: "Nguồn gốc ngay cả Cục Bảo vệ thực vật chưa khẳng định được. Có thể có sẵn trong đất, trong phân, trong chế phẩm thuốc bảo vệ thực vật. Cần phải có xét nghiệm cụ thể tại vườn thì mới có thể biết được".
Dù đã nhiều lần cảnh báo, nhưng nông dân và chuyên gia vẫn chưa xác định được nguồn Cadimi nếu không xét nghiệm cụ thể tại vườn
Trong khi nông dân và các chuyên gia vẫn đang đi tìm lời giải, các nhà khoa học đã xác nhận có hiện tượng nhiễm Cadimi trong đất trồng sầu riêng, chủ yếu do phân bón cũ tích lũy qua các mùa vụ.
Tiến sĩ Nguyễn Đăng Nghĩa - Nguyên Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Đất, Phân bón và Môi trường phía Nam, nhấn mạnh: "Làm sạch Cadimi trong đất, thứ hai kiểm tra tất cả các loại phân bón đưa vào để có một quy trình hợp lý nhất, làm sạch nhất. Và chúng tôi thường xuyên kết hợp kiểm tra có trong lá, trong phân, trong nước không...".
Trước tình hình này, Tập đoàn Vinacam đã kiến nghị Chính phủ làm rõ quy trình xử lý lô DAP Hàn Quốc vượt ngưỡng Cadimi; công khai kết quả kiểm tra và phương án xử lý; khẩn trương kiểm định dư lượng Cadimi trong các loại nông sản khác. Đồng thời, cần có khuyến cáo để nông dân có hướng xử lý các lô sầu riêng bị trả lại.
Ông Đặng Phúc Nguyên cũng đề xuất giải pháp kiểm soát chặt chẽ tại vườn, tương tự như Thái Lan: "Phải có các điểm xét nghiệm trải khắp các vùng sầu riêng. Xã hội hóa cơ sở xét nghiệm, họ thu phí từ nhà vườn để vận hành bộ máy, xét nghiệm, cấp giấy, để sau này dễ truy xuất hơn, ví dụ hàng đó vi phạm là người ta biết ngay vườn nào".
Là địa phương có diện tích sầu riêng lớn của Đồng bằng sông Cửu Long, Hiệp hội Sầu riêng Tiền Giang đang nỗ lực mời nhà khoa học vào cuộc để phối hợp nông dân, cơ quan quản lý thí điểm mô hình trồng sầu riêng theo hướng sạch, loại bỏ Cadimi đáp ứng yêu cầu mới của thị trường Trung Quốc. Trước mắt, mô hình sẽ thí điểm tại hai huyện Cái Bè và Cai Lậy.
Ông Võ Tấn Lợi - Chủ tịch Hiệp hội Sầu riêng tỉnh Tiền Giang, bày tỏ kỳ vọng: "Kết hợp với nhà khoa học thì chúng tôi rất kỳ vọng sẽ thành công. Còn thành công hay không thì cũng nhờ các nhà khoa học và nông dân kết hợp chúng tôi chung tay nhau để cùng nhìn về trái sầu riêng ở Đồng bằng sông Cửu Long. Và chúng tôi cố gắng hết mình vì trái sầu riêng".
.webp)
Hiệp hội Sầu riêng Tiền Giang phối hợp nhà khoa học và nông dân thí điểm mô hình trồng sạch, loại bỏ Cadimi đáp ứng yêu cầu từ Trung Quốc
Cuộc khủng hoảng cadimi không chỉ là phép thử đối với chất lượng sầu riêng Việt, mà còn là lời cảnh tỉnh cho toàn ngành về sự cần thiết của một chuỗi sản xuất an toàn, bền vững. Để giữ vững vị thế trên thị trường quốc tế, không còn con đường nào khác ngoài việc truy xuất tận gốc nguồn ô nhiễm, minh bạch quy trình và nâng cao năng lực kiểm soát chất lượng – từ đất, nước đến từng trái sầu riêng.
>>> Xin mời quý vị đón xem Thời sự HTV lúc 20 giờ và Chương trình Thế giới 24G lúc 20 giờ 30 phút mỗi ngày trên kênh HTV9