Đường Nguyễn Duy (Phường Chánh Hưng) những ngày này như đại công trường với tiếng đập, đục, khoan và dụng cụ, vật liệu xây dựng. Hàng trăm hộ dân gấp rút tháo gỡ một phần, hoặc toàn bộ căn nhà để bàn giao cho Dự án nạo vét, xây dựng hạ tầng, cải tạo môi trường bờ bắc kênh Đôi.

Gắn bó và chứng kiến sự thay đổi ở khu vực bờ bắc kênh Đôi gần 50 năm qua, bà Dương Thị Thành bồi hồi trong những ngày dọn dẹp, chuẩn bị tháo dỡ hơn 5 mét trước nhà và bàn giao mặt bằng để dự án sớm được khởi công. 

"Tôi đã về đây sống từ năm 1978, chờ đợi chủ trương quy hoạch đã lâu. Nay TP.HCM gấp rút triển khai dự án, người dân rất đồng tình, hoan ngênh, để có được không gian sống xanh, hiện đại chứ không ô nhiễm như vậy nữa", bà Dương Thị Thành - Phường Chánh Hưng, TP.HCM chia sẻ.

Còn đây là khu nhà cũ mà ông Huỳnh Văn Sang đã bàn giao cách đây 2 tháng. Không còn cảnh sống trong căn nhà tạm bợ, chật chội với điều kiện môi trường ô nhiễm, ông bày tỏ sự hài lòng sau khi nhà nước và người dân đạt đồng thuận cao trong công tác bồi thường. 

"Chính sách bồi thường đợt này sát với giá thị trường nhờ áp dụng Luật đất đai mới và bảng giá đất của TP.HCM nên hầu như người dân đồng thuận vì phù hợp với tình hình kinh tế", ông Huỳnh Văn Sang - Phường Chánh Hưng, TP.HCM chia sẻ.

Dự án cải tạo bờ bắc kênh Đôi là một dự án nhóm A có quy mô lớn với tổng mức đầu tư hơn 7.300 tỷ đồng. Dự án có 3 gói thầu xây lắp. Trong đó, gói thầu 1 xây lắp từ kênh Ngang 2 đến cầu Hiệp Ân 2 thuộc phường Phú Định. Gói thầu 2 là xây dựng cầu Hiệp Ân 2 thuộc phường Chánh Hưng và phường Phú Định. Gói thầu 3 là xây lắp từ cầu Hiệp Ân 2 đến cầu Chữ Y thuộc phường Chánh Hưng.

Dự án có 1.605 trường hợp bị ảnh hưởng, tính đến ngày 7/8/2025, 1.466 trường hợp đã ban hành quyết định phê duyệt phương án chi tiết, 438 trường hợp đã ban hành quyết định thu hồi đất, 1.272 trường hợp đã đồng ý phương án bồi thường, 387 trường hợp đã bàn giao mặt bằng.

Chính sách bồi thường hiện nay đã có nhiều điểm tích cực. Mức bồi thường đã tiệm cận giá thị trường, tuy nhiên số trường hợp chưa di dời vẫn còn cao do vướng nhiều khó khăn, vướng mắc cần phải tháo gỡ.

Tại dự án rạch Xuyên Tâm, cụ thể là tại địa bàn quận Bình Thạnh cũ - nay là 3 phường: Bình Thạnh, Gia Định, Bình Lợi Trung - trong tổng số 2.078 trường hợp bị ảnh hưởng bởi dự án, đến nay: đã thông qua phương án chi tiết gần 1.100 trường hợp, quyết định phê duyệt phương án chi tiết 810 trường hợp, giải chi 774/810 và bàn giao mặt bằng được gần 80 trường hợp. 

Trong các trưởng hợp bị ảnh hưởng có gần 420 trường hợp vẫn còn vướng pháp lý, trong đó, 382 trường hợp liên quan đến mua bán giấy tay và tách thừa cùng 35 trường hợp chồng lấn ranh với dự án khác cần hướng dẫn, giải quyết.

Trước đó, vào dịp 30/4 vừa qua, dự án rạch Xuyên Tâm trên địa bàn quận Gò Vấp cũ cũng đã được khởi công xây dựng, dù địa phương đã có nhiều nỗ lực, tuy nhiên, đến nay, thủ tục chi trả tiền cho các trường hợp bị ảnh hưởng bởi dự án mới đạt gần 83% và tỷ lệ bàn giao mặt bằng cho thi công công trình cũng chỉ đạt gần 87%.

Theo báo cáo của Sở Xây dựng Thành phố, hiện nay, trên địa bàn Thành phố có 6 dự án đang triển khai thực hiện di dời nhà trên và ven kênh rạch sử dụng nguồn vốn ngân sách giai đoạn 2021-2025. Trong đó, bờ bắc kênh Đôi và rạch Xuyên Tâm là 2 dự án có số lượng trường hợp bồi thường giải phóng mặt bằng nhiều nhất.

Vừa qua, Phó Chủ tịch UBND TP.HCM Bùi Xuân Cường cùng đại diện các sở, ngành có buổi khảo sát thực tế tiến độ thực hiện dự án Nạo vét, xây dựng hạ tầng, cải tạo môi trường bờ bắc kênh Đôi, triển khai Đề án chỉnh trang đô thị khu vực nhà ở trên và ven kênh rạch thuộc địa bàn Quận 8 cũ, và Dự án Cải tạo rạch Xuyên Tâm. Phó Chủ tịch UBND TP.HCM chỉ đạo Sở Nông nghiệp và Môi trường sớm hoàn chỉnh báo cáo chi tiết toàn bộ công tác giải phóng mặt bằng. Trong đó nêu rõ khó khăn, vướng mắc đang tồn tại; xác định rõ thẩm quyền của từng đơn vị liên quan; đề xuất giải pháp cụ thể để tháo gỡ, đảm bảo tiến độ thi công của dự án.

Trên địa bàn Thành phố còn 398 dự án/tuyến sông, kênh rạch chưa triển khai với tổng quy mô di dời khoảng 39.600 căn nhà. TP.HCM đề ra mục tiêu đến năm 2030 sẽ cơ bản hoàn tất việc di dời, bố trí tái định cư cho toàn bộ người dân. Đây chắc chắn là mục tiêu đầy thách thức, đòi hỏi một sự quyết tâm và nỗ lực gấp nhiều lần của cả hệ thống chính trị và sự đồng lòng của người dân.

Động lực của hành trình khó khăn này chính là sự “hồi sinh” của những “dòng kênh chết”, khoác lên mình tấm áo xanh của những công viên ven sông, những con đường khang trang, sạch đẹp. Ở đó, không chỉ bộ mặt đô thị được cải thiện mà còn mang lại một không gian sống trong lành, tươi mới cho người dân thành phố.

Từng được gọi là "dòng kênh chết" với bởi rác thải, nhà lấn chiếm và môi trường xuống cấp nghiêm trọng, kênh Nhiêu Lộc - Thị Nghè đã "thay da đổi thịt". Qua đó, không chỉ làm thay đổi bộ mặt đô thị mà còn mang lại một không gian sống trong lành, tươi mới cho người dân Thành phố.

"Lúc đó, chỗ này dơ, ô nhiễm, người dân bỏ rác xuống. Giờ dòng sông cải tạo không khí trong lành, dòng kênh sạch sẽ, thoáng mát. Hằng ngày, người dân có chỗ tập thể dục, thoải mái", bà Phan Thị Thư - Phường Thạnh Mỹ Tây, TP.HCM chia sẻ.

Kênh Tân Hóa - Lò Gốm từng là một trong những điểm đen ô nhiễm. Gia đình 3 thế hệ gắn bó với nơi này, hơn ai hết, bà Lê Thị Luyện cảm nhận sâu sắc sự thay đổi và hạnh phúc với một diện mạo hoàn toàn khác.

"Hồi xưa lụp xụp, xấu xí, từ khi dòng kênh được cải tạo lại thì nó thoáng, sạch đẹp, đem lại không khí trong lành cho người dân", bà Lê Thị Luyện - Phường Bình Tây, TP.HCM chia sẻ.

Còn đây là hình ảnh trước đây tại lưu vực kênh Tàu Hủ - Lò Gốm, người dân phải thường xuyên phải sống trong cảnh ngập nước, người dân đi lại khó khăn nhất là khi mưa lớn và triều cường dân cao, giờ đây, mọi thứ đã thay đổi. 

Những dòng kênh ô nhiễm đã khoác lên mình chiếc áo mới. Hàng ngàn căn nhà trên các dòng kênh được di dời; công viên được xây dựng, vừa góp phần mở rộng lá phổi xanh của Thành phố.

Từ những điểm đen về môi trường, những dòng kênh, rạch đã trở thành những "điểm nhấn xanh", góp phần vào mục tiêu xây dựng một TP.HCM hiện đại, văn minh và đáng sống.