Thành phố Hồ Chí Minh quyết liệt với lộ trình giảm ô nhiễm không khí

Xác định "thủ phạm" gây ô nhiễm không khí

Liên tiếp trong nhiều ngày gần đây, bầu không khí tại Thành phố Hồ Chí Minh có hiện tượng mù, không khí như đặc lại ở một số thời điểm, nhất là sáng sớm. Cơ quan khí tượng nhận định đây là hiện tượng thời tiết đặc trưng vào cuối năm. Tuy nhiên, thực trạng ô nhiễm không khí tại thành phố vẫn đang trong tình trạng báo động với nhiều thống kê đáng lo ngại.

Kết quả quan trắc qua nhiều năm của Sở Nông nghiệp và Môi trường đều ghi nhận ô nhiễm không khí tại Thành phố Hồ Chí Minh chủ yếu liên quan đến bụi. Một số thời điểm nồng độ bụi tổng (TSP) và bụi mịn (PM10 và PM2.5, là loại bụi có kích thước nhỏ hơn 2,5um, nhỏ hơn 1/20 kích thước của sợi tóc) tại một số vị trí giao thông vượt quy chuẩn Việt Nam.

Tiến sĩ Hoàng Dương Tùng, Chủ tịch Mạng lưới không khí sạch Việt Nam nêu thực tế: Theo thống kê, trong quý I, II năm 2025, thành phố có 65 ngày ô nhiễm không khí vượt chuẩn. Trong đó, với chỉ số chất lượng không khí (AQI) nhiều ngày vượt ngưỡng 190 (AQI ở mức xấu từ 150 đến 200), nhất là nồng độ PM2.5 cao.

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường Thành phố Hồ Chí Minh: Các nguồn gây ô nhiễm môi trường chính tại thành phố được xác định bao gồm: Hoạt động giao thông vận tải, sản xuất công nghiệp, xây dựng, nông nghiệp, dân sinh. Trong đó, giao thông đường bộ được xác định là nguồn chính khi nguồn này phát sinh khoảng 63% tổng lượng phát thải PM2.5 (số liệu trước sáp nhập). Kết quả quan trắc từ năm 2020 đến nay còn cho thấy, một số thời điểm nồng độ bụi tổng (TSP) và bụi mịn (PM10 và PM2.5) tại các vị trí có mật độ giao thông cao, vượt ngưỡng cho phép từ 1,5 đến 2 lần.

Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Thành phố Hồ Chí Minh Nguyễn Toàn Thắng cho biết, trong các giai đoạn tới, thành phố xác định ô nhiễm không khí là một trong những vấn đề ô nhiễm đáng báo động và cần tập trung cải thiện. Trong đó, tập trung ở hai nguồn lớn gây ô nhiễm là hoạt động giao thông và hoạt động sản xuất công nghiệp. Đối với hoạt động giao thông, tính đến tháng 11/2025, thành phố có hơn 12 triệu phương tiện cá nhân. Trong hoạt động sản xuất công nghiệp, thành phố có hơn 23.000 cơ sở sản xuất có nguồn phát thải gây ra ô nhiễm.

Tiến sĩ, Bác sĩ Lê Trần Quang Minh, Giám đốc Bệnh viện Tai Mũi Họng Thành phố Hồ Chí Minh đánh giá: Việt Nam hiện nằm trong nhóm các quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề của ô nhiễm không khí, biến đổi khí hậu, với nồng độ bụi mịn cao và mức độ phơi nhiễm ngày càng tăng.

Con người khi tiếp xúc lâu dài với không khí này, sẽ gặp tình trạng viêm mãn tính đường hô hấp, từ viêm mũi xoang, viêm họng kéo theo bệnh lý tai giữa, bệnh phổi và về lâu dài làm tăng nguy cơ ung thư vùng tai mũi họng và đường hô hấp nói chung...

Vì một môi trường xanh, sạch, trong lành

Tiến sĩ Hoàng Dương Tùng cho rằng: Nhiều năm qua, Thành phố Hồ Chí Minh đã nỗ lực triển khai nhiều giải pháp để giảm tình trạng ô nhiễm không khí nhưng vẫn chưa thể cải thiện như kỳ vọng. Nguyên nhân chính nằm ở việc các thành phố thiếu dữ liệu để xây dựng chính sách và kế hoạch hành động.

Các nguồn lực, cơ chế tài chính, tính liên kết vùng, địa phương chưa được đầu tư, kết nối đúng mức. Trong bối cảnh sức ép về tốc độ đô thị hóa, dân số, cơ sở hạ tầng giao thông, tình trạng biến đổi khí hậu ngày càng gia tăng sẽ là gánh nặng nếu các địa phương không quyết liệt hành động.

Ông Tùng nhấn mạnh: Đây không chỉ là nhiệm vụ của chính quyền, sở, ngành chức năng mà là trách nhiệm chung của toàn xã hội. Như kinh nghiệm tại Bắc Kinh và Vùng Bắc Kinh (Bắc Kinh-Thiên TânHà Bắc) của Trung Quốc, công tác này được đưa vào kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội 5 năm, sau đó được phân bổ cho các địa phương, ngành và gắn với trách nhiệm người đứng đầu.

Về giải pháp trong giao thông, ông Nguyễn Toàn Thắng chia sẻ, hiện thành phố đưa ra 4 đề án để định hướng và giảm nguồn ô nhiễm này. Trong đó tập trung chuyển đổi phương tiện giao thông cá nhân sang giao thông công cộng, xe điện. Ngoài ra, trong lộ trình từ nay đến năm 2030, thành phố tập trung cho đề án đường sắt đô thị hướng tới mục tiêu hạn chế phương tiện cá nhân trong đô thị.

Sở Nông nghiệp và Môi trường xác định, việc kiểm soát sự ảnh hưởng từ nguồn ô nhiễm không khí rất khó khăn cho nên thành phố sẽ tập trung vào nhiệm vụ cắt giảm phát thải tại chỗ và chuyển đổi xanh.

Thành phố tiếp tục khắc phục một số hạn chế trong việc triển khai các trạm quan trắc liên tục tự động để nâng cao công tác giám sát, dự báo, cảnh báo; nâng cao công tác giám sát, xử lý vi phạm đối với các vi phạm về đốt phụ phẩm nông nghiệp, đốt rác không đúng quy định, bụi từ các công trình xây dựng ...

Theo Phó Chi cục trưởng Chi cục Bảo vệ môi trường, Sở Nông nghiệp và Môi trường Nguyễn Ngọc Thanh: Nhằm giảm ô nhiễm môi trường không khí, bảo đảm chất lượng không khí ở mức an toàn, thành phố đề ra các trọng tâm trong thời gian tới gồm: Quy hoạch Thành phố Hồ Chí Minh theo hướng xanh, bền vững; Tập trung rà soát xây dựng cơ sở dữ liệu nguồn thải có phát sinh khí thải, triển khai các bước xây dựng Kế hoạch quản lý chất lượng môi trường không khí giai đoạn 2026-2030 phù hợp với phạm vi sau sáp nhập; tập trung tháo gỡ các vướng mắc để triển khai dự án đầu tư nâng cao năng lực quan trắc môi trường.

Cùng với đó, đẩy mạnh công tác đào tạo nhân lực và ứng dụng công nghệ trong công tác bảo vệ môi trường nói chung và giảm ô nhiễm không khí nói riêng.