Ngăn sinh vật ngoại lai, bảo vệ an toàn sinh học

Nguy cơ sinh vật ngoại lai và thách thức với rừng tự nhiên

Theo các tổ chức nghiên cứu lâm nghiệp quốc tế, côn trùng ngoại lai xâm hại đang trở thành một trong những mối đe dọa lớn nhất đối với sức khỏe rừng. Việc giao thương, xuất nhập cảnh ngày càng gia tăng khiến nguy cơ các loài sinh vật lạ xâm nhập qua cửa khẩu, cảng biển và sân bay trở nên hiện hữu.

Trước thực tế đó, Chính phủ Australia thông qua Trung tâm Nghiên cứu Nông nghiệp Quốc tế Australia đã hỗ trợ triển khai dự án tăng cường an toàn sinh học rừng tại nhiều quốc gia Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam. 

Bẫy giám sát - "hàng rào" sớm bảo vệ rừng

Điểm nhấn của dự án là Chương trình Bẫy Giám sát tại các điểm nguy cơ cao (HRSS). Hệ thống này giúp phát hiện sớm và xác định các loài côn trùng có nguy cơ xâm nhập tại những khu vực nhạy cảm như cửa khẩu biên giới, cảng biển và sân bay.

Tại khu vực rừng thông biên giới Lạng Sơn, 16 bẫy côn trùng được lắp đặt thường xuyên, tùy thời điểm có thể tăng lên 24 bẫy. Không chỉ lực lượng chuyên môn, người dân địa phương cũng trực tiếp tham gia vào quá trình giám sát, bảo vệ rừng.

Hằng tuần tôi đi thu gom mẫu côn trùng dính bẫy, chuyển xuống cho cán bộ dưới xuôi kiểm tra.

Ông Hoàng Văn Thanh - người dân xã Thi Hùng, tỉnh Lạng Sơn

Từ thu thập mẫu đến phân loại khoa học

Các mẫu côn trùng sau khi thu thập được chuyển về Trung tâm Nghiên cứu và Bảo vệ rừng để phân tích, nghiên cứu và phân loại. Công việc này đòi hỏi quy trình bảo quản nghiêm ngặt và sự phối hợp chặt chẽ giữa các đơn vị trong nước và quốc tế.

Chúng tôi thu thập nhiều mẫu cá thể côn trùng như xén tóc hay mọt, bảo quản kỹ lưỡng, mang về phân tích, lập danh mục các loài ngoại lai xâm hại và cập nhật dữ liệu cho Trường Đại học Sunshine Coast (Australia) quản lý, đồng thời thông báo cho các kênh liên quan.

Ông Trần Xuân Hưng - Trung tâm Nghiên cứu và Bảo vệ rừng, Bộ Nông nghiệp và Môi trường

Theo các chuyên gia, việc xác định đúng loài là bước then chốt để đưa ra giải pháp xử lý phù hợp, tránh tác động tiêu cực đến hệ sinh thái rừng.

Ông Đào Ngọc Quang - Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và Bảo vệ rừng, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết, trước hết cần xác định loài côn trùng xuất hiện có phải là sinh vật ngoại lai hay không. Trường hợp được xác định là loài ngoại lai, các cơ quan chức năng sẽ tiếp tục đánh giá và lựa chọn giải pháp kiểm soát, ngăn chặn phù hợp.

Xây dựng mạng lưới an toàn sinh học bền vững

Đến nay, dự án đã triển khai hàng trăm bẫy côn trùng tại 3 khu vực rừng biên giới, phát hiện hàng ngàn mẫu với nhiều dữ liệu mới, đóng góp quan trọng cho công tác nghiên cứu và quản lý rừng tại Việt Nam.

"Xây dựng mạng lưới an toàn sinh học và sức khỏe rừng ở Đông Nam Á" là một trong hơn 260 dự án mà ACIAR hợp tác cùng Việt Nam từ năm 1993, với tổng giá trị hơn 185 triệu đô la Australia. Đây được xem là hành trình hợp tác dài hạn, cung cấp nền tảng khoa học và công nghệ cho hệ thống nông nghiệp - lâm nghiệp năng suất, bền vững, góp phần bảo vệ tài nguyên rừng trước những thách thức toàn cầu.

>>> Xin mời quý vị đón xem Thời sự HTV lúc 20 giờ và Chương trình Thế giới 24G lúc 20 giờ 30 phút mỗi ngày trên kênh HTV9