Mặt trận Tổ quốc Việt Nam: 95 năm sứ mệnh lịch sử - Nòng cốt xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc

95 năm qua, trong quá trình cách mạng, nội dung và hình thức tổ chức của Mặt trận có sự thay đổi cho phù hợp với nhiệm vụ trong từng giai đoạn lịch sử. Song, ở mỗi thời kỳ, Mặt trận luôn luôn là tổ chức có sứ mệnh lịch sử, đảm nhận vai trò nòng cốt trong việc tập hợp, đoàn kết các tầng lớp nhân dân, các dân tộc, các tôn giáo phát huy lòng yêu nước, ý chí tự lực, tự cường dân tộc, khơi dậy và phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc; cùng hướng đến mục tiêu chung: vì một Việt Nam hùng cường, thịnh vượng, Nhân dân hạnh phúc.

Dưới sự lãnh đạo của Đảng, các hình thức tổ chức của Mặt trận dân tộc thống nhất Việt Nam: Mặt trận Tổ quốc Việt Nam ở miền Bắc cùng Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam, Liên minh các lực lượng Dân tộc Dân chủ và Hòa bình Việt Nam ở miền Nam đã đoàn kết sức mạnh của mọi người dân Việt Nam thành sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân tộc, đánh bại đế quốc Mỹ xâm lược, thu non sông liền một dải, Bắc - Nam sum họp một nhà.

Sau khi cả nước được độc lập, sự thống nhất và toàn vẹn Tổ quốc đòi hỏi hợp nhất 3 tổ chức mặt trận. Nhằm đáp ứng yêu cầu của giai đoạn cách mạng mới, Đại hội Mặt trận Dân tộc thống nhất họp từ 31/1 đến 4/2/1977 tại Thành phố Hồ Chí Minh đã thống nhất ba tổ chức Mặt trận ở hai miền Nam Bắc nước ta thành một tổ chức Mặt trận Dân tộc thống nhất duy nhất lấy tên là Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.

Ngay sau ngày giải phóng, Thành phố Hồ Chí Minh nhanh chóng bắt tay vào khôi phục, xây dựng, phát triển kinh tế – xã hội, đồng thời phải ứng phó với muôn vàn khó khăn, trong đó phải kể đến là "bức tường" tư tưởng, tâm lý giữa chế độ cũ và mới; hậu quả nặng nề của chiến tranh, tình trạng bao vây, cấm vận, các thế lực thù địch, phản động trong và ngoài nước ráo riết thực hiện âm mưu phá hoại thành quả cách mạng. Tình hình kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội còn nhiều bất ổn, có nhiều khó khăn rất gay gắt, phức tạp. Cùng với đó, những thiếu sót, giải pháp không phù hợp trong cải tạo xã hội chủ nghĩa đối với các thành phần kinh tế lúc này đã gây nên tâm lý bất an trong xã hội…Trăn trở trước những khó khăn, hạn chế, bất cập đó, thực hiện chủ trương đổi mới của Đảng, Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân thành phố quyết tâm, kiên trì, nỗ lực không ngừng, chủ động tháo gỡ, vượt qua khó khăn, đấu tranh và tìm tòi những hướng đi mới, từng bước thoát khỏi những trở lực của cơ chế cũ, làm sáng tỏ dần phương hướng và nhiều cách làm mới, tư duy đột phá, đi đầu sáng tạo với nhiều mô hình hiệu quả trên cả lĩnh vực kinh tế, văn hóa, xã hội, mang tính tiên phong, có sức lan tỏa trên cả nước, góp phần tích cực vào việc xác định và hình thành đường lối đổi mới của Đảng. Trong đó, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Thành phố đã đóng góp quan trọng trong việc tập hợp, đoàn kết, kêu gọi các tầng lớp Nhân dân tập trung tinh thần nỗ lực cao nhất để xây dựng thành phố, đặc biệt là việc tập hợp, động viên đồng bào các giới, các tầng lớp Nhân dân thành phố hàn gắn vết thương chiến tranh, xóa bỏ mặc cảm, đoàn kết kiến thiết thành phố và khẳng định "luôn dang rộng vòng tay đoàn kết đến tất cả mọi giới, mọi người để cùng nhau chung lo sự nghiệp lớn của dân tộc".

Nhận thức sâu sắc tầm quan trọng của sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc và vị trí, vai trò của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, bước vào thời kỳ đổi mới, Đảng, Nhà nước ta đã ban hành nhiều nghị quyết, chỉ thị, chính sách, pháp luật về tăng cường mối quan hệ giữa Đảng và nhân dân, về đại đoàn kết toàn dân tộc, về dân tộc, tôn giáo, về Mặt trận và các đoàn thể nhân dân, Hiến pháp năm 2013, Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam năm 2015… Đặc biệt gần nhất, Ban Chấp hành Trung ương khóa XIII đã ban hành Nghị quyết 43-NQ/TW ngày 24/11/2023 "về tiếp tục phát huy truyền thống, sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, xây dựng đất nước ta ngày càng phồn vinh, hạnh phúc", trong đó tiếp tục khẳng định vai trò của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam trong xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc: "Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội giữ vai trò nòng cốt chính trị trong tập hợp, đoàn kết, phát huy mạnh mẽ mọi nguồn lực, tiềm năng, sức sáng tạo của Nhân dân cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc". Quán triệt các quan điểm, chủ trương của Đảng, Thành ủy, Ban Thường vụ Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh cụ thể hóa thành nhiều Nghị quyết, Chỉ thị để lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện hiệu quả về công tác dân vận, về phát huy sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân tộc, về công tác dân tộc, tôn giáo. Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ thành phố các nhiệm kỳ đều đề ra các nội dung, giải pháp quan trọng để nâng cao chất lượng hoạt động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam thành phố và các tổ chức chính trị - xã hội, hội quần chúng, nhất là tiếp tục đổi mới theo hướng thực chất và đi sâu vào từng đối tượng cụ thể, thực hiện hiệu quả công tác dân tộc, tôn giáo, tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc, phát huy vai trò, sự năng động, sáng tạo của các tổ chức thành viên, vai trò, vị trí của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Thành phố ngày càng phát huy mạnh mẽ.

Kế thừa và phát huy truyền thống, sức mạnh đại đoàn kết của dân tộc trong triển khai đường lối đổi mới của Đảng, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Thành phố tiếp tục thực hiện tốt vai trò nòng cốt chính trị trong xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc, tuyên truyền, vận động quần chúng nhân dân, các giai tầng, các giới, từ công nhân, nông dân, trí thức, đến đồng bào các dân tộc, tôn giáo, người Việt Nam ở nước ngoài tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội, phát huy truyền thống đoàn kết, vượt qua khó khăn, đem tài năng, trí tuệ, công sức, đóng góp vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Thành phố; đồng thời, khởi xướng nhiều phong trào được các tầng lớp nhân dân đồng tình, hưởng ứng và lan tỏa rộng khắp cả nước, như: Đền ơn đáp nghĩa, phụng dưỡng các Bà mẹ Việt Nam Anh hùng, xây dựng nhà tình nghĩa, nhà tình thương, xóa đói giảm nghèo, "Toàn dân đoàn kết xây dựng cuộc sống mới ở khu dân cư"; "Vì Trường Sa thân yêu, vì tuyến đầu Tổ quốc"; hỗ trợ đồng bào bị thiên tai, cuộc vận động "Vì người nghèo" với nhiều chương trình như "Giai điệu yêu thương","Chung tay vì người nghèo"… thu hút đông đảo các tầng lớp Nhân dân trong nước và kiều bào ta ở nước ngoài đồng thuận tham gia. Đây là những việc làm sáng tạo, mang đậm tính nhân văn, nghĩa tình của người dân thành phố, đóng góp quan trọng cùng Đảng bộ, chính quyền Thành phố chăm lo an sinh xã hội, nâng cao chất lượng sống của người dân. Những phong trào đó đã và đang tiếp tục lan tỏa, góp phần tạo nên vẻ đẹp về một thành phố nghĩa tình.

Cùng với sự phát triển kinh tế - xã hội; phát huy dân chủ là một nhu cầu cấp thiết của Nhân dân Thành phố. Từ rất sớm, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Thành phố đã đề cập đến việc phát huy dân chủ ở cơ sở, nhất là trong các cuộc vận động, các phong trào do Mặt trận phát động. Các công việc liên quan đến cuộc sống của cộng đồng dân cư đều được dân bàn bạc, góp ý và trực tiếp tổ chức thực hiện với nhiều hình thức đa dạng, phong phú, phù hợp với thực tiễn. Vai trò đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân dân, nhiệm vụ giám sát, phản biện xã hội đã được triển khai có nhiều kết quả tích cực, được nhân dân ghi nhận, đồng thuận nhất là từ sau khi Bộ Chính trị ban hành Quyết định số 217-QĐ/TW, Quyết định số 218-QĐ/TW ngày 12/12/2013 và Thành ủy ban hành nhiều văn bản quan trọng chỉ đạo, tạo điều kiện thuận lợi để Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp Thành phố triển khai thực hiện công tác giám sát, phản biện xã hội, tham gia xây dựng Đảng, chính quyền trong sạch, vững mạnh và phát huy quyền làm chủ của nhân dân.

Thành phố Hồ Chí Minh là đô thị đặc biệt, đông dân nhất nước, là trung tâm lớn về kinh tế, văn hóa, giáo dục đào tạo, khoa học công nghệ, đầu mối giao lưu và hội nhập quốc tế, nơi hội tụ 54 dân tộc Việt Nam sinh sống và làm việc, cũng là nơi tập trung đông đảo đội ngũ nhân sĩ, trí thức, doanh nhân, các tôn giáo với số lượng lớn cơ sở thờ tự, chức sắc và tín đồ các tôn giáo, hàng chục vạn gia đình có thân nhân ở nước ngoài… Với những đặc điểm trên, bên cạnh nhiều thuận lợi, cơ hội, Thành phố cũng đối mặt với không ít khó khăn, thách thức, các thế lực thù địch luôn xem Thành phố là địa bàn "nhạy cảm" về chính trị, là trọng điểm, là ngòi nổ để từ đó triển khai các hoạt động chống phá về nhiều mặt ra toàn khu vực và cả nước. Trong bối cảnh đó, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Thành phố luôn chú trọng đổi mới nội dung, phương thức công tác tuyên truyền, vận động các tầng lớp nhân dân, đồng bào dân tộc, tôn giáo, người Việt Nam ở nước ngoài thực hiện đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; nâng cao hiệu quả công tác nắm bắt tình hình nhân dân, kịp thời định hướng dư luận xã hội, ổn định tâm lý, tư tưởng của các tầng lớp nhân dân để phòng ngừa, cũng như kịp thời tham gia giải quyết "điểm nóng", tình huống, nhân tố có thể gây mất ổn định về tư tưởng, an ninh, trật tự, nhằm đảm bảo cuộc sống yên bình của Nhân dân. Đặc biệt, năm 2020 và năm 2021 gặp nhiều khó khăn, thách thức, trong đó đại dịch COVID-19 tác động tiêu cực, nhiều mặt đối với kinh tế - xã hội của thành phố. Hệ thống Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Thành phố đã nỗ lực phối hợp với các cấp, các ngành vận động, kêu gọi các tầng lớp nhân dân tích cực thực hiện các nhiệm vụ cấp bách phòng, chống dịch, cùng thành phố vượt qua giai đoạn khó khăn, sớm ổn định và phục hồi. Qua đó, góp phần tích cực vào việc giữ ổn định chính trị - xã hội, củng cố niềm tin của nhân dân đối với Đảng, tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển của thành phố.

Cùng với cả nước và hệ thống chính trị của Thành phố trong chặng đường gần 40 năm đổi mới, vai trò, vị trí của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Thành phố trong hệ thống chính trị nói riêng và xã hội nói chung ngày càng được nâng cao thông qua việc chủ động, khởi xướng, xây dựng những chương trình hành động cụ thể hóa chủ trương của Đảng bộ Thành phố và Mặt trận Tổ quốc Việt Nam thiết thực, hiệu quả, bám sát tình hình thực tiễn của thành phố. Các cuộc vận động, phong trào thi đua yêu nước do Mặt trận phát động, triển khai có trọng tâm, trọng điểm, tạo được sự đồng thuận, phát huy vai trò của các tổ chức thành viên, khơi dậy mạnh mẽ tinh thần yêu nước, thi đua lao động sáng tạo của nhân dân và sự chung sức của cả cộng đồng tham gia phát triển kinh tế, giải quyết các vấn đề xã hội, xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh, giảm nghèo bền vững, góp phần thực hiện thắng lợi các mục tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh Thành phố, từng bước nâng cao đời sống của nhân dân. Việc phát huy quyền làm chủ của nhân dân, tham gia xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền ngày càng rõ hơn về cơ chế và phương thức tổ chức thực hiện. Cùng với công tác đối ngoại của Đảng, ngoại giao của Nhà nước, hoạt động đối ngoại nhân dân của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên của Thành phố đã thiết lập, mở rộng đoàn kết hữu nghị và ký kết hợp tác với một số địa phương của các quốc gia, thực hiện có hiệu quả Đề án "Gia đình Việt với sinh viên Lào, Campuchia", xây dựng mối quan hệ gắn bó với tổ chức Nhân dân các nước trong khu vực và tổ chức kiều bào ở nước ngoài, góp phần tạo dựng uy tín và xây dựng hình ảnh Thành phố là đối tác tốt, tin cậy với địa phương các nước.

Với những thành tích, thành tựu quan trọng trên, đồng thời cũng đúc kết nhiều bài học kinh nghiệm quý báu để Thành phố tin tưởng bước vào giai đoạn mới, giai đoạn bứt phá, phát triển mạnh mẽ và toàn diện theo đúng tinh thần Nghị quyết số 31-NQ/TW ngày 30/12/2022 của Bộ Chính trị về phương hướng, nhiệm vụ phát triển Thành phố Hồ Chí Minh đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 và Nghị quyết số 98/2023/QH15 ngày 24/6/2023 của Quốc hội về thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù phát triển Thành phố Hồ Chí Minh. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Thành phố tiếp tục đổi mới mạnh mẽ nội dung, phương thức hoạt động, thích ứng với mô hình tổ chức mới, phát huy hơn nữa vai trò nòng cốt trong xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc, động viên, cổ vũ các tầng lớp nhân dân, khơi dậy và phát huy mạnh mẽ truyền thống năng động, sáng tạo, tạo sự thống nhất, đồng thuận, quyết tâm thực hiện thắng lợi các mục tiêu, nhiệm vụ xây dựng Thành phố Hồ Chí Minh phát triển nhanh và bền vững, tiên phong trong kỷ nguyên mới, vì hạnh phúc của Nhân dân.

>>> Xin mời quý vị đón xem Thời sự HTV lúc 20 giờ và Chương trình Thế giới 24G lúc 20 giờ 30 phút mỗi ngày trên kênh HTV9