Doanh nghiệp dệt may cần làm gì để thoát khỏi mô hình gia công xuất khẩu?

Thoát khỏi “vòng lặp” gia công - bài toán sống còn của dệt may Việt

Từ trước đến nay, phần lớn doanh nghiệp dệt may Việt Nam bước vào sân chơi toàn cầu bằng con đường duy nhất: gia công xuất khẩu. Cứ có đơn hàng là sản xuất, làm đúng tiêu chuẩn của khách là có doanh thu. Tuy an toàn, nhưng mô hình này khiến giá trị gia tăng ở lại rất ít và thương hiệu Việt mãi đứng sau tên tuổi của người khác.

Giờ đây, một cuộc dịch chuyển âm thầm nhưng mạnh mẽ đang diễn ra: nhiều doanh nghiệp dệt may Việt không muốn chỉ “làm thuê” nữa. Họ muốn tự thiết kế, tự xây dựng thương hiệu, và tự bước ra thị trường bằng bản sắc riêng.

Bước ra khỏi vùng an toàn

20 năm qua, Công ty May Thêu Thiên Thanh Bình từng chỉ quen với những đơn hàng gia công cho đối tác nước ngoài. Nhưng nay, họ quyết định thay đổi hướng đi. Bà Nguyễn Trần Thiên Thanh - Giám đốc Công ty May Thêu Thiên Thanh Bình, chia sẻ: “Ngoài mảng xuất khẩu, bây giờ chúng tôi phát triển thêm thị trường nội địa. Kết hợp kinh nghiệm sản xuất hàng xuất khẩu với am hiểu thị trường trong nước để tạo ra ‘kiềng ba chân’ vững chắc - không phụ thuộc vào riêng mảng gia công". 

Không chỉ một, mà nhiều doanh nghiệp trong ngành dệt may đang có cùng tư duy: “thoát gia công” để làm chủ tương lai.

Thay đổi tư duy - nhưng cần hơn thế

Theo Tiến sĩ Phạm Thị Hồng Phượng - Trưởng điều hành Làng Ecotech - Techfest Quốc gia Việt Nam, sự thay đổi đầu tiên đến từ chuyển biến trong tư duy của các chủ doanh nghiệp. “Nhiều doanh nghiệp đã bắt đầu bỏ dần tư duy làm thuê. Họ vừa duy trì đơn hàng gia công để đảm bảo dòng tiền, vừa song song xây dựng thương hiệu riêng. Tôi khuyến khích các doanh nghiệp Việt nên có hai kênh: gia công và tự tạo brand name - để thế giới thấy rằng chúng ta không chỉ làm thuê cho nhãn hàng quốc tế".

Tuy nhiên, tư duy thôi chưa đủ. Để có thương hiệu, doanh nghiệp Việt cần đáp ứng chuẩn mực mới của thị trường toàn cầu.

Xanh hóa - số hóa: Điều kiện để bước ra thế giới

Theo bà Lê Nguyên Trang Nhã - Tổng giám đốc Công ty TNHH Viking Việt Nam, xu hướng phát triển bền vững đang là “chìa khóa” cho ngành dệt may. “Nếu doanh nghiệp chỉ đi theo hướng gia công xuất khẩu thì đó không còn là con đường lâu dài. Ngành dệt may hiện nay phải ‘xanh hóa - số hóa’ theo xu hướng ESG, đáp ứng các yêu cầu về xuất xứ, giá trị gia tăng, sáng tạo và cải tiến sản phẩm. Chỉ như vậy, thương hiệu Việt mới có chỗ đứng".

Hướng đến thương hiệu Việt vươn tầm khu vực

Theo ông Phạm Văn Việt - Tổng giám đốc Công ty TNHH Việt Thắng Jean, Phó Chủ tịch Hiệp hội Dệt may Thời trang TP. Hồ Chí Minh, các doanh nghiệp Việt đang từng bước chuyển từ mô hình OEM (gia công) sang ODM - OBM, tức là tự thiết kế, tự xây dựng thương hiệu. “Từ nay đến 2030, chúng tôi đặt mục tiêu trở thành doanh nghiệp có nhãn hàng xuất khẩu, ít nhất trong khu vực Châu Á. Kỳ vọng đến năm 2030, tỉ lệ nội địa hóa đạt 60-70% - để Việt Nam không chỉ là công xưởng, mà là nơi tạo ra thương hiệu thực thụ".

Thoát gia công - không chỉ là kinh tế, mà là danh dự

Chuyển từ gia công sang làm thương hiệu không dễ. Đó là hành trình cần vốn, công nghệ, con người, và tầm nhìn dài hạn. Nhưng chỉ khi bước qua “vùng an toàn” ấy, giá trị mới thực sự ở lại Việt Nam.

Thoát khỏi bóng đen gia công - đó không chỉ là lựa chọn kinh tế, mà còn là lựa chọn về danh dự, để thế giới biết đến Việt Nam không chỉ như “công xưởng của toàn cầu”, mà là đất nước của những thương hiệu mang tầm quốc tế.

>>> Xin mời quý vị đón xem Thời sự HTV lúc 20 giờ và Chương trình Thế giới 24G lúc 20 giờ 30 phút mỗi ngày trên kênh HTV9