Cần có "đường băng thể chế" đủ thông thoáng để TP. Hồ Chí Minh hút dòng vốn chiến lược

Trong 5 năm tới, TP. Hồ Chí Minh đặt mục tiêu tốc độ tăng trưởng GRDP bình quân từ 10-11% mỗi năm; đến năm 2030 thu nhập bình quân đầu người đạt khoảng 14.000 - 15.000 USD.

Theo Tờ trình Dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều Nghị quyết số 98 về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP. Hồ Chí Minh, để hiện thực hóa các mục tiêu trong 5 năm tới, Thành phố dự kiến mỗi năm cần huy động bổ sung thêm từ 8 - 12 tỷ USD. Trong số đó, nguồn chi ngân sách chỉ đáp ứng khoảng 30%.

Các chuyên gia nhận định: Với nội lực sẵn có và dư địa tăng trưởng sau hợp nhất, TP. Hồ Chí Minh cần có "đường băng thể chế" đủ thông thoáng để huy động nguồn lực.

Điểm quan trọng nhất tại lần sửa đổi này là mở rộng danh mục ưu tiên nhà đầu tư chiến lược. So với Nghị quyết 98 hiện hành, bản dự thảo nghị quyết mới bổ sung 11 nhóm dự án ưu tiên, trải rộng từ hạ tầng giao thông, hạ tầng đô thị, y tế chuyên sâu, du lịch, văn hóa, thể thao, năng lượng sạch, logistics đến môi trường.

Ông Nguyễn Xuân Thành (Giảng viên cao cấp Trường Chính sách Công và Quản lý Fulbright, Đại học Fulbright) ghi nhận sự mở rộng tích cực về phạm vi đối tượng. Không chỉ gói gọn trong công nghiệp chế biến - chế tạo, các lĩnh vực dịch vụ như y tế, giải trí và hạ tầng đô thị cũng đã được bao trùm, tạo điều kiện để các nhà đầu tư được xét duyệt là nhà đầu tư chiến lược và hưởng ưu đãi tương xứng.

Đặc biệt, ông Thành nhấn mạnh tính phân cấp mạnh mẽ trong cơ chế lần này. Thay vì quy định cứng nhắc từng ưu đãi cụ thể trong Nghị quyết 98, Quốc hội đã lồng ghép việc trao quyền chủ động cho TP.HCM. Theo đó, HĐND Thành phố sẽ có thẩm quyền quyết nghị các ưu đãi và cơ chế đặc thù cụ thể, đúng với tinh thần phân cấp, phân quyền cho địa phương.

Dưới góc độ doanh nghiệp, ông Nguyễn Trung Chính (Chủ tịch HĐQT kiêm Chủ tịch Điều hành Tập đoàn Công nghệ CMC) cho rằng việc thu hút nhà đầu tư chiến lược trong lĩnh vực công nghệ và đổi mới sáng tạo đòi hỏi những tiêu chuẩn khắt khe hơn thông lệ. Theo ông Chính, thay vì chỉ tập trung vào các chính sách thuế hay đất đai như trước đây, nhóm nhà đầu tư này đặc biệt quan tâm đến môi trường văn hóa, môi trường làm việc và chất lượng sống.

Do đó, để tạo dựng niềm tin và sự quan tâm từ các "đại bàng" công nghệ, ông Chính nhận định TP.HCM buộc phải cải thiện đồng bộ nhiều mặt, từ hạ tầng giao thông, môi trường sống đến các yếu tố phát triển xã hội bền vững.

Đề xuất cách tiếp cận mới cho Nghị quyết 98, TS. Nguyễn Đình Cung (Nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương) cho rằng các ưu đãi hỗ trợ không nên bị bó hẹp trong các quy định định hình sẵn, mà cần có sự linh hoạt thỏa thuận giữa Thành phố và nhà đầu tư chiến lược. Tuy nhiên, để đảm bảo minh bạch và tạo áp lực phát triển, cần bổ sung các tiêu chí lựa chọn và cơ chế giám sát chặt chẽ.

Ông Cung nhấn mạnh quan điểm cần coi Nghị quyết 98 là một "sandbox" (khung thể chế thử nghiệm) toàn diện với tư duy mới, thay vì chỉ là các cơ chế "xin làm khác" quy định hiện hành. Ông kiến nghị TP.HCM cần xác định rõ lĩnh vực ưu tiên và mục tiêu cụ thể; đồng thời Thành phố cần được trao quyền tự chủ cao hơn trong tổ chức thực hiện, bao gồm cả tuyển chọn và đãi ngộ nhân lực.

TP. Hồ Chí Minh đang bước vào một giai đoạn phát triển với tầm nhìn rộng mở và khát vọng lớn, trở thành một đô thị có tầm quốc tế hiện đại, và có khả năng cạnh tranh toàn cầu. Thành lập Khu thương mại tự do (FTZ) được xem là một giải pháp chiến lược, tạo lợi thế cạnh tranh vượt trội.

Khẳng định tính cấp thiết của thể chế cho khu thương mại tự do thế hệ mới, ông Phạm Quốc Long (Phó Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Gemadept, Chủ tịch Hiệp hội Đại lý, Môi giới và Dịch vụ Hàng hải Việt Nam) cho rằng TP.HCM đang sở hữu lợi thế lớn với đường bờ biển dài, thuận lợi để phát triển kinh tế biển và logistics, kết nối từ cảng chuyên chuyển quốc tế, Thị Vải - Cái Mép đến cảng Cần Giờ.

Ông Long kiến nghị cần bổ sung nội dung khu thương mại tự do vào cơ chế cho Thành phố theo mô hình dịch vụ trọn gói. Mô hình này là sự kết hợp đồng bộ giữa bốn yếu tố: hệ thống cảng, dịch vụ logistics, các dịch vụ tài chính - ngân hàng và hệ thống kho bãi lưu trữ, phân phối hàng hóa.

Nhìn nhận về vai trò của khu thương mại tự do, ông Lương Quang Thi (Phó Chủ tịch Hiệp hội Logistics và Cảng biển TP. Hồ Chí Minh) cho rằng đây là chìa khóa để biến TP.HCM từ một nơi sản xuất thông thường trở thành một "Hub" (trung tâm) của khu vực. Theo ông Thi, sức hấp dẫn của khu thương mại tự do không chỉ nằm ở miễn giảm thuế, mà cốt lõi nằm ở sự thay đổi cách tiếp cận nhà đầu tư thông qua sự minh bạch về pháp lý.

Dẫn chứng từ Singapore và Thượng Hải, ông Thi đề xuất áp dụng các tiêu chuẩn luật pháp quốc tế và cơ chế trọng tài quốc tế trong khu vực này. Việc tạo ra một môi trường thử nghiệm chính sách mới với hành lang pháp lý rõ ràng sẽ là yếu tố then chốt giúp quá trình mời gọi đầu tư trở

Thuận lợi trong thu hút nhà đầu tư sẽ tạo đà để TP. Hồ Chí Minh tăng tốc. Khi thể chế thông suốt, nguồn lực được khai phóng, Thành phố sẽ bứt phá mạnh mẽ hơn, xứng đáng vai trò đầu tàu kinh tế của cả nước.

>>> Xin mời quý vị đón xem Thời sự HTV lúc 20 giờ và Chương trình Thế giới 24G lúc 20 giờ 30 phút mỗi ngày trên kênh HTV9