Các trường đại học tại TP. Hồ Chí Minh: Nâng tầm chất lượng đào tạo và nghiên cứu

Hợp tác đi vào chiều sâu

Theo PGS-TS Trần Cao Vinh, Phó Giám đốc ĐH Quốc gia TP.HCM, trước những yêu cầu cấp thiết về nguồn nhân lực, ĐH Quốc gia TP.HCM đã chủ động xây dựng và triển khai các kế hoạch, chương trình mục tiêu gắn kết trực tiếp với nhu cầu phát triển của thành phố. Sự hợp tác đã đi vào chiều sâu qua các chương trình hành động cụ thể, dựa trên 3 trụ cột chính: liên kết nhà nước - nhà trường - doanh nghiệp, đào tạo theo “đặt hàng” và tổ chức nghiên cứu ứng dụng bám sát thực tiễn.

ĐH Quốc gia TP.HCM ký kết hợp tác với UBND TP.HCM triển khai 43 nhiệm vụ lớn trong các lĩnh vực đào tạo, phát triển nguồn nhân lực; nghiên cứu khoa học và phát triển kinh tế - xã hội TPHCM; chuyển đổi số, phát triển kinh tế số, đổi mới sáng tạo; phát triển hạ tầng… Đáng chú ý là nhà trường đang tham gia thực hiện Đề án “Xây dựng TP.HCM thành trung tâm đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao của cả nước và khu vực” theo “đặt hàng” của UBND TP.HCM.

Kết quả của đề án sẽ góp phần xây dựng các giải pháp phát triển nguồn nhân lực chiến lược cho thành phố. Gần đây, thành phố đã đầu tư 85 tỷ đồng cho nhóm nghiên cứu vật liệu tiên tiến của ĐH Quốc gia TP.HCM, thể hiện rõ niềm tin, sự đồng hành hai chiều giữa chính quyền và ĐH Quốc gia TP.HCM.

Ngoài ra, từ năm 2025, các trường ĐH tại TP.HCM đã bắt đầu tuyển sinh và đào tạo nhân lực trình độ quốc tế ở 8 ngành: Công nghệ thông tin - Truyền thông; Cơ khí - Tự động hóa; Trí tuệ nhân tạo; Quản trị doanh nghiệp; Tài chính - Ngân hàng; Y tế; Du lịch và Quản lý đô thị. Đây là các ngành đào tạo đặc biệt được UBND TP.HCM “đặt hàng” với các trường ĐH nhằm góp phần phát triển lực lượng lao động có chất lượng cao, từ đó giúp tạo ra lợi thế cạnh tranh và tăng trưởng kinh tế cho TP.HCM.

Đào tạo, nghiên cứu theo chuẩn quốc tế

Hướng đến mục tiêu nâng tầm chất lượng đào tạo và nghiên cứu, ĐH Quốc gia TP.HCM đang đẩy mạnh hợp tác toàn diện với UBND TP.HCM, gắn kết trực tiếp với nhu cầu phát triển của thành phố trong kỷ nguyên kinh tế tri thức và đô thị sáng tạo.

ĐH Quốc gia TP.HCM đã chủ động đề xuất và triển khai nhiều kế hoạch trọng điểm, tập trung đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, bồi dưỡng nhân tài trong các ngành khoa học cơ bản, liên ngành và công nghệ chiến lược. Mỗi năm, ĐH Quốc gia TP.HCM cung cấp khoảng 15.000 nhân lực trình độ cao cho thành phố trong các lĩnh vực Trí tuệ nhân tạo, Dữ liệu lớn, Internet vạn vật, Công nghệ chip - bán dẫn, Công nghệ vật liệu mới, Công nghệ sinh học - y sinh, Tự động hóa, Kinh tế số, Du lịch, Năng lượng mới và Logistics (đường sắt đô thị).

ĐH Quốc gia TP.HCM cũng đã hợp tác với thành phố thành lập Trung tâm Đổi mới sáng tạo quốc gia, kết nối với khu vực và thế giới. Dự kiến đầu năm 2026 sẽ tiếp tục đưa vào khai thác Trung tâm Đổi mới sáng tạo cấp vùng, kết nối TP.HCM và khu vực đổi mới sáng tạo Đông Nam bộ. Cùng với đó, ĐH Quốc gia TP.HCM triển khai chương trình nghiên cứu khoa học cơ bản, phát triển và ứng dụng các ngành công nghệ chiến lược.

Chương trình hướng đến mục tiêu tăng công bố quốc tế của TP.HCM 10%/năm; tăng số lượng bằng sáng chế của TP.HCM 18%/năm; hình thành ít nhất 3 tổ chức KH-CN được xếp hạng khu vực và thế giới; có ít nhất 5 trung tâm xuất sắc thuộc nhóm hàng đầu khu vực châu Á. ĐH Quốc gia TP.HCM cũng đang tiến hành xây dựng Khu đô thị ĐH Quốc gia TP.HCM trở thành khu đô thị đại học thông minh đầu tiên của cả nước.

Có thể lấy chương trình đào tạo ngành Trí tuệ nhân tạo theo “đặt hàng” của TP.HCM do Trường ĐH Khoa học tự nhiên triển khai là một ví dụ tiêu biểu. Chương trình được xây dựng dựa trên các mô hình đào tạo tiên tiến của thế giới về chuẩn đầu ra và khung chương trình, với mục tiêu hình thành đội ngũ nhân lực có trình độ quốc tế, giỏi chuyên môn, thành thạo tiếng Anh và kỹ năng hội nhập toàn cầu.

Cùng với các chương trình đào tạo trọng điểm của ĐH Quốc gia TP.HCM, nhiều trường ĐH trên địa bàn thành phố cũng chủ động xây dựng những chương trình theo “đặt hàng” của TPHCM, như Tài chính - Ngân hàng, Công nghệ thông tin - Truyền thông, Cơ khí tự động hóa… Các chương trình này được thiết kế theo chuẩn quốc tế, kết hợp chặt chẽ giữa lý thuyết và thực tiễn, chú trọng trình độ ngoại ngữ, đồng thời có sự tham gia của doanh nghiệp và đơn vị sử dụng lao động trong suốt quá trình đào tạo, thực hành, thực tập, giúp sinh viên đáp ứng nhanh yêu cầu của thị trường lao động toàn cầu.

Trên những nền tảng đã có, Đề án tổng thể đào tạo nhân lực trình độ quốc tế giai đoạn 2020-2035 và ĐH chia sẻ (được UBND TP.HCM phê duyệt ngày 5-7-2021 theo Chương trình hành động số 02-CTrHĐ/TU của Thành ủy TP.HCM) đã trở thành khung định hướng chiến lược để các trường tiếp tục mở rộng, nâng tầm mục tiêu đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao. Đề án nhằm đào tạo nhân lực bậc ĐH và sau ĐH có trình độ quốc tế đối với 8 ngành, qua đó góp phần phát triển lực lượng lao động có chất lượng cao, giúp tạo ra lợi thế cạnh tranh và tăng trưởng kinh tế cho TP.HCM nói riêng và cho Việt Nam nói chung trong quá trình hội nhập chuỗi giá trị toàn cầu, đáp ứng đổi mới toàn diện giáo dục và xu thế toàn cầu hóa lực lượng lao động.