Bộ phim tài liệu "Vượt thời đại" khắc họa một hành trình dài, đầy gian nan thử thách của Đảng Cộng sản Việt Nam trong tìm kiếm con đường cứu nước, xây dựng nền độc lập, tự chủ, kiến thiết quốc gia phát triển hùng cường. Trong đó, cải cách, đổi mới là đòi hỏi tất yếu khách quan, và trong bối cảnh thế giới mới hiện nay, đòi hỏi tinh thần sáng tạo và bản lĩnh bứt phá. Nhìn lại các cuộc cải cách kinh điển trong lịch sử cải cách kinh tế - chính trị của nước ta, so sánh đối chiếu, học tập, rút kinh nghiệm từ các cuộc cải cách quy mô lớn của thế giới, nhất là ở các quốc gia có điểm tương đồng lớn về ý thức hệ, chúng ta sẽ hiểu rõ về bản chất, cơ sở lý luận và thực tiễn đổi mới của Việt Nam gần 40 năm qua.

Liên hệ thực tiễn sống động của cuộc cải cách mang tính lịch sử về thể chế hiện nay, đặt trong bối cảnh thực tế TP. Hồ Chí Minh mới, bộ phim phản ánh những chuyển động tích cực của hệ thống hành chính công, bộ máy cán bộ, công chức, viên chức, người lao động, đồng thời, cũng phản ánh những bất cập, tồn tại cần được tháo gỡ khoa học, nhanh chóng để tạo mọi thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp, cải thiện môi trường đầu tư, lành mạnh hoá bộ máy công quyền. Trên con đường Cách mạng đó, cần một đội ngũ cán bộ chân chính, dám nghĩ, dám nói, dám đề xuất, dám làm và dám chịu trách nhiệm. Trong mọi hoạt động xã hội, mỗi người dân cũng là những chiến sĩ thi đua trong lĩnh vực chuyên môn của mình, dám đổi mới, dám đột phá, tạo nên năng suất mới, hiệu quả công việc mới, đóng góp vào công cuộc xây dựng đất nước cường thịnh.

Bộ phim tài liệu "Vượt thời đại" của Đài Phát thanh và Truyền hình TP. Hồ Chí Minh hứa hẹn là một tác phẩm giàu cảm xúc, chắc chắn sẽ để lại những ấn tượng sâu sắc trong lòng người xem.

Trong lịch sử thế giới hiện đại, những cuộc cải tổ lớn của những quốc gia có liên hệ mật thiết với Việt Nam là những bài học đắt giá, những phân tích sâu sắc và nghiên cứu có tính chiến lược cho thực tiễn phát triển đất nước hiện nay.

 Theo đánh giá của GS.TSKH Phan Xuân Sơn, nguyên Viện trưởng Viện Chính trị, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, tham vọng của Liên Xô là sử dụng khoa học kỹ thuật làm nền tảng để thúc đẩy kinh tế phát triển theo chiều sâu. Mục tiêu đề ra là đạt đến mức cao nhất thế giới về năng suất lao động, chất lượng sản phẩm, và hiệu quả kinh tế trong khuôn khổ cải tổ. Tuy nhiên, GS.TSKH Phan Xuân Sơn chỉ ra rằng, quá trình cải tổ này, kéo dài trong vòng sáu năm, đã không đạt được thành công mong muốn. Nguyên nhân là do thiếu những bước đi đúng đắn và phù hợp, cộng thêm sự chủ quan nóng vội trong triển khai. Hệ quả nghiêm trọng nhất của những sai lầm này là việc Đảng Cộng sản Liên Xô mất quyền lãnh đạo. Đến cuối năm 1990, tình hình leo thang dẫn đến sự kiện Liên bang Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Xô Viết tan rã.

Kể từ Đại hội VI đến nay, Đảng Cộng sản Việt Nam không ngừng giương cao ngọn cờ Đổi mới. Bước chuyển quan trọng là từ cơ chế bao cấp sang cơ chế kinh tế thị trường. Sau 40 năm, Đảng đã có bước phát triển lớn trong nhận thức về nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.

Theo đánh giá của TS. Vũ Trung Kiên, Phó Trưởng Khoa Xây dựng Đảng, Học viện Chính trị Khu vực II, kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa của Việt Nam được xác định là một "kiểu kinh tế thị trường mới" trong lịch sử phát triển chung của kinh tế thị trường. Mô hình này là một kiểu tổ chức kinh tế độc đáo, bởi nó không chỉ tuân theo những quy luật của kinh tế thị trường mà còn được dẫn dắt và chi phối bởi các nguyên tắc và bản chất của chủ nghĩa xã hội. Sự chi phối này thể hiện rõ nét trên cả ba phương diện: sở hữu, tổ chức quản lý, và phân phối. Theo đó, mô hình kinh tế này "không phải là nền kinh tế thị trường tư bản chủ nghĩa và cũng chưa phải là nền kinh tế thị trường xã hội chủ nghĩa đầy đủ". Chính vì vậy, kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam vừa mang những đặc điểm chung (phù hợp với các giá trị phổ quát của kinh tế thị trường), lại vừa có tính đặc thù riêng biệt.

Sau 40 năm thực hiện đổi mới, Việt Nam đã đạt những thành tựu ấn tượng. Chúng ta đã vươn lên thoát khỏi tình trạng nước nghèo, kém phát triển, trở thành nước đang phát triển, có mức thu nhập trung bình. Tuy nhiên, vẫn còn những hạn chế rất lớn trong công tác thể chế hóa cũng như trong phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. 

PGS. TS Nguyễn Quốc Dũng - nguyên Giám đốc Học viện chính trị khu vực II nhận định: "Năng lực nghiên cứu, định hướng, tầm nhìn chiến lược còn hạn chế; công tác tổng kết thực tiễn, nghiên cứu lý luận chưa đáp ứng yêu cầu của thực tiễn diễn biến nhanh chóng, phức tạp; nhận thức một số vấn đề về nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa vẫn còn chậm, chưa sâu sắc, thống nhất; tư duy trong xây dựng và tổ chức thực hiện thể chế phù hợp với yêu cầu của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư chậm được đổi mới, sức ì còn lớn. Một bộ phận cán bộ, công chức, đảng viên suy thoái đạo đức, lối sống và vi phạm đạo đức công vụ…"

Tinh gọn bộ máy hành chính không phải là một cuộc sắp xếp kỹ thuật, cơ học. Đó là một cuộc Cách mạng về năng lực quốc gia, hiệu quả quản trị. Đây cũng là một thử thách mang tính thời đại cho bản lĩnh chính trị, tư duy tổ chức và năng lực hành động của toàn bộ hệ thống.

Tiến sĩ Trần Ngọc Anh - Trưởng khoa Triết học tại Học viện Chính trị Khu vực II, đã bày tỏ sự đánh giá rất cao đối với tư duy đổi mới của Đảng Cộng sản Việt Nam, đặc biệt trong chủ trương tinh gọn bộ máy. Theo Tiến sĩ Trần Ngọc Anh, đây là một giải pháp chiến lược nhằm tối ưu hóa nguồn lực quốc gia. Cụ thể, ông kỳ vọng chủ trương này sẽ giúp giảm chi tiêu bộ máy xuống chỉ còn khoảng 30% ngân sách, từ đó dành 70% còn lại cho đầu tư phát triển đất nước. Tiến sĩ Trần Ngọc Anh cũng nhấn mạnh rằng, việc tinh gọn không phải là một hành động vội vã, mà là một bước đi kịp thời và cần thiết để đáp ứng với sự thay đổi hằng ngày, hằng giờ của tình hình thế giới. Về lộ trình thực hiện, Tiến sĩ Trần Ngọc Anh cho rằng việc này cần được triển khai trước Đại hội XIV. Mục đích là tạo điều kiện thuận lợi cho công tác bố trí nhân sự. Khi công tác nhân sự được hoàn tất trước Đại hội; sau Đại hội, cả hệ thống sẽ có thể tập trung hoàn toàn vào vận hành, phát triển và thực hiện các mục tiêu đã đề ra.

Với 7 khu công nghiệp đang hoạt động trên địa bàn, phường Bình Dương, TP. Hồ Chí Minh hiện nay đang là địa phương có nhiều khu công nghiệp nhất Việt Nam, tiếp tục khẳng định vai trò đầu tàu công nghiệp của cả nước trong 6 tháng đầu năm 2025.

Tiến sĩ Trần Du Lịch - Thành viên Hội đồng Tư vấn Chính sách Tiền tệ Quốc gia, nhận định rằng hiện nay, TP. Hồ Chí Minh và Hà Nội là những địa phương nắm giữ số lượng lớn doanh nghiệp nhà nước, tổng công ty và doanh nghiệp độc lập do địa phương quản lý. Đặc biệt đối với TP. Hồ Chí Minh, Tiến sĩ Trần Du Lịch đánh giá đây là một tiềm năng lớn, một lực lượng đáng kể mà Nhà nước có thể sử dụng như công cụ trong việc triển khai các mục tiêu kinh tế và xã hội.

Với 66 Khu chế xuất, Khu Công nghiệp, tổng diện tích đất hơn 27.000 hecta, mục tiêu thu hút đầu tư từ 20 đến 21 tỷ đô la Mỹ giai đoạn 2025 – 2030, TP. Hồ Chí Minh mới với không gian rộng lớn đã mở ra dư địa để trở thành vùng kinh tế siêu đô thị, liên kết vùng mạnh mẽ, phát triển logistic, công nghiệp công nghệ cao và tài chính quốc tế.

“Cơ chế thông thoáng, đồng bộ của cả 3 địa phương giờ đây đã sáp nhập là vô cùng quan trọng, là yếu tố thu hút nhà đầu tư nước ngoài. Đó là những kỳ vọng mà chúng tôi ghi nhận được trong quá trình tư vấn cho các nhà đầu tư nước ngoài tìm hiểu về TP. Hồ Chí Minh hiện nay”, Tiến sĩ Sử Ngọc Khương - Giám đốc Cấp cao Savills Việt Nam nhận định.

Cuộc Cách mạng về thể chế là tiền đề cho những bước phát triển nhảy vọt trong kỷ nguyên mới của đất nước. Trong đó, Đảng, Chính quyền và nhân dân là những thực thể gắn kết thống nhất. Trong thực tiễn lãnh đạo và điều hành, vẫn còn nhiều vướng mắc cần sự phản ứng nhanh nhạy, đề xuất tháo gỡ và cả sự sáng tạo trong vận dụng chính sách của từng địa phương.

PGS.TS Nguyễn Quốc Dũng - nguyên Giám đốc Học viện Chính trị Khu vực II, cho rằng không nên tiếp tục theo lối tư duy "xin cho" để cơi nới hay điều chỉnh Nghị quyết 98 về cơ chế đặc thù cho TP. Hồ Chí Minh. Thay vào đó, ông đề xuất phải có một tư duy hoàn toàn mới, thực hiện theo hướng thí điểm. Đồng thời, cần có một "nhạc trưởng" đại diện từ Trung ương cùng tham gia trực tiếp vào việc giải quyết các vấn đề cụ thể của Thành phố. Mục tiêu của phương thức này là tránh tình trạng phải báo cáo và xin ý kiến nhiều lần, giúp quá trình triển khai chính sách được nhanh chóng và hiệu quả hơn.

2026-2030 sẽ là giai đoạn phát triển vượt bậc về hệ thống giao thông nối kết giữa 3 khu vực TP. Hồ Chí Minh – Bình Dương – Bà Rịa - Vũng Tàu. Sau khi hợp nhất, ranh giới địa chính sẽ không trở thành trở ngại trong việc bổ sung vốn, điều chỉnh dự án hay phối hợp thi công như trước. TP. Hồ Chí Minh điều hành linh hoạt kế hoạch vốn, điều chuyển vốn từ các dự án chậm hoặc chưa có khả năng giải ngân sang những dự án có tiến độ tốt. Đẩy nhanh giải ngân vốn đầu tư công không chỉ là yêu cầu về tiến độ tài chính, mà còn là động lực trực tiếp cho tăng trưởng kinh tế, hướng tới mục tiêu tăng trưởng GRDP của thành phố đạt từ 8,5% trở lên trong năm 2025.

Trên con đường Cách mạng và hành trình dựng xây đất nước, TP. Hồ Chí Minh luôn được xem là "phòng thí nghiệm cải cách", là nơi khởi phát của nhiều sáng tạo, đột phá lan tỏa ra cả nước. Từ những ngày đầu Đổi mới đến những cơ chế đặc thù hôm nay, thành phố không chỉ đóng vai trò đầu tàu kinh tế mà còn là hiện thân cho tinh thần dám nghĩ, dám làm, dám đi trước vì lợi ích chung. Chính từ TP. Hồ Chí Minh, khát vọng về một Việt Nam hùng cường, thịnh vượng được khởi phát, thử nghiệm, và đang từng bước trở thành hiện thực.

Bộ phim tài liệu "Vượt thời đại" bao gồm 3 tập (Tập 1: Cải cách; Tập 2: Vươn mình; Tập 3: Cất cánh) với thời lượng 20 phút/tập. Xin kính mời quý khán giả theo dõi vào lúc 11 giờ 10 phút vào ngày 29,30,31/10/2025 trên kênh HTV9.

>>> Xin mời quý vị đón xem Thời sự HTV lúc 20 giờ và Chương trình Thế giới 24G lúc 20 giờ 30 phút mỗi ngày trên kênh HTV9