Kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025 ghi nhận một số điều chỉnh trong cấu trúc đề thi và mức độ phân hóa rõ nét hơn ở nhiều môn, đặc biệt là Toán. Những thay đổi này nhằm tăng cường khả năng đánh giá năng lực thực chất của học sinh, đồng thời cũng đặt ra những yêu cầu cao hơn về tư duy và vận dụng kiến thức.

Kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025 đã khép lại với nhiều dư âm, trong đó môn Toán gây nhiều tranh luận nhất do mức độ khó và sự phân hóa cao. Theo phổ điểm của Bộ Giáo dục và Đào tạo, điểm trung bình môn Toán chỉ đạt 4,78 - thấp nhất trong 12 môn thi. Chỉ có 513 thí sinh đạt điểm 10, trong khi hơn 56% thí sinh (tương đương hơn 635.000 em) đạt điểm dưới trung bình, và 777 bài thi bị điểm liệt.

Nhiều học sinh cho rằng đề Toán năm nay yêu cầu khả năng tư duy logic và vận dụng kiến thức ở mức cao. Em Lương Anh Khôi, học sinh Trường THPT Việt Đức (Hà Nội), đánh giá đề thi có nhiều câu hỏi khó, để đạt điểm tối đa là một thử thách lớn. Cùng trường, em Nguyễn Thị Minh Tâm cho biết bản thân đã bị “mắc bẫy” ở một số câu hỏi và phần trả lời ngắn ở phần ba của đề thi cũng đặc biệt gây khó khăn.

Giáo sư Nguyễn Ngọc Hà - Trưởng Ban Đề thi kỳ thi THPT 2025 cho rằng đề thi được xây dựng dựa trên các thử nghiệm thực tế tại ba vùng miền và không vượt quá yêu cầu cần đạt theo chương trình. Tuy nhiên, thực tế điểm số cho thấy sự chênh lệch giữa yêu cầu của đề và mức độ chuẩn bị của học sinh vẫn còn khá lớn.

Đề thi toán khó để lại "dư âm nặng nề" cho học sinh

Năm 2025 ghi nhận gần 850.000 thí sinh đăng ký xét tuyển đại học, với hơn 7,6 triệu nguyện vọng - trung bình mỗi thí sinh đăng ký gần 9 nguyện vọng. Sự thay đổi trong phổ điểm buộc nhiều học sinh phải tính toán lại nguyện vọng, thậm chí từ bỏ ngành học yêu thích để đảm bảo cơ hội trúng tuyển.

Em Dương Ngọc Quỳnh Anh, học sinh tại TP.HCM, chia sẻ rằng em chọn tổ hợp D01 nhưng gặp khó khăn với đề Toán và không thể phát huy tốt phần thi tiếng Anh do căng thẳng tâm lý. Khi xem xét điểm sàn và điểm chuẩn, em cảm thấy lo lắng vì có thể không đủ điểm vào ngành quản trị khách sạn mà mình yêu thích.

Trong bối cảnh đó, nhiều phụ huynh gọi điện nhờ các trường đại học tư vấn ngành nghề phù hợp với điểm số của con em. Tuy nhiên, theo Thạc sĩ Nguyễn Thị Kim Phụng - Phó Giám đốc Trung tâm Tuyển sinh và Quan hệ Doanh nghiệp, Trường Đại học Tài chính - Marketing, việc lựa chọn ngành học không nên chỉ dựa trên cơ hội trúng tuyển, mà cần đặt đam mê và năng lực làm trọng tâm. Việc học trái ngành dễ dẫn đến áp lực tâm lý và ảnh hưởng đến hiệu quả học tập cũng như cơ hội nghề nghiệp sau này.

Năm 2025 là năm đầu tiên kỳ thi tốt nghiệp THPT được tổ chức theo chương trình giáo dục phổ thông 2018. Với định hướng phát triển năng lực và phẩm chất người học thay vì truyền thụ kiến thức đơn thuần, chương trình mới yêu cầu đổi mới toàn diện từ giảng dạy đến kiểm tra - đánh giá.

Thầy Huỳnh Thanh Phú - Hiệu trưởng Trường THPT Bùi Thị Xuân, TP.HCM - nhận định rằng đề thi năm nay đã thể hiện rõ định hướng đổi mới khi lồng ghép nhiều kỹ năng thực tiễn. Tuy nhiên, ông cũng thẳng thắn cho rằng học sinh khó có thể tự học hiệu quả nếu không nằm trong nhóm học sinh giỏi, do cấu trúc đề đòi hỏi năng lực cao. Đồng thời, giáo viên cần có thêm thời gian để thích nghi với phương pháp giảng dạy mới, xây dựng các bài học tích hợp kiến thức thực tế nhằm hình thành kỹ năng và phẩm chất của người học.

Dù đã có các đợt tập huấn, nhưng sự chuyển biến đồng đều giữa các địa phương, trường học vẫn là thách thức. Phương pháp dạy học truyền thống vẫn còn phổ biến trong khi yêu cầu mới của chương trình lại đặt ra chuẩn mực khác biệt rõ rệt.

Thúc đẩy đổi mới phương pháp dạy học và kiểm tra, đánh giá trong các trường THPT

Kỳ thi tốt nghiệp THPT hiện nay đang đảm nhiệm hai vai trò: xét tốt nghiệp và tuyển sinh đại học. Việc tích hợp hai mục tiêu trong một kỳ thi khiến học sinh vừa phải đảm bảo điều kiện tốt nghiệp, vừa chịu áp lực cạnh tranh để xét tuyển đại học.

PGS.TS Nguyễn Kim Hồng - Nguyên Hiệu trưởng Trường Đại học Sư phạm TP.HCM cho rằng nên cân nhắc việc chuyển kỳ thi đánh giá năng lực học sinh xuống cuối lớp 11, không gắn với việc cấp bằng. Đồng thời, các trường đại học có thể tự tổ chức kỳ thi riêng hoặc lựa chọn các phương án tuyển sinh linh hoạt như bài luận, phỏng vấn trực tiếp hay thư giới thiệu từ giáo viên.

Theo ông, việc này sẽ giúp học sinh giảm bớt căng thẳng, chuyển trọng tâm học tập từ thi cử sang phát triển năng lực thật sự. Ông cũng nhấn mạnh rằng nếu giáo viên vẫn tiếp tục dạy theo cách cũ thì quá trình đổi mới sẽ thất bại.

Tách bạch mục tiêu kỳ thi tốt nghiệp THPT để giảm áp lực cho học sinh

Sau kỳ thi THPT 2025, học sinh sinh năm 2008 - thế hệ sẽ dự thi vào năm 2026 - đã bắt đầu có những điều chỉnh trong cách học tập để chuẩn bị tốt hơn cho kỳ thi sắp tới. Em Trần Vũ Bảo Trâm, học sinh lớp 12, cho biết sẽ chủ động tìm hiểu tài liệu, luyện tập các bài vận dụng và đặt nhiều câu hỏi cho thầy cô để không còn phụ thuộc quá nhiều vào học thêm.

Phụ huynh như chị Huỳnh Đặng Mỹ Dung (TP.HCM) cũng bày tỏ lo lắng khi cho rằng đề thi mới tạo ra áp lực lớn cho học sinh, bởi các em không biết cần học như thế nào để đáp ứng yêu cầu đổi mới.

Ở chiều ngược lại, một số nhà quản lý giáo dục nhìn nhận rằng việc ra đề thi hiện nay được thực hiện bởi các thầy cô đang trực tiếp giảng dạy ở các trường phổ thông - những người nắm rõ tâm lý và năng lực của học sinh - nhằm đảm bảo tính thực tiễn và phù hợp.

Kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025 là một bước chuyển quan trọng trong quá trình cải cách giáo dục tại Việt Nam. Tuy nhiên, đổi mới không thể chỉ nằm ở hình thức đề thi mà cần có sự đồng bộ giữa chương trình, sách giáo khoa, phương pháp giảng dạy và điều kiện dạy học. Chỉ khi hệ thống giáo dục chuyển động toàn diện, học sinh mới có thể học để hiểu, học để làm - thay vì chỉ học để thi.

>>> Xin mời quý vị đón xem Thời sự HTV lúc 20 giờ và Chương trình Thế giới 24G lúc 20 giờ 30 phút mỗi ngày trên kênh HTV9