Sau khi hợp nhất , TP.HCM trở thành địa phương có quy mô trường lớp lớn nhất cả nước. Với hơn 3.500 cơ sở giáo dục, gần 2,6 triệu học sinh, 110.000 giáo viên. Bên cạnh những thuận lợi, việc hợp nhất cũng đặt ra nhiều thách thức. Trước thềm năm học 2025 - 2026, tình trạng thiếu giáo viên diễn ra ở cả 3 khu vực, trải đều ở tất cả bậc học. Tập trung phần lớn ở các môn đặc thù như tiếng Anh, âm nhạc, mỹ thuật,…, với con số thiếu là hơn 6.000 giáo viên.

Địa giới hành chính mới rộng hơn, đa dạng nhiều loại hình kinh tế, đặt ra yêu cầu mới đối với ngành giáo dục. Nhất là trong việc triển khai các giải pháp nâng cao chất lượng dạy và học. Sở Giáo dục - Đào tạo TP.HCM đã tăng cường “đặt hàng” các trường đại học. Đồng thời tiếp tục nhân rộng các giải pháp đã thực hiện trước khi hợp nhất như: Triển khai mô hình “lớp học số” tổ chức dạy học từ xa, quản lý và trao đổi kinh nghiệm theo cụm chuyên môn. Các giải pháp tiếp theo cần được ngành giáo dục nghiên cứu là đầu tư cơ sở vật chất trường học, sử dụng hệ thống tuyển sinh đầu cấp trực tuyến, trong đó có việc khai thác tối đa tiện ích của hệ thống thông tin địa lý (còn gọi là bản đồ GIS) nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho học sinh được học ở trường gần nơi cư trú, giúp tăng tỉ lệ dạy học 2 buổi 1 ngày.

Bức tranh giáo dục sau sáp nhập

Với quy mô Giáo dục siêu lớn mở ra những cơ hội để vươn mình trở thành thành phố có sức hút lớn về giáo dục khu vực Châu Á và thế giới. Song cũng chính sự đa dạng và chênh lệch về chất lượng giáo dục giữa các tỉnh thành trước đó đặt ra cho ngành Giáo dục - Đào tạo TP.HCM bài toán về xây dựng chiến lược phát triển vừa mang tính đặc thù, vừa mang tính phổ quát để vừa phát triển, nâng cao chất lượng ở các “vùng trũng”, vừa tạo ra các mô hình giáo dục xứng tầm với một siêu đô thị, vừa kéo giảm khoảng cách giáo dục giữa các vùng, miền. Đặc biệt là việc quản lý chuyên môn và chất lượng giáo dục.

Năm học mới đã bắt đầu, toàn ngành giáo dục vừa khắc phục khó khăn hiện hữu, đối diện các thách thức và tìm phương án khả thi để chuẩn bị tốt nhất cho công tác giảng dạy.

Tình trạng thiếu giáo viên không chỉ xảy ra ở các khu vực mới sáp nhập mà còn hiện hữu tại trung tâm TP.HCM. 

TP.HCM đối mặt với bài toán thiếu hụt nhân lực giáo viên

Cụ thể, Trường Tiểu học Phan Văn Trị, phường Cầu Ông Lãnh, đang thiếu 2 giáo viên Thể dục và 1 giáo viên Mỹ thuật cho năm học mới. Để đảm bảo việc học tập của học sinh không bị gián đoạn trong khi chờ đợi đợt tuyển dụng chính thức của Sở Giáo dục - Đào tạo, ban giám hiệu nhà trường đã chủ động xây dựng hai phương án dự phòng. 

Thầy Lê Hồng Thái - Hiệu trưởng Trường Tiểu học Phan Văn Trị, phường Cầu Ông Lãnh, TP.HCM cho biết: “Nếu tuyển dụng trễ thì chúng tôi sẽ phân giáo viên nhiều môn phụ trách nhưng có nhược điểm vì giáo viên chuyên sẽ dạy tốt hơn. Phương án 2, không phân đủ thì phải hợp đồng đặc biệt là môn mỹ thuật”.

Dù chưa phải là các phương án tối ưu, song, trong điều kiện hiện có, các trường nỗ lực hết sức để chuẩn bị đón học sinh nhập học. Sau khi có kết quả kỳ thi tuyển giáo viên hằng năm của TP.HCM, lực lượng giáo viên sẽ bắt đầu nhận công tác, bổ sung vào các vị trí thiếu hụt hiện nay. Bên cạnh đó, việc xóa bỏ chức năng các phòng giáo dục, chuyển chức năng này cho cán bộ chuyên trách của UBND địa phương cũng khiến cho khối lượng công việc dồn lại. Trong thời gian tới, khi bộ máy chuyên môn hoàn chỉnh, các trường và địa phương sẽ có được sự chủ động nhiều hơn, nhất là trong tuyển dụng giáo viên.

Thách thức về cơ sở vật chất với TP.HCM sau sáp nhập là một rào cản trong hành trình nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện. Khi mà cơ sở vật chất, trang thiết bị còn chưa đồng đều ở các địa phương.

Không có máy chiếu, không bảng tương tác nhưng tiết Toán tại Trường Tiểu học Long Hương, phường Long Hương, khu vực 3 Bà Rịa - Vũng Tàu, TP.HCM vẫn diễn ra sôi nổi. Dù thiếu thiết bị hiện đại, giáo viên vẫn khiến học sinh hào hứng khi khéo léo ứng dụng trí tuệ nhân tạo (A.I.) vào bài giảng minh chứng cho sự sáng tạo và nỗ lực không ngừng của giáo viên vùng khó.

Sáng tạo vượt khó, thắp lửa đam mê học tập

Thiếu trang thiết bị, cơ sở vật chất đặc biệt là khu vực 2 Bình Dương và khu vực 3 Vũng Tàu cũng khiến cho các hoạt động nhà trường phát triển toàn diện cho học sinh như giáo dục kỹ năng sống, STEM, công dân số,..., vẫn chưa thể triển khai đầy đủ. Trong khi đó, TP.HCM đã và đang đi những bước mạnh mẽ để đưa các nội dung này thành chuẩn mới trong đào tạo, hướng tới phát triển năng lực toàn diện cho người học.

Rõ ràng, khoảng cách về cơ sở vật chất, nhân lực và điều kiện giảng dạy giữa các khu vực là rất lớn. Những công cụ giảng dạy hiện đại như bảng tương tác, phần mềm hỗ trợ, học liệu điện tử vốn quen thuộc tại TP.HCM vẫn là điều xa xỉ ở nhiều trường khu vực mới sáp nhập.

Việc hợp nhất ba địa phương thành một siêu đô thị đặt ra bài toán cấp thiết: Làm sao để không ai bị bỏ lại phía sau trên hành trình nâng tầm chất lượng giáo dục.

TP.HCM đã thực hiện thay thế trục dữ liệu cơ sở dữ liệu ngành giáo dục để nâng cao hiệu quả bảo mật, đảm bảo thống nhất đồng bộ quản lý, chia sẻ thông tin toàn ngành. Dù đạt nhiều kết quả lớn, công tác này vẫn còn nhiều bất cập phải giải quyết, chủ yếu nằm ở việc đầu tư cho sự tương thích các phần mềm và ứng dụng.

Việc cập nhật hệ thống dữ liệu của Sở Giáo dục - Đào tạo TP.HCM được cho là có khả năng mở rộng, đồng thời tương thích với các tiêu chuẩn dữ liệu hiện đại, phục vụ cho việc phân tích, báo cáo và ra quyết định chiến lược của ngành.

Theo bà Cù Thị Như Ý - Hiệu trưởng Trường THPT Nguyễn Huệ, phường Rạch Dừa, Khu vực 3 Vũng Tàu, TP.HCM: “Chúng tôi nỗ lực và đã hoàn thành xong nhập dữ liệu của học sinh. Có điều là phải nhập từng trường thông tin, rất mất thời gian. Nếu có được phần mềm tối ưu hơn nhập 1 lúc được nhiều thì sẽ thuận lợi hơn. Về kho dữ liệu dùng chung, chúng tôi cũng được Sở Giáo dục tập huấn, cũng nắm được và tiếp cận được”.

Ngoài kho dữ liệu dùng chung của ngành, mỗi trường cũng xây dựng kho dữ liệu dùng chung nhưng chưa thật sự hiệu quả. Phần lớn giáo viên và học sinh vẫn phải trao đổi qua các nhóm mạng xã hội chứ không dùng tài khoản chuyên biệt để tiếp cận và chia sẻ thông tin dạy và học.

Tích hợp dữ liệu, chia sẻ và dùng chung là nội dung lớn, cần đầu tư lớn, và mỗi đơn vị nhà trường trong điều kiện chủ động của mình phải tự tìm tòi và nâng cấp để theo kịp tiến độ chung của ngành giáo dục TP.HCM.

Năm học mới, vẫn còn tình trạng thừa, thiếu giáo viên cục bộ ở TP.HCM, đặc biệt là ở khu vực Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu cũ. Thời gian tới, song song với việc tuyển giáo viên mới theo nhu cầu, ngành giáo dục TP.HCM cũng sẽ có phương án để cải thiện tình hình trên. Đồng thời, khuyến khích giáo viên trẻ tình nguyện về giảng dạy ở những trường thuộc vùng xa hơn.

TP.HCM thiếu 6.400 giáo viên: Lộ trình tuyển dụng và giải pháp bổ sung nhân sự

Việc triển khai chính quyền hai cấp trong ngành giáo dục TP.HCM đã thay đổi cơ cấu quản lý truyền thống. Cụ thể, chức năng của Phòng Giáo dục tại các địa phương không còn, thay vào đó là sự tham mưu của Phòng Văn hóa - Xã hội thuộc UBND cấp xã, phường cho Sở Giáo dục và Đào tạo.

Sự thay đổi này nhằm tăng cường tính tự chủ cho các cơ sở giáo dục. Giờ đây, các hiệu trưởng có quyền chủ động hơn trong mọi kế hoạch đầu tư, phát triển nhà trường cũng như việc điều tiết ngân sách và tuyển dụng giáo viên. Mặc dù Sở Giáo dục - Đào tạo TP.HCM đã ban hành các chính sách chung, nhưng chiến lược phát triển cụ thể của từng đơn vị do chính hiệu trưởng quyết định. Điều này được xem là có đủ nền tảng và Cơ sở pháp lý để thực hiện.

Các chương trình ngoại ngữ, tin học, các chương trình STEM, Chuyển đổi số đang áp dụng cho các cấp học ngày càng nhỏ, tạo hệ thống chất lượng thống nhất.

TP.HCM đẩy mạnh giáo dục số, mở rộng đề án STEM

Năm học này, Sở Giáo dục và Đào tạo TP.HCM mở rộng phạm vi của các đề án Chuẩn quốc tế về Công nghệ thông tin, STEM và Giáo dục số. Cụ thể, thành phố sẽ tập trung xây dựng các trung tâm dạy học số tại những vùng sâu, vùng xa, giúp học sinh ở những khu vực này có cơ hội tiếp cận công nghệ và phương pháp giáo dục tiên tiến.

Tuy nhiên, việc triển khai vẫn gặp nhiều khó khăn, chủ yếu do thiếu giáo viên giỏi trong các lĩnh vực này. Điều này cũng ảnh hưởng đến hiệu quả của việc chia sẻ và sử dụng dữ liệu chung của toàn ngành.

Diện tích thành phố mới tăng lên tạo ra không gian phát triển rộng lớn hơn cho ngành giáo dục và đào tạo. Nhờ đó, có thể tính đến các giải pháp linh hoạt như hoán đổi, sáp nhập, dùng chung cơ sở vật chất trường học, địa bàn có cơ sở vật chất tốt hơn hoặc dư thừa hỗ trợ địa bàn còn thiếu.

Năm học 2025 - 2026, ngành giáo dục và đào tạo giữ nguyên biên chế, số lượng người làm việc của các phòng chuyên môn và đơn vị sự nghiệp công lập trực thuộc 3 Sở Giáo dục - Đào tạo trước đây. Những năm kế tiếp, toàn ngành xây dựng lộ trình sắp xếp tinh giản biên chế tối thiểu 20% công chức, viên chức hưởng lương từ ngân sách Nhà nước.

>>> Xin mời quý vị đón xem Thời sự HTV lúc 20 giờ và Chương trình Thế giới 24G lúc 20 giờ 30 phút mỗi ngày trên kênh HTV9