(HTV) - Cuộc xung đột Ucraina đã tròn 3 năm, khiến cả Nga và Ucraina chịu tổn thất nặng nề. Tuy nhiên, hy vọng chấm dứt xung đột có vẻ đã xuất hiện khi Tổng thống Mỹ Donald Trump đang tìm cách thúc đẩy một thỏa thuận với Nga.
Từ khi tranh cử tổng thống Mỹ, ông Trump đã tuyên bố sẽ nhanh chóng kết thúc chiến tranh tại Ucraina. Đúng như cam kết, ngay sau khi nhậm chức, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã nối lại các kênh đối thoại với Nga, sau khi hai bên gần như không có tiếp xúc trực tiếp nào trong 3 năm xung đột Ucraina.
Ngày 12/2, ông Trump đã có cuộc điện đàm với Tổng thống Nga Vladimir Putin kéo dài gần 90 phút, trong đó hai nhà lãnh đạo đồng ý bắt đầu đàm phán nhằm chấm dứt cuộc xung đột.
Đến ngày 18/2, các phái đoàn cấp cao của Nga và Mỹ đã có cuộc đàm phán trực tiếp tại Riyadh, Ả-rập Xê-út - lần đầu tiên kể từ năm 2021. Phái đoàn Mỹ tham gia đàm phán gồm Ngoại trưởng Marco Rubio, Cố vấn An ninh Quốc gia Mike Waltz và đặc phái viên Trung Đông Steve Witkoff. Trong khi phái đoàn Nga gồm Ngoại trưởng Sergey Lavrov và ông Yury Ushakov - trợ lý tổng thống Nga về chính sách đối ngoại.
Đàm phán Nga - Mỹ tại A-rập Xê-út Nguồn ảnh: New York Times
Hai bên đã nhất trí chỉ định các nhóm cấp cao tương ứng để khẩn trương lên kế hoạch hướng đến chấm dứt xung đột tại Ucraina, theo cách lâu dài, bền vững và được tất cả các bên chấp thuận.
Nga đã đặt ra các yêu cầu của mình, trong đó đáng chú ý nhất là việc nước này khẳng định không chấp nhận để Ucraina gia nhập NATO, vì đây là mối đe dọa trực tiếp đến chủ quyền của Nga.
Kết thúc đàm phán, Mỹ và Nga đã nhất trí chỉ định nhóm làm việc cấp cao về chấm dứt xung đột Nga – Ucraina và đưa ra kế hoạch hòa bình 3 giai đoạn bao gồm ngừng bắn, tổ chức bầu cử ở Ucraina và ký kết thỏa thuận.
Cho đến nay, các hoạt động của chính quyền Trump liên quan đến đàm phán hòa bình ở Ucraina đều không có sự góp mặt của đại diện châu Âu và Ucraina. Quan hệ giữa ông Trump với Tổng thống Ucraina Volodymyr Zelensky cũng xấu đi trong thời gian ngắn.
Lãnh đạo Mỹ đã gọi người đồng cấp Ucraina là "nhà độc tài không chịu tổ chức bầu cử" và cảnh báo rằng ông Zelensky phải hành động nhanh chóng để đảm bảo hòa bình, nếu không sẽ có nguy cơ mất nước. Ông Trump còn cho rằng chính Kiev mới là bên châm ngòi cho xung đột với Nga và không có thiện chí tiến tới thỏa thuận hòa bình.
Đa số người dân Ucraina đã chỉ trích cuộc đàm phán giữa Mỹ và Nga khi không có sự tham gia của Ucraina. Họ đồng tình với Tổng thống Zelensky rằng Kiev sẽ không chấp nhận kết quả đàm phán. Ông Zelensky đã tuyên bố rằng Ucraina sẽ không bao giờ chấp nhận bất kỳ thỏa thuận hòa bình nào đạt được sau lưng Kiev.
Trong khi đó, châu Âu cũng bày tỏ sự bất bình khi không được tham dự vào tiến trình đàm phán về Ucraina. Giới lãnh đạo châu Âu khẳng định rằng "bất kỳ quyết định nào đưa ra cũng phải tôn trọng ý kiến của Ucraina”.
Trong khi đó, tình hình trên chiến trường cũng diễn ra không thuận lợi với Ucraina. Khi tấn công vào vùng Kursk của Nga vào tháng 8 năm ngoái, Ucraina có thời điểm kiểm soát gần 1.300 km vuông tại vùng đất này, nhưng đến giờ chỉ còn gần 500 km vuông.
Đến ngày 19/2, Tổng thống Nga Vladimir Putin tuyên bố quân đội nước này đã tiến đến biên giới giữa vùng Kursk và Ucraina, đe dọa bao vây, cắt đường tiếp viện của lực lượng Ucraina ở Kursk với hậu phương trong nước.
Việc dồn nhiều nguồn lực cho mặt trận Kursk cũng khiến Ucraina gặp khó khăn ở chiến trường miền Đông. Trong năm 2024, Nga đã giành được hơn 3.500km vuông lãnh thổ Ucraina, gấp 6 lần so với năm 2023.
Hiện tại, Nga đang kiểm soát khoảng 20% diện tích lãnh thổ Ucraina, bao gồm 75% các vùng Donetsk, Zaporizhia và Kherson và hơn 99% vùng Lugansk.
Ucraina đang gặp khó trên chiến trường Nguồn ảnh: AFP
Những thay đổi bất ngờ trong chính sách của Mỹ dưới thời Tổng thống Donald Trump đã khiến châu Âu rơi vào tình thế buộc phải hành động khẩn cấp để đối phó với tình hình ngày càng phức tạp tại Ucraina.
Lo ngại bị gạt ra ngoài tiến trình đàm phán về xung đột Nga - Ucraina, lãnh đạo các nước châu Âu đã tiến hành 2 cuộc họp khẩn liên tiếp tại Paris, Pháp để thống nhất về lập trường chung và cách thức phản ứng trước những bước đi mạnh mẽ đầy bất ngờ của Tổng thống Mỹ Donald Trump.
Các cuộc họp được thu xếp vội vã trong bối cảnh Mỹ đe dọa sẽ rút hàng ngàn binh sĩ từ châu Âu về nước, yêu cầu “lục địa già” phải tăng mạnh chi tiêu quốc phòng lên 5% GDP và xây dựng mức đóng góp đảm bảo an ninh cụ thể cho Ucraina, trong đó có việc gửi binh lính gìn giữ hòa bình.
Tuy nhiên, đây lại là các vấn đề gây chia rẽ giữa các nước thành viên châu Âu. Anh và Pháp sẵn sàng gửi quân tới Ucraina nhằm hỗ trợ thỏa thuận hòa bình trong tương lai, nhưng Đức và Ba Lan bác bỏ ý tưởng này, trong khi Italia cũng tỏ ra hoài nghi.
Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã cảnh báo rằng Nga có thể gây ra mối đe dọa lớn đối với châu Âu và không thể coi thường những kịch bản xấu nhất. Nhà lãnh đạo Pháp, cùng với Thủ tướng Anh Keir Starmer sẽ đến Mỹ vào tuần tới để gặp tổng thống Trump. Nội dung các cuộc thảo luận sẽ tập trung vào vấn đề Ucraina và việc tăng đóng góp cho NATO để tương xứng với cam kết của Mỹ.
Lãnh đạo châu Âu họp khẩn về tình hình Ucraina. Nguồn ảnh: AFP
Về phần mình, giới chuyên gia Nga nhận định, không loại trừ khả năng châu Âu và Ucraina sẽ tìm cách cản trở quá trình đàm phán thông qua việc gây leo thang cuộc xung đột, tăng cường các hành động khiêu khích Nga. Có thể xảy ra kịch bản châu Âu không cần đến vai trò của Mỹ, mà sẽ hỗ trợ Kiev tiếp tục cuộc chiến.
Trên thực tế, chính quyền Tổng thống Biden đã cung cấp cho phía Ucraina ngân sách cho toàn bộ năm 2025 trước khi rời nhiệm sở, do đó, Kiev sẽ có nguồn lực đủ cầm chân Nga từ nay đến cuối năm 2025 để châu Âu có thời gian chuẩn bị đáp ứng nhu cầu của Ucraina kéo dài cuộc chiến.
Theo giới phân tích, nỗ lực hòa giải của Tổng thống Mỹ Donald Trump đã bắt đầu nhưng với những bước đi vẫn còn gây tranh cãi. Một giải pháp lâu dài đòi hỏi cả Ucraina và Nga phải từ bỏ hoặc điều chỉnh các lập trường cứng rắn của mình, đặc biệt là về vấn đề lãnh thổ và tư cách thành viên NATO.
Nếu không có một chiến lược được chuẩn bị kỹ lưỡng, nỗ lực hòa giải có thể thất bại, và xung đột sẽ tiếp diễn - với hậu quả nghiêm trọng không chỉ cho Ucraina và Nga mà còn cho an ninh châu Âu. Điều quan trọng là bất kỳ giải pháp nào cũng phải công bằng và bền vững, không chỉ là một giải pháp tạm thời nhằm đạt được thắng lợi chính trị ngắn hạn.
>>> Xin mời quý vị đón xem Thời sự HTV lúc 20 giờ và Chương trình Thế giới 24G lúc 20 giờ 30 phút mỗi ngày trên kênh HTV9