Châu Á đang tăng tốc mạnh mẽ trong "cuộc đua" chuyển đổi sang giao thông xanh để giảm phát thải, trong đó đi đầu là Trung Quốc.

Những thành phố lớn như Bắc Kinh và Thượng Hải đã thực thi chính sách hạn chế và tiến tới cấm xe máy chạy xăng thông qua các quy định cụ thể, đi kèm với các biện pháp hỗ trợ khuyến khích người dân chuyển sang sử dụng xe đạp và xe máy điện.

Nhiều thành phố của Trung Quốc đã thiết lập các quy định kiểm soát nghiêm ngặt xe máy bằng cách thiết lập các vùng cấm, và ban hành các biện pháp xử phạt, tịch thu các phương tiện vi phạm. Chính quyền Bắc Kinh cũng đưa ra dự thảo về quản lý xe máy, cụ thể hóa các quy định cấm xe máy lưu thông 24/24 trong các tuyến đường trọng yếu.

Những giải pháp đồng bộ đã giúp cải thiện đáng kể chất lượng không khí tại Bắc Kinh. Theo Diễn đàn Kinh tế Thế giới, từ năm 2013 đến 2024, ô nhiễm bụi mịn PM2.5 đã giảm 64%. Số ngày "không khí trong lành" tăng từ chỉ 13 ngày vào năm 2013, lên đến hơn 300 ngày vào năm 2023.

Trong khi đó, hai nhà sản xuất ô tô lớn của Châu Á là Nhật Bản và Hàn Quốc cũng đều đặt mục tiêu cấm bán xe động cơ đốt trong mới vào năm 2035. Nhật Bản thúc đẩy chuyển đổi sang xe điện, xe hybrid như một phần trong mục tiêu giảm phát thải carbon vào năm 2050, còn thủ đô Seoul của Hàn Quốc có những quy định cấm xe chạy dầu hoạt động trong nội thành.

Tại thủ đô Luân Đôn của Anh, từ năm 2019, chính phủ nước này đã bắt đầu áp dụng một trong nhiều sáng kiến nổi bật - đó là vùng phát thải cực thấp (ULEZ), trong đó đánh thuế cao với những phương tiện gây ô nhiễm. Các phương tiện không đạt tiêu chuẩn khí thải khi vào trung tâm thành phố phải nộp phí 12,5 bảng/ngày (khoảng 440.000 đồng).

Dù có những tranh cãi ban đầu, ULEZ đã chứng minh hiệu quả trong việc giảm lượng khí thải và thúc đẩy người dân chuyển sang phương tiện sạch hơn hoặc sử dụng giao thông công cộng.

Sau 5 năm thực thi, nồng độ khí gây ô nhiễm NO2 đã giảm 54% ở khu vực trung tâm Luân Đôn. Hơn 85% số xe hoạt động ở nội thành đã được thay thế bằng xe đạt chuẩn khí thải hoặc xe điện.

Nhà hoạt động môi trường Hirra Khan Adeogun cho biết, "trong thời gian dài, người dân Luân Đôn đã chịu ảnh hưởng bởi sự thống trị của ô tô, khi phương tiện này là trung tâm trong các chính sách cơ sở hạ tầng. Và ULEZ là cách để đảo ngược, giúp đạt được mục tiêu đến năm 2030 giảm ít nhất 25% việc sử dụng xe hơi.”

Bên cạnh đó, Na Uy - quốc gia Bắc Âu nằm ngoài EU, cũng là nơi tiên phong hạn chế và chuyển đổi xe chạy bằng nhiên liệu hóa thạch.

Không áp đặt lệnh cấm cứng, nhưng Na Uy đã ban hành nhiều chính sách ưu đãi như miễn thuế nhập khẩu với xe điện, không áp thuế giá trị gia tăng (VAT), miễn phí đỗ xe, cho phép xe điện đi vào làn xe buýt, giảm 75% phí đường cao tốc.

Trong năm 2020, khoảng 80% ô tô mới bán ra tại Na Uy là xe chạy bằng điện hoàn toàn, và tỉ lệ này dự kiến đạt 100% trong năm nay.

Dù cách triển khai khác nhau, nhưng ngày càng có nhiều đô thị không khói xe ở Châu Âu, đưa giao thông xanh trở thành chuẩn mực mới của đô thị văn minh tại đây.

Nếu Châu Âu ngày càng quyết đoán hạn chế phương tiện gây ô nhiễm, bên kia bờ Đại Tây Dương, Châu Mỹ cũng đang nỗ lực "xanh hóa" giao thông. Từ khuyến khích sử dụng xe điện, đầu tư vào hạ tầng sạc pin, đến ban hành các chính sách ưu đãi cho người tiêu dùng, nhiều quốc gia trong khu vực đang từng bước chuyển đổi sang các phương tiện thân thiện với môi trường.

Tại Mỹ, mặc dù chính phủ liên bang chưa đặt ra lộ trình loại bỏ xe chạy bằng nhiên liệu hóa thạch, nhưng một số bang đã nỗ lực thúc đẩy quá trình này, nổi bật là California với quy định "Xe sạch tiên tiến", cấm bán xe chạy xăng mới vào năm 2035.

Tuy nhiên, sau khi nhậm chức nhiệm kỳ II, Tổng thống Donlad Trump đã ký nghị quyết bác bỏ kế hoạch mang tính bước ngoặt của bang California, đồng thời bãi bỏ mục tiêu của chính quyền tiền nhiệm Joe Biden là đến năm 2030 hơn một nửa số xe mới bán ra là xe điện.

Trong khi Mỹ vẫn còn tranh cãi, quốc gia láng giềng Canada vẫn kiên trì với kế hoạch cấm bán xe ô tô và xe tải hạng nhẹ chạy bằng xăng, dầu mới từ năm 2035.

Tham gia "đường đua" giao thông xanh bền vững còn có Costa Rica và Colombia. Hai nước này đã ban hành chính sách loại bỏ dần xe động cơ đốt trong, khuyến khích chuyển đổi sang xe điện.

Trong khi đó, Chile vừa bổ sung hàng trăm xe bus điện mới tại thủ đô Santiago, khẳng định quyết tâm hiện đại hóa hệ thống giao thông công cộng. Bộ trưởng Môi trường Chile Maisa Rojas khẳng định đây là cam kết của Chile nhằm giải quyết khủng hoảng khí hậu, thông qua giảm thiểu phát thải carbon trong giao thông công cộng. Chile cam kết đạt mức trung hòa carbon chậm nhất vào năm 2050.

Các giải pháp bảo vệ môi trường và thích ứng nhằm hỗ trợ các cộng đồng và quốc gia giảm thiểu tác động tiêu cực từ khí thải. Thích ứng không chỉ là phản ứng trước các tác động hiện tại, mà còn là chiến lược lâu dài nhằm giảm thiểu nguy cơ và rủi ro trong tương lai.

>>> Xin mời quý vị đón xem Thời sự HTV lúc 20 giờ và Chương trình Thế giới 24G lúc 20 giờ 30 phút mỗi ngày trên kênh HTV9