TP. Hồ Chí Minh có quy mô hơn 6.770 km², dân số trên 14 triệu người và lực lượng lao động khoảng 7, 28 triệu, tiếp tục được định hướng giữ vai trò đầu tàu kinh tế của cả nước, hướng tới trở thành siêu đô thị hiện đại, thông minh, có sức cạnh tranh toàn cầu vào năm 2045. 

Việc Quốc hội thông qua Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị quyết 98/2023/QH15 ngày 11/12/2025 được xem là cú hích quan trọng, tạo hành lang chính sách đặc thù cho TP. Hồ Chí Minh sau sáp nhập. Trong 5 năm tới, Thành phố đặt mục tiêu tăng trưởng GRDP bình quân 10–11%/năm, thu nhập bình quân đầu người đạt 14.000–15.000 USD vào năm 2030 với nhu cầu huy động thêm 8–12 tỷ USD mỗi năm. Trong bối cảnh ngân sách chỉ đáp ứng khoảng 30%, các chuyên gia cho rằng TP. Hồ Chí Minh cần cơ chế đủ thông thoáng để khơi thông và huy động hiệu quả nguồn lực xã hội.

Điểm nhấn quan trọng nhất trong lần sửa đổi Nghị quyết 98 là việc mở rộng danh mục ưu tiên nhà đầu tư chiến lược. So với quy định hiện hành, nghị quyết mới bổ sung thêm 11 nhóm dự án ưu tiên, bao phủ nhiều lĩnh vực then chốt như hạ tầng giao thông – đô thị, y tế chuyên sâu, du lịch, văn hóa – thể thao, năng lượng sạch, logistics và môi trường, qua đó mở rộng đáng kể “dư địa” thu hút dòng vốn lớn cho TP. Hồ Chí Minh.

Theo ông Nguyễn Xuân Thành - Trường Chính sách công và Quản lý Fulbright, dự thảo sửa đổi đã mở rộng phạm vi đối tượng nhà đầu tư chiến lược không chỉ trong công nghiệp chế biến, chế tạo mà còn sang các lĩnh vực dịch vụ và hạ tầng đô thị. “Điểm mới quan trọng là trao quyền lớn hơn cho TP. Hồ Chí Minh, khi Hội đồng Nhân dân Thành phố được quyết định các cơ chế, ưu đãi cụ thể, đúng tinh thần phân cấp, phân quyền mạnh mẽ”, ông Thành nhận định.

Ở góc độ thể chế, TS. Nguyễn Đình Cung - Nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương, cho rằng cơ chế ưu đãi cần được thiết kế linh hoạt trên cơ sở thỏa thuận giữa TP. Hồ Chí Minh và nhà đầu tư chiến lược, đồng thời phải đi kèm tiêu chí lựa chọn minh bạch và cơ chế giám sát rõ ràng. Ông nhấn mạnh Nghị quyết 98 nên được nhìn nhận như một "sandbox thể nghiệm thể chế", cho phép Thành phố thử nghiệm những cách làm mới để đạt được các mục tiêu phát triển cụ thể.

Với vai trò trung tâm thương mại, logistics, tài chính và dịch vụ giá trị gia tăng, TP. Hồ Chí Minh được kỳ vọng sẽ bứt tốc, kết nối sâu hơn với các khu thương mại tự do tại Hải Phòng và Đà Nẵng, trong một tầm nhìn phát triển vượt ra khỏi tư duy cục bộ địa phương.

Trong bối cảnh quy mô và dư địa phát triển mới, việc thành lập khu Thương mại tự do (FTZ) tại TP. Hồ Chí Minh không chỉ nhằm thu hút thêm dòng vốn đầu tư mà còn hướng tới nâng tầm vị thế của Thành phố trong chuỗi giá trị khu vực và toàn cầu.

Theo ông Phạm Quốc Long - Phó Tổng Giám đốc Gemadept TP. Hồ Chí Minh, có đầy đủ điều kiện để phát triển FTZ thế hệ mới gắn với kinh tế biển và logistics. “FTZ cần được thiết kế như một mô hình dịch vụ cảng trọn gói, kết nối cảng biển, logistics, kho bãi, ngân hàng – tài chính, để hàng hóa có thể lưu thông, phân phối hiệu quả ra toàn cầu”, ông Long nhấn mạnh.

Ở góc độ chính sách, ông Lương Quang Thi - Phó Chủ tịch Hiệp hội Logistics và Cảng biển TP. Hồ Chí Minh, cho rằng FTZ sẽ giúp TP. Hồ Chí Minh vượt ra khỏi vai trò trung tâm sản xuất truyền thống, trở thành một “hub” của khu vực. Theo ông, điều cốt lõi không chỉ là ưu đãi thuế, mà là khung pháp lý rõ ràng, minh bạch, thậm chí cho phép áp dụng các chuẩn mực thương mại và trọng tài quốc tế, tương tự mô hình Singapore hay Thượng Hải, để tạo niềm tin cho nhà đầu tư.

Các FTZ, trong đó có FTZ tại TP. Hồ Chí Minh trong tương lai, được định vị theo hướng bổ trợ lẫn nhau, góp phần tối ưu phân bổ nguồn lực, giảm chi phí logistics và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia. Cùng với các cơ chế “chưa từng có tiền lệ” như phân cấp, phân quyền mạnh mẽ, phát triển đô thị TOD, thu hút nhà đầu tư chiến lược và thành lập FTZ, Nghị quyết 98 sửa đổi, bổ sung được giới chuyên gia và doanh nghiệp kỳ vọng sẽ tạo cú hích đủ mạnh, đưa TP. Hồ Chí Minh chuyển mình tương xứng với quy mô và mục tiêu phát triển mới.

Theo Đại biểu Quốc hội Trần Hoàng Ngân, Nghị quyết sửa đổi, bổ sung lần này mang ý nghĩa đặc biệt quan trọng khi lần đầu tiên Trung ương phân cấp rất mạnh cho TP. Hồ Chí Minh trong công tác lập và điều chỉnh quy hoạch chung. Việc Thành phố chỉ còn một bản quy hoạch tổng thể, do HĐND thông qua và Chủ tịch UBND Thành phố trực tiếp ký triển khai, được kỳ vọng sẽ khắc phục tình trạng chồng chéo, “lệch pha” trước đây, qua đó tạo nền tảng quan trọng để thu hút đầu tư và thúc đẩy tăng trưởng.

Từ góc độ kinh tế, PGS.TS Nguyễn Hữu Huân - Trưởng bộ môn Tài chính, Đại học Kinh tế TP. Hồ Chí Minh, cho rằng việc vận dụng tối đa các cơ chế đặc thù trong Nghị quyết 98 là yếu tố then chốt giúp Thành phố chủ động hơn trong hoạch định chính sách, nhất là khi mục tiêu tăng trưởng giai đoạn 2026 – 2030 được đặt ở mức trên 10% mỗi năm.

Thực tế triển khai cho thấy tinh thần khẩn trương, quyết liệt của chính quyền Thành phố. Ngay tối 12/12, chỉ vài giờ sau khi Nghị quyết được Quốc hội thông qua, UBND TP. Hồ Chí Minh đã tổ chức họp khẩn, phân công nhiệm vụ cụ thể theo nguyên tắc “rõ việc, rõ người, rõ tiến độ”, nhằm sớm hoàn thiện các đề án trình HĐND vào cuối tháng.

Tuy nhiên, các chuyên gia và cộng đồng doanh nghiệp cũng nhấn mạnh yêu cầu về tính thực tiễn và khả thi trong từng đề án. Đại biểu Trần Hoàng Ngân lưu ý, các sở, ngành cần rút kinh nghiệm từ quá trình triển khai Nghị quyết 98 trước đây, tăng cường phối hợp và đảm bảo sự đồng thuận của người dân, doanh nghiệp để chính sách phát huy hiệu quả cao nhất.

Triển khai Nghị quyết 98 sửa đổi, bổ sung được xem là “chìa khóa” giúp TP. Hồ Chí Minh tháo gỡ những điểm nghẽn kéo dài nhiều năm, mở ra không gian phát triển đột phá trong giai đoạn mới. Thước đo cuối cùng của hiệu quả, theo các chuyên gia, không chỉ nằm ở con số tăng trưởng, mà còn ở sự cải thiện đời sống người dân và sự phát triển bền vững của đô thị lớn nhất cả nước.

Ông Nguyễn Mạnh Cường - Phó Chủ tịch UBND TP. Hồ Chí Minh đánh giá “việc triển khai các cơ chế, chính sách thí điểm giúp nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân và mang lại hiệu quả cho sự phát triển kinh tế – xã hội”. Thành phố luôn tiên phong trong việc thử nghiệm và áp dụng các chính sách mới, biến ý tưởng thành hành động thực tiễn. Việc thí điểm không chỉ giúp các cơ quan đánh giá hiệu quả trước khi nhân rộng mà còn đóng góp vào việc thể chế hóa các cơ chế chính sách một cách bền vững, đảm bảo tính khả thi và hiệu quả trong thực tiễn. 

Theo tính toán của Viện Nghiên cứu Phát triển TP. Hồ Chí Minh, nếu Nghị quyết 98 sửa đổi, bổ sung được triển khai đầy đủ và hiệu quả, Thành phố có thể đạt mức tăng trưởng 10–11% ngay trong năm tới. Kịch bản này gắn với việc triển khai 12–15 dự án quy mô lớn, tổng vốn từ 5–10 tỷ USD, tạo đột phá về hạ tầng, đẩy nhanh giải ngân đầu tư công, hình thành Trung tâm Tài chính quốc tế và tăng cường liên kết vùng với Bình Dương, Bà Rịa – Vũng Tàu.

Ngược lại, nếu việc thực thi chậm hoặc thiếu đồng bộ, tăng trưởng GRDP có thể chỉ đạt 8,59% theo kịch bản thận trọng, hoặc 9–10,5% trong kịch bản thuận lợi. Điều này cho thấy “điều kiện bằng kim cương” mà Nghị quyết mang lại vừa là cơ hội lớn, vừa là áp lực không nhỏ đối với các cơ quan thực thi nhằm hiện thực hóa kỳ vọng tăng trưởng đã đặt ra.

>>> Xin mời quý vị đón xem Thời sự HTV lúc 20 giờ và Chương trình Thế giới 24G lúc 20 giờ 30 phút mỗi ngày trên kênh HTV9