Việt Nam: Mùa mưa khắc nghiệt chưa từng thấy

Từ giữa tháng 10, những trận mưa lớn liên tiếp đã biến miền Trung Việt Nam thành “biển nước”, hàng ngàn ngôi nhà bị nhấn chìm, hàng trăm người thiệt mạng. Tính từ đầu năm, nước ta đã hứng chịu tới 14 cơn bão.

Philippines, Indonesia, Thái Lan Và Malaysia "oằn mình" trong bão lũ

Philippines đã phải hứng hai cơn bão liên tiếp - Kalmaegi và Phượng Hoàng - chỉ trong vòng một tháng. Gió mạnh, mưa xối xả và lũ lụt lan rộng khiến hơn 1,5 triệu người phải sơ tán.

Thiệt hại về nông nghiệp tại tỉnh Negros Occidental sau những thảm họa gần đây đã tăng lên tới 1 tỷ peso, tương đương khoảng 450 tỷ đồng Việt Nam. Hơn 10.000 hecta đất thiệt hại do lũ lụt, 3.200 hecta không thể phục hồi để canh tác.

Tại Indonesia, số người thiệt mạng vì lũ lụt và lở đất trên đảo Sumatra đã tăng lên hơn 300 người, trong đó có 166 người ở tỉnh Bắc Sumatra, 90 người ở Tây Sumatra và 47 người ở Aceh. Ngoài ra, ít nhất 279 người đang mất tích. Tại 3 tỉnh trên đảo Sumatra, khoảng 80.000 người đã được sơ tán nhưng vẫn còn hàng trăm người đang mắc kẹt.

Nhiều địa điểm phía Bắc của đảo không thể tiếp cận bằng đường bộ do lở đất nên lực lượng cứu hộ phải sử dụng trực thăng. Trong ngày 30/11, quân đội sẽ được tăng cường đến nơi để hỗ trợ.

Trong khi đó tại Thái Lan, mưa lũ đã cướp đi sinh mạng của ít nhất 162 người ở 8 tỉnh phía Nam nước này, hơn 3,5 triệu người bị ảnh hưởng.

Trận mưa lớn nhất trong 3 thế kỷ qua đã cô lập Hat Yai, trung tâm kinh tế quan trọng ở miền Nam nước này. Lượng mưa hơn 600mm trong nhiều ngày khiến mực nước sông Songkhla dâng cao tới 3 mét, gây ra ngập lụt nghiêm trọng.

Nhà xác của một bệnh viện ở Hat Yai đã quá tải và các nhân viên y tế phải để tạm thi thể trong xe tải đông lạnh. Hơn 40.000 người đang trú tạm trong các điểm sơ tán, dù một số người đã trở về nhà.

Thủ tướng Thái Lan Anutin Charnvirakul đã xin lỗi về thiệt hại do lũ lụt và cam kết sẽ hoàn tất công tác dọn dẹp trong vòng 2 tuần.

Trong khi đó tại Malaysia, bão nhiệt đới Senyar đã đổ bộ vào nước này vào khoảng nửa đêm hôm 27/11 và đã suy yếu. Đến thời điểm hiện tại đã ghi nhận 2 người chết. Nhà chức trách đang chuẩn bị ứng phó với mưa lớn và gió mạnh. Tổng cộng vẫn còn 30.000 người đang ở trong các nơi trú ẩn tạm thời.

Nguyên nhân kép khiến Đông Nam Á hứng chịu mưa lũ kỷ lục

Lý giải về nguyên nhân khiến Đông Nam Á hứng chịu mưa lũ kỷ lục, các chuyên gia khí tượng nhận định, diễn biến cực đoan này xuất phát từ sự giao thoa hiếm gặp giữa các hệ thống thời tiết cùng tác động ngày càng mạnh mẽ của biến đổi khí hậu.

Theo nhận định của các chuyên gia, sự hội tụ bất thường của nhiều hệ thống thời tiết cùng tác động của biến đổi khí hậu đã khiến Đông Nam Á rơi vào chuỗi thiên tai liên tiếp. Hai hiện tượng khí hậu hiếm khi trùng xảy ra - La Nina và lưỡng cực âm Ấn Độ Dương - đã kết hợp, biến khu vực thành một khu vực mưa lớn kéo dài.

La Nina làm tăng mưa gió mùa, trong khi lưỡng cực âm khiến vùng biển gần Indonesia ấm hơn, gia tăng hơi ẩm và lượng mưa.

Thông thường, hai hiện tượng này không đạt đỉnh cùng lúc, nhưng năm nay ghi nhận sự trùng hợp hiếm gặp: Thái Bình Dương mát đi, trong khi biển ngoài khơi Việt Nam và phía Đông Philippines lại nóng hơn bình thường, khiến quá trình hút ẩm và gây mưa mạnh hơn.

Đáng chú ý, ngoài 2 hiện tượng khí hậu nói trên, biến đổi khí hậu toàn cầu cũng góp phần làm bão và mưa lớn dữ dội hơn.

Theo Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO), năm 2024 là năm nóng nhất từng được ghi nhận với mức tăng nhiệt 1,55°C so với thời kỳ tiền công nghiệp. Cơ quan này cảnh báo Châu Á đang ấm lên nhanh gần gấp đôi mức trung bình toàn cầu, khiến khu vực này dễ bị tổn thương trước các hiện tượng thời tiết cực đoan như sóng nhiệt, bão và lũ quét.

Theo các chuyên gia, các nước cần tăng cường đầu tư cho hệ thống cảnh báo sớm, quản lý thiên tai và hạ tầng thoát nước để ứng phó với bão và lũ lụt. Bên cạnh đó, việc thích ứng với môi trường sống ngày càng khắc nghiệt cũng rất cần được chú trọng.

Hai câu chuyện từ Hà Lan và Nhật Bản sau đây là những mô hình thực tế và hiệu quả, thể hiện khả năng thích ứng với khí hậu của con người, hướng tới phát triển bền vững.

Nằm giữa các đảo Schouwen-Duiveland và Noord-Beveland của Hà Lan, đập ngăn lũ Oosterscheldekering dài 9km được ví như Rào cản lũ Đông Scheldt.

Đập ngăn lũ đi vào vận hành năm 1986. Tính đến nay, đập đã đóng lại 25 lần do mực nước vượt mức báo động. Nhờ có hệ thống này, các sinh vật biển phía sau đập vẫn được bảo tồn để phục vụ hoạt động đánh bắt, duy trì hoạt động nông nghiệp, đồng thời bảo vệ các vùng đất an toàn khỏi nước biển dâng.

Bên dưới Thủ đô Tokyo, Nhật Bản, là một hệ thống cống ngầm - dẫn nước từ các khu dân cư bị ngập lụt vào 5 bể ngầm khổng lồ và sau đó xả ra sông Edogawa.

Kuniharu Abe - Trưởng Bộ phận Quản lý Hệ thống thoát nước Tokyo cho biết: "Tại phòng điều khiển trung tâm, chúng tôi kiểm soát được tình hình thông qua các màn hình camera, kể cả các khu vực xa hay trong đường ống ngầm."

Để vận hành, người Nhật đã xây bể điều hòa lượng nước có kích thước bằng 2 sân bóng đá, cùng với 5 giếng nước thông nhau bằng một hệ thống đường ống ngầm. Ngoài ra, còn có trạm bơm thoát nước tối đa là 200 mét khối mỗi giây.

Shun Otomo, Sở Xây dựng Tokyo, Nhật Bản chia sẻ: "Chúng tôi dự định tăng cường các hệ thống thoát nước nhằm đảm bảo an toàn và an ninh cho người dân Tokyo".

Hơn 20 năm qua, công trình đồ sộ này đã giúp Nhật Bản giảm thiểu hơn 150 tỷ yên (khoảng 1 tỷ đô la Mỹ) thiệt hại do mưa lũ.

Theo các chuyên gia, các hiện tượng thời tiết cực đoan đang xảy ra ngày càng thường xuyên và tàn khốc hơn, gây áp lực lên các nước Đông Nam Á.

Các chính phủ cần đầu tư nhiều hơn để nâng cao khả năng thích nghi với biến đổi khí hậu như nâng cấp mạng lưới kênh rạch và thoát nước, tạo các khu vực giữ nước và hấp thụ nước tự nhiên, xây dựng cơ sở hạ tầng xanh và hệ thống dự báo. Bên cạnh đó, cũng cần tăng cường nguồn tài chính, cơ chế phân bổ nguồn lực để phục hồi sau mỗi lần thiên tai.

>>> Xin mời quý vị đón xem Thời sự HTV lúc 20 giờ và Chương trình Thế gớ 24G lúc 20 gờ 30 phút mỗi ngày trên kênh HTV9