Quản lý chất lượng hàng hóa đặc biệt an toàn thực phẩm luôn là vấn đề nhận được sự quan tâm của toàn xã hội. Bởi điều đó ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe con người cũng như những thiệt hại về kinh tế. Thời gian qua, hàng loạt những vụ vi phạm pháp luật về hàng nhái, hàng giả, hàng kém chất lượng được ngành chức năng kiểm tra phát hiện càng dấy lên những lo ngại xoay quanh vấn đề này.

Đã đến lúc cần siết chặt, xử lý mạnh tay hơn nữa những trường hợp vi phạm. Và bên cạnh cơ quan chức năng, đòi hỏi cần có sự vào cuộc - chung tay của toàn xã hội. Đặc biệt, trong nỗ lực giải quyết triệt để vấn đề hàng kém chất lượng thì việc kiểm soát chặt chẽ ngay từ đầu vào - từ gốc được xem là đóng vai trò hết sức quan trọng.

Thời gian qua đã có nhiều đợt ra quân truy quét hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng trên cả nước, thế nhưng, thực tế, để xử lý triệt để thì vẫn chưa, minh chứng là số vụ vi phạm ngày càng tăng.

Thực trạng báo động về hàng giả, hàng kém chất lượng!

Nếu như năm 2024, lực lượng quản lý thị trường phát hiện gần 13.300 vụ vi phạm hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng thì chỉ tính riêng trong 4 tháng đầu năm nay, con số này đã tăng gần gấp 03 lần so với cả năm ngoái.

Vấn đề đặt ra hiện nay, để giải quyết triệt để thực trạng này, rõ ràng, không chỉ trông chờ vào cơ quan chức năng mà cần sự vào cuộc quyết liệt của toàn xã hội.

Tình trạng hàng giả, hàng kém chất lượng đặc biệt nghiêm trọng trên các sàn thương mại điện tử và mạng xã hội.

Các đối tượng sản xuất, kinh doanh hàng giả ngày càng tinh vi hơn, sử dụng các tên gọi không đúng bản chất sản phẩm và làm giả giấy tờ, nhãn mác, bao bì một cách tinh xảo, gây khó khăn cho việc nhận diện. Điều này không chỉ gây thiệt hại cho người tiêu dùng mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín của các doanh nghiệp chân chính.

Ông Lâm Quốc Thanh - Tổng Giám đốc Tổng Công ty Thương mại Sài Gòn - TNHH Một thành viên (SATRA) cho biết, người tiêu dùng có thể phải đối mặt với rủi ro về sức khỏe, thậm chí là tính mạng, khi mua phải hàng kém chất lượng. Về phía doanh nghiệp, họ bị mất đi hình ảnh thương hiệu, giảm doanh thu và thị phần do không thể cạnh tranh với hàng giả giá rẻ.

Theo ông có 5 nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng hàng giả, hàng kém chất lượng vẫn còn tràn lan trên thị trường: Thói quen người tiêu dùng, lợi nhuận, chế tài và kiểm soát, thiếu cảnh giác từ doanh nghiệp, truyền thông.

Vì sao hàng giả, hàng kém chất lượng vẫn hoành hành?

1. Thói quen tiêu dùng: Người tiêu dùng vẫn có thói quen mua hàng giá rẻ, bất chấp nguồn gốc và chất lượng.
2. Lợi nhuận: Các đối tượng sản xuất, kinh doanh bất chấp lương tâm để chạy theo lợi nhuận.
3. Chế tài và kiểm soát: Hệ thống pháp luật chưa có chế tài đủ sức răn đe. Lực lượng chức năng gặp khó khăn trong việc kiểm soát, đặc biệt trên các kênh bán hàng online do thiếu nhân lực và công cụ.
4. Thiếu cảnh giác từ doanh nghiệp: Doanh nghiệp chưa chủ động nghiên cứu thị trường, thiếu cảnh giác và chưa đưa ra cảnh báo kịp thời về hàng giả.
5. Truyền thông: Công tác truyền thông chưa được thực hiện thường xuyên, chủ yếu mang tính chất vụ việc.

Ông Nguyễn Viết Hồng - Phó Chủ tịch Hội Bảo vệ Người tiêu dùng TP.HCM, đồng tình và phân tích sâu hơn về hai vấn đề cốt lõi. Thứ nhất, ông nhận định công tác quản lý của cơ quan Nhà nước còn nhiều lỗ hổng do lực lượng mỏng, chưa đủ sức kiểm soát. Mặc dù có nhiều luật nhưng chế tài xử phạt vẫn còn nhẹ, chưa đủ sức răn đe các đối tượng làm hàng giả.

Thứ hai, giữa "ma trận" hàng giả, người tiêu dùng rất khó để phân biệt thật - giả bằng mắt thường. Bên cạnh đó, một bộ phận người tiêu dùng vẫn thích hàng rẻ, biết giả nhưng vẫn mua. Ông cho rằng ý thức tiêu dùng thông thái là yếu tố then chốt để giải quyết vấn đề này.

Để giải quyết triệt để vấn nạn hàng giả, hàng nhái, cần sự phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan quản lý, doanh nghiệp và người tiêu dùng.

Để hàng hóa đến với tay người tiêu dùng thì cái nỗ lực của đơn vị bán lẻ rất là quan trọng.

Hàng hóa có chất lượng hay không, có đảm bảo cho sức khỏe người tiêu dùng hay không một phần cũng đến từ cái nỗ lực quyết tâm này của các đơn vị bán lẻ.

Trong 6 tháng đầu năm 2025, TP.HCM đã kiểm tra trên 5.200 cơ sở thực phẩm và tiến hành xử phạt 78 cơ sở vi phạm, với tổng số tiền phạt lên đến 4,37 tỷ đồng. Đáng chú ý, có 1 cơ sở bị xử phạt nặng nhất là 2,9 tỷ đồng và bị buộc tiêu hủy 5,1 tấn thực phẩm. 

Các hình thức xử lý đi kèm bao gồm đình chỉ hoạt động, thu hồi sản phẩm, buộc ghi nhãn đúng quy định và kiểm dịch lại sản phẩm. Bên cạnh đó, Sở An toàn thực phẩm TP.HCM cũng đã thực hiện trên 160 lượt giám sát tại 25 sự kiện tăng 150% so với cùng kỳ năm 2024.

Dù vậy, việc thanh tra kiểm tra cũng chỉ là phần "ngọn". Để xử lý triệt để vấn đề này, cần có sự kiểm soát chặt chẽ ngay từ đầu vào và mấu chốt vẫn nằm ở ý thức của người dân, doanh nghiệp.

Tổng Công ty Thương mại Sài Gòn TNHH Một thành viên (SATRA) là một doanh nghiệp nhà nước chuyên sâu trong lĩnh vực thương mại, dịch vụ, sản xuất, chế biến, xuất nhập khẩu và đầu tư tài chính. SATRA có hệ sinh thái đa dạng, với hơn 50 đơn vị thành viên, trong đó phải kể đến các đơn vị như: Hệ thống bán lẻ SATRA, Chợ đầu mối nông sản thực phẩm Bình Điền, Vissan, Cofidec,... SATRA và các đơn vị thành viên đã và đang làm tốt công tác này. Cụ thể, để ngăn ngừa hàng kém chất lượng và hàng giả ngay từ khâu đầu vào, SATRA đã và đang áp dụng một loạt nguyên tắc kiểm soát chặt chẽ. Chỉ hợp tác với các nhà cung cấp uy tín, có thông tin nguồn gốc sản phẩm minh bạch và rõ ràng. Tất cả nhà cung cấp phải có đầy đủ giấy tờ pháp lý như giấy đăng ký kinh doanh, chứng nhận mã số mã vạch, cùng các chứng chỉ chất lượng hợp lệ theo quy định.

Đối với các nhóm hàng có nguy cơ cao trong ngành thực phẩm như thực phẩm tươi sống (thịt, trứng, rau củ quả), gia vị và các sản phẩm chế biến sẵn, SATRA thực hiện kiểm nghiệm định kỳ hàng quý nhằm đảm bảo an toàn cho người tiêu dùng.

Vấn nạn hàng giả, hàng kém chất lượng đang ngày càng trở nên phức tạp, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến người tiêu dùng và các doanh nghiệp làm ăn chân chính.

Giải pháp bảo vệ chất lượng hàng hóa từ gốc đến ngọn

Theo ông Lâm Quốc Thanh - Tổng Giám đốc Tổng Công ty Thương mại Sài Gòn - TNHH Một thành viên (SATRA), công tác kiểm soát chất lượng và an toàn thực phẩm luôn được đơn vị này đặt lên hàng đầu. Toàn bộ hàng hóa trước khi nhập kho và đưa lên kệ đều phải trải qua quy trình kiểm tra chặt chẽ. Chỉ những sản phẩm có đầy đủ hồ sơ pháp lý, chứng nhận chất lượng và nguồn gốc xuất xứ rõ ràng mới được phép lưu thông trong hệ thống.

Luôn ưu tiên hợp tác với các nhà cung cấp uy tín, có thương hiệu và được chứng nhận. Quá trình lựa chọn đối tác được thực hiện thông qua một quy trình minh bạch, dựa trên hệ thống đánh giá chi tiết theo 5 nhóm tiêu chí chính: Tài chính, chất lượng sản phẩm, quản lý chất lượng, dịch vụ và truyền thông.

Đại diện SATRA cũng cho biết, các nhà cung cấp phải cung cấp đầy đủ hồ sơ pháp lý như giấy phép kinh doanh, chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn thực phẩm, và các chứng chỉ hệ thống quản lý chất lượng như HACCP, ISO 22000 (nếu có). Ngoài ra, sản phẩm cũng cần có phiếu kiểm nghiệm định kỳ, hồ sơ công bố chất lượng và các chứng nhận đặc thù như VietGAP, GlobalGAP, Organic hoặc OCOP (nếu có).

Để nâng cao hiệu quả kiểm soát, ông Thanh chia sẻ rằng SATRA còn đẩy mạnh ứng dụng công nghệ trong việc lưu trữ hợp đồng, hồ sơ chất lượng và thông tin nhà cung cấp. Điều này sẽ giúp việc truy xuất và giám sát chuỗi cung ứng trở nên hiệu quả hơn. Khi xảy ra sự cố chất lượng hoặc khiếu nại từ người tiêu dùng, SATRA sẽ phối hợp kiểm tra tại cơ sở sản xuất để xác minh và xử lý kịp thời, luôn đặt quyền lợi người tiêu dùng và uy tín thương hiệu lên hàng đầu.

Doanh nghiệp nên chủ động phối hợp với các cơ quan chức năng, đồng thời tiếp nhận các phản ánh từ người tiêu dùng. Người tiêu dùng sẽ đóng vai trò như một "cánh tay nối dài" để cùng phát hiện và xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm.

Cùng bàn luận về vấn đề này, ông Nguyễn Viết Hồng - Phó Chủ tịch Hội Bảo vệ người tiêu dùng TP.HCM đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc ứng dụng công nghệ và sự thay đổi trong nhận thức của doanh nghiệp. Ông Hồng cho rằng, điều đầu tiên các doanh nghiệp cần làm là tuân thủ pháp luật, bao gồm việc đăng ký và bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ.

Ông cũng nêu bật vai trò của chuyển đổi số, đặc biệt là trong việc sử dụng công nghệ truy xuất nguồn gốc sản phẩm và tem chống hàng giả. Điều này không chỉ giúp người tiêu dùng nhận diện hàng thật một cách dễ dàng mà còn hỗ trợ các cơ quan quản lý Nhà nước trong quá trình kiểm tra và xử lý vi phạm.

Các doanh nghiệp, đặc biệt là các startup, phải có tư duy xây dựng thương hiệu lâu dài, chân chính. Ông Hồng khẳng định: "Các doanh nghiệp phải ý thức rằng trong thời đại chuyển đổi số, thông tin rất minh bạch. Việc làm giả, làm kém chất lượng sẽ nhanh chóng bị phát hiện, khi người tiêu dùng đã mất niềm tin thì rất khó để lấy lại".

Hội Bảo vệ người tiêu dùng sẵn sàng là cầu nối hỗ trợ người tiêu dùng khi họ mua phải sản phẩm kém chất lượng hoặc bị lừa gạt. Hội sẽ hỗ trợ người dân theo quy định của pháp luật và Luật Bảo vệ người tiêu dùng.

Cuộc chiến chống hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng đòi hỏi một nỗ lực tổng lực, xuyên suốt và bền bỉ từ Chính phủ, doanh nghiệp đến mỗi cá nhân. Chỉ khi có sự chung tay, đồng lòng và ý thức cao của toàn xã hội, chúng ta mới có thể đẩy lùi vấn nạn này, xây dựng một thị trường minh bạch, lành mạnh và bảo vệ tối đa quyền lợi, sức khỏe của người tiêu dùng.

Xin được cảm ơn ông Lâm Quốc Thanh - Tổng Giám đốc Tổng Công ty Thương mại Sài Gòn - TNHH Một thành viên (SATRA) và ông Nguyễn Viết Hồng - Phó Chủ tịch Hội Bảo vệ người tiêu dùng TP.HCM.

>>> Xin mời quý vị đón xem Thời sự HTV lúc 20 giờ và Chương trình Thế giới 24G lúc 20 giờ 30 phút mỗi ngày trên kênh HTV9